واکاوی افراط‌گری دینی و نقش تعلیم و تربیت اسلامی در مهار آن

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 19، دوره 10، شماره 39، آذر 1398، صفحه 375-397   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرهاد رمضان زاده¹؛ سید ابراهیم میرشاه جعفری²

¹دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه ازاد اسلامی اصفهان ( خوراسگان)

²استادیار دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف اصلی این پژوهش واکاوی افراط‌گری دینی و نقش تعلیم و تربیت اسلامی در مهار آن می­باشد. از نظر فلسفه و پارادایم حاکم بر پژوهش جزء پژوهش­های کیفی و در پارادایم سازنده­گرایی- تفسیری قرار داد. روش پژوهش حاضر از نوع تحلیل محتوای کیفی(کتابخانه­ای) است. جامعه آماری پژوهش شامل پژوهش‌ها و اسناد موجود مرتبط در سایت‌های علمی می‌باشد. نمونه آماری تا رسیدن به اشباع نظری و استخراج مقوله‌های افراط‌گرایی دینی ادامه یافته است. ابزار پژوهش شامل تمامی اسناد و مدارکی است که در رابطه با افراط‌گرایی دینی و شیوه استفاده از آموزش‌های دینی در شکل‌گیری افراط‌گرایی وجود دارد(از طریق فیش برداری)، می‌باشد. روش تجزیه و تحلیل در پژوهش حاضر تحلیل مضمون است. در این روش از طریق تحلیل متون مورد نظر به صورت استقرائی، مؤلفه‌های تربیت مطلوب به ‌منظور مهار افراط‌گرایی دینی تدوین گردید.

کلیدواژه‌ها

افراط‌گری دینی؛ تعلیم و تربیت؛ کشورهای اسلامی؛ تحلیل محتوای کیفی

مراجع

ابراهیم­نژاد، محمد. 1393ش، داعش، دولت اسلامی عراق و شام و تحلیل و بررسی تاریخ و افکار، قم: دار الاعلام لمدرسة اهل البیت.

ابراهیمی، نبی الله. 1392ش، نوسلفی­گری و جهانی شدن امنیت خاورمیانه، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.

ابن اثیر. بی تا، اسد الغابة فی معرفة الصحابة، قاهره: ‌بی نا.

ابن اثیر. بی تا، الکامل فی التاریخ، بیروت: چاپ افست.

ابن تیمیه. بی تا، منهاج ‌السنة النبویة، ریاض: بی نا.

ابن جوزی، ابی الفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد. بی تا، المنتظم، به تصحیح نعیم زرزورف بیروت: دار الکتب العلمیه.

ابن خلدون، عبدالرحمن. 1379ش، مقدمه ابن خلدون، محمد پروین گنابادی، تهران: علمی و فرهنگی.

ابن‌تیمیه. بی تا، مجموع الفتاوی، بی جا:‌ بی نا.

ابن‌جوزی. بی تا، تلبیس ابلیس، بیروت: بی نا.

جعفری، محمد تقی. 1377ش، ترجمه‌ و تفسیر نهج البلاغه، ج21، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی.

جعفریان، رسول. 1381ش، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، تهران: انصاریان.

حتی، فیلیف. 1344ش، تاریخ عرب، ابوالقاسم پاینده، تبریز: انتشارات حقیقت.

حسن­زاده آملی، حسن. بی نا، تکمله منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة(خویی)، جلدهای 18- 21، بی جا: نشر انوار الهدی.

رسولی محلاتی، سید هاشم. 1374ش، زندگی امیر المؤمنین علیه السلام، بی جا: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

سید قطب. 1351ش، ادعانامه­ای علیه تمدن غرب و دورنمایی از رسالت اسلام، ترجمه سید علی خامنه‌ای و سید هادی خامنه‌ای، چ3، مشهد: چاپخانه طوس.

الویری، محسن. 1384ش، شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه، تهران: دانشگاه امام صادق.

هوشنگی، حسین و احمد پاکت­چی. 1390ش، بنیادگرایی و سلفیه: بازشناسی طیفی از جریان‌های دینی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).

یدالله امیدی. 1390ش، القاعده تاریخچه پیدایش، مبانی فکری و عملکرد آن، چاپ اول، بی جا: بی نا.

کتب انگلیسی

Baqai, H. (2011), “Extremism and Fundamentalism: Linkages to Terrorism, Pakistan`s Perspective,”  International Journal of Humanities and Social Sciences, Vol. 1, No. 6, 241-248.

Dulles, A. 2003, "Fundamentalism" in: New Catholic Encyclopedia, v.6.

Kydd, A., & Walter, B. F. (2002), “Sabotaging the Peace: The Politics of Extremist Violence,” International Organization, Vol. 56, No. 2, 263-296.

Lindsey, Hal (1989), The Road to Holocaus

 

مقالات

ابن خلدون، عبدالرحمن. 1379ش، «نظریه معرفت شناسی»، فصلنامه علوم اجتماعی، دوره 7، شماره 11و12، صص260-275.

شفائی، حسین. 1376ش، «بحران افغانستان و اهداف حامیان طالبان»، سراج، سال سوم، ش12، صص31-47.

عظیم­زاده، جعفر و شهراد شهوند. 1391ش، «حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان و گسترش افراط‌گرایی فرقه‌ای در پاکستان»، فصلنامه جامعه­شناسی سیاسی جهان اسلام، شماره 5، صص 44- 71.