دلالت آیات ناهیه از افساد بر حکم حرمت آلودن آب

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 7، دوره 10، شماره 39، آذر 1398، صفحه 127-144   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ناهید دهقان عفیفی¹؛ احمد باقری²؛ سید ابوالقاسم نقیبی³

¹دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران

چکیده

ریختن فاضلاب‌ها در آب همان آلودگی است و با واژه افساد بکار رفته در آموزه‌های دینی مترادف است. افساد در قرآن به معنای معصیت و گناه، مبارزه با قوانین الهی و انبیاء، نابودی کشتزارها و نسل، کفر و ظلم، تکذیب رسل الهی، جنگ و دزدی استعمال شده است. نیز شرارت، کشتار بندگان، هرج و مرج، ابطال، قتل و دزدی از دیگر معانی افساد است. این واژه در لغت متضاد با اصلاح، ابطال، بی فائده نمودن و تباهی است. تحقیقات صورت گرفته در این موضوع با عناوینی همچون آلودگی آب و پیامدهای آن، بررسی آب از دیدگاه قرآن کریم و اهمیت محیط زیست از دیدگاه اسلام می‌باشد. بر اساس یافته‌های این تحقیق، از نظر قرآن آلودن آب‌ها به صورت وسیع حرام و ممنوع است. روایات و دلائل عامی مانند حرمت تضییع مال مفید شامل محل بحث می‌شود. واژه افساد با مفهوم وسیع خود قابلیت تعمیم نسبت به مصادیق دیگر را داراست. آلودن آب‌ها همان افساد بوده و آیات با عموم شامل آلودگی با فاضلاب هم می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

افساد؛ آلودن؛ حرمت؛ منابع آب؛ محیط زیست

مراجع

قرآن کریم.

اسدی حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر. 1420ق، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.

اسدی حلّی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر. 1414ق، تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.

اصفهانی، حسین بن محمد راغب. 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن، سوریه- لبنان: دار العلم- الدار الشامیة.

انوری، حسن. 1382ش، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن.

آبی، حسن بن ابی طالب یوسفی. 1417ق، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

بلاک، جان. 1364ش، تکنولوژی آب‌های آلوده، ترجمه محمد رضا بنازاده ماهانی، علی اکبر سمنارشاد، تهران: انتشارات میقات.

بهزادفر، مصطفی. 1388ش، زیرساخت‌های شهری، آبرسانی و فاضلاب، تهران: انتشارات شهیدی.

جوزی، عبدالرحمن بن علی. 1407ق، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت: دار الفکر.

جوهری، اسماعیل بن حماد.1410ق، الصحاح- تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.

حرّ عاملی، محمد بن حسن. 1409ق، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.

حسینی شیرازی، سید محمد.1420ق، الفقه، البیئة، بیروت: مؤسسة الوعی الإسلامی.

حلّی، جعفر بن حسن. 1408ق، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان.

حمیری، نشوان بن سعید.1420ق، شمس العلوم ودواء کلام العرب من الکلوم، بیروت: دار الفکر المعاصر.

خراسانی، حسین وحید. 1428ق، منهاج الصالحین، قم: مدرسه امام باقر علیه السلام.

دمشقی، اسماعیل بن کثیر. 1405ق، تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دار المعرفة.

زرکشی، محمد بن عبدالله. 1376ق، البرهان، قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.

سعدی، ابو جیب. 1408ق، القاموس الفقهی لغة واصطلاحا، دمشق: دار الفکر.

سیوطی، جلال الدین. 1365ق، الدر المنثور، بیروت: دار المعرفة.

شرتونی خوری، سعید. 1403ق، اقرب الموارد فی فصح العربیة، قم: نشر کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.

طباطبائی، سید محمد حسین. 1402ق، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: موسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین.

طبرسی، فضل بن حسن. 1415ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسة الاعلمی للمطبوعات.

طبرسی، فضل بن حسن. 1418ق، جوامع الجامع، قم: موسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین.

طریحی، فخر الدین. 1416ق، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشی مرتضوی.

طوسی، محمد بن حسن. 1407ق، تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

طوسی، محمد بن حسن. 1409ق، التبیان فی تفسیر القرآن، بی جا: مکتب الاعلام الاسلامی.

عروسی، عبد علی. 1412ق، نور الثقلین، قم: موسسه اسماعیلیان.

عمید، حسن. 1389ش، فرهنگ فارسی عمید، تهران: نشر اشجع.

عیاشی، محمد بن مسعود. بی تا، التفسیر، تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیة.

فراهیدی، خلیل بن احمد. 1410ق، کتاب العین، قم: نشر هجرت.

فروزنده شهرکی، کیهان. 1383ش، اصول تصفیه و بهسازی منابع آب، تهران: نشر دانشگاه پیام نور.

فیض کاشانی، محسن. 1416ق، التفسیر الصافی، تهران: مکتبة الصدر.

قرشی، سید علی اکبر. 1412ق، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

قرطبی، محمد بن احمد. 1405ق، الجامع لأحکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1407ق، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة.

مازندرانی، محمد بن علی. 1369ق، متشابه القرآن ومختلفه، قم: دار البیدار للنشر.

مکارم شیرازی، ناصر. 1411ق، القواعد الفقهیة، قم: مدرسه امام امیر المؤمنین علیه السلام.

موسوی خمینی، سید روح اللّه. 1421ق، کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره).

موسوی خویی، سید ابو القاسم. 1418ق، موسوعة الإمام الخوئی، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).

نحاس، ابی جعفر. 1409ق، معانی القرآن، عربستان سعودی: جامعة أم القری.

واحدی نیشابوری، علی بن احمد. 1388ق، اسباب نزول القرآن، قاهره: موسسة الحلبی وشرکائه.

واسطی، سید محمد مرتضی. 1414ق، تاج العروس، بیروت: دار الفکر.

هاشمی شاهرودی، سید محمود. 1417ق، مقالات فقهیة، بیروت: مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة.