رویکرد آموزه‌های قرآن کریم بر توتم و تحلیل توتمیسم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 2، دوره 10، شماره 39، آذر 1398، صفحه 25-50   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

اکرم بندعلی شمشکی

کارشناسی ارشد الهیات (ادیان و عرفان) دانشگاه اصفهان

چکیده

آنچه در این مقاله مورد توجه قرار می‌‌گیرد، ترتیب سازمان‌یافتگی عناصر این مجموعه دینی با دقت و امانتی که از جامعه‌شناسی یا مردم‌شناسی بوده که در حوزه دینی و تطبیق آن با مؤلّفه‌های یک دین مورد بررسی قرار گیرد. محور انتخاب و اهمیت این موضوع(توتم‌پرستی) به عنوان یک دین، بر تکیه بر تحلیل اصول دکارتی که حلقه نخست در زنجیره حقایق علمی نقش تعیین‌کننده دارد، و توتم‌پرستی حلقه نخستین در تشکیل یک دین و سیری تدریجی در تکوین ادیان دیگر خواهد بود. بررسی شالوده توتمیسم که پایه و اساس این مذهب را تشکیل می‌‌دهند توتم، مانا و تابو که توتم به عنوان نماد یک کلان و قوم و مانا نیروی ماورای طبیعی که در توتم قرار داد و تابو نیز که به عنوان ممنوعیات و محرمات که این دین ایجاد می‌‌کند. تأثیرات توتمیسم در ادیان و آیین‌‌های دیگر از جمله آیین زرتشت و هند، یونان و شینتو ژاپن و... که به وضوح نمایان است. و این واژه(توتمیسم) به صورت گسترده توسط دورکیم در دستگاه مذهبی قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

توتم؛ توتمیسم؛ صور بنیانی؛ تحول دین

مراجع

قرآن کریم.

توفیقی، حسین. 1389ش، آشنایی با ادیان بزرگ، قم: مؤسسه فرهنگی طاها، جامعة المصطفی العالمیة.

دورانت، ویل. بی تا، تاریخ تمدن مشرق زمین، جلد 1، جمعی از مترجمان، بی جا: بی نا.

دورکیم، امیل. 1383ش، صور بنیانی حیات دینی، ترجمه باقر پرهام، چاپ اول، بی جا: بی نا.

سید کریمی(حسینی)، عباس. 1389ش، حقیقت شرک، تلخیص کتاب شرک و بت‌‌پرستی در قرآن، تهران: نشر مشعر.

شاله، فلیسین. 1346ش، تاریخ مختصر ادیان بزرگ، ترجمه دکتر منوچهر خدایار محبی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

فروید، زیگموند. 1349ش، توتم و تابو، ترجمه محمدعلی خنجی، تهران: کتابخانه طهوری.

قدیانی، عباس. 1381ش، تاریخ ادیان و مذاهب در ایران، تهران: انتشارات فرهنگ مکتوب.

ناس، جان. بی. 1373ش، تاریخ جامع ادیان، ترجمه علی اصغر حکمت، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

 

مقالات

رمضانی، عادل و مصطفی قادری و محسن ایمانی نائینی. زمستان 1397ش، «بررسی تحلیلی مبانی تربیت اخلاقی هابرماس و نقد آن از دیدگاه اخلاق قرآنی»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دوره 9، شماره 36.