اثر محافظتی عصاره اتانولی خاکشیر (Descurainia sophia) بر میزان آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان در مسمومیت کبدی القاءشده توسط تتراکلریدکربن در موش‌های صحرایی

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 4، دوره 17، 1 (65) بهار، اردیبهشت 1402، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jvcp.2020.670355

نویسندگان

محبوبه محلوجی¹؛ اکرم عیدی^{* 1}؛ سید پژمان مرتضوی²؛ شهربانو عریان³

¹کارشناس ارشد فیزیولوژی جانوری، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²دانشیار گروه پاتولوژی، دانشکده دامپزشکی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³استاد گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

در مطالعات گوناگون اثرات ضدالتهابی و آنتی­اکسیدانی گیاه خاکشیر اثبات شده است. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی اثرات محافظتی عصاره خاکشیر در آسیب کبدی ناشی از تتراکلریدکربن در موش­های صحرایی بود. در این مطالعه تجربی، تعداد 60 سر موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار به­طور تصادفی به 10 گروه 6تایی تقسیم شدند که شامل گروه­های: کنترل سالم، کنترل مسموم (تزریق داخل صفاقی 5/0 میلی­لیتر بر کیلوگرم وزن بدن تتراکلریدکربن)، تجربی سالم (گاواژ عصاره اتانولی خاکشیر با دوزهای 10، 50، 100 و 200 میلی­گرم بر کیلوگرم وزن بدن)، تجربی مسموم (تزریق داخل صفاقی تتراکلریدکربن 5/0 میلی­لیتر بر کیلوگرم وزن بدن و گاواژ عصاره اتانولی خاکشیر 10، 50، 100 و 200 میلی­گرم بر کیلوگرم وزن بدن) بودند. در پایان 28 روز (مدت زمان آزمایش)، سطح آنزیم­های آنتی­اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز و میزان مالون‌دی‌آلدئید در هموزنات کبدی مورد ارزیابی قرار گرفت. داده­ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون تعقیبی توکی بررسی و ملاک اختلاف آماری معنی­دار، 05/0 p< بود. تتراکلریدکربن باعث کاهش معنی­دار میزان آنزیم­های آنتی­اکسیدانی و افزایش معنی­دار میزان مالون­دی­آلدئید در بافت کبد گروه کنترل مسموم نسبت به گروه کنترل سالم شد (001/0p<). همچنین تیمار با عصاره خاکشیر به‌صورت وابسته به دوز، باعث افزایش معنی­دار سطح آنزیم­های آنتی­اکسیدانی و کاهش معنی­دار میزان مالون­دی­آلدئید در بافت کبد گروه­ تجربی مسموم نسبت به گروه کنترل مسموم گردید (05/0p<). نتایج مطالعه نشان داد گیاه خاکشیر احتمالاً به­واسطه ترکیبات فلاونوئیدی خود باعث حذف رادیکال­های آزاد و کاهش استرس ­اکسیداتیو ناشی از تتراکلریدکربن در بافت کبد موش صحرایی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

تتراکلریدکربن؛ مسمومیت کبدی؛ خاکشیر؛ حفاظت کبدی؛ موش صحرایی.‌

مراجع

Abdollahi, M., Ranjbar, A., Shadnia, S., Nikfar, S. and Rezaiee, A. (2004). Pesticides and oxidative stress: a review. Medical Science Monitor, 10(6): 141-147.

• Ahmad, A., Pillai, K.K., Najmi, A.K., Ahmad, S.J., Pal, S.N. and Balani, D.K. (2002). Evaluation of hepatoprotective potential of jigrine posttreatment against thioacetamide induced hepatic damage. Journal of Ethnopharmacology, 79(1):35-41.

• Ahmed, B., Alam, T., Varshney, M. and Khan, S.A. (2002). Hepatoprotective of two plants belonging to the Apiaceae and the Euphorbiaceae family. Journal of Ethnopharmacology, 79(3): 313-316.

• Akbartabar Toori, M., Joodi, B., Sadeghi, H., Sadeghi, H., Jafari, M., Talebianpoor, M.S., et al. (2015). Hepatoprotective activity of aerial parts of Otostegia persica against carbon tetrachloride-induced liver damage in rats. Avicenna Journal of Phytomedicine, 5(3): 238-246.

• Amat, N., Upur, H. and Blazeković, B. (2010). In vivo hepatoprotective activity of the aqueous extract of Artemisia absinthium L. against chemically and immunologically induced liver injuries in mice. Journal of Ethnopharmacology, 131(2): 478-484.

• Androli, T., Carpenter, C., Griggs, R. and Benjamin, I. (2007). Diseases of the Liver and Biliary System. In: Cecil's Essentials of Medicine. 7th ed., USA: WB Saunders Company, pp:23.

• Aquino, R., Morelli, S., Lauro, M.R., Abdo, S., Saija, A. and Tomaino, A. (2001). Phenolic constituents and antioxidant activity of an extract of Anthurium versicolor leaves. Journal of Natural Products, 64(8): 1019-1023.

• Barnes, J., Anderson, L.A. and Phillipson, J.D. (2007). Herbal Medicines. 3th ed., Pharmaceutical Press, pp: 176-213.

• Chen, J.W., Zhu, Z.Q., Hu, T.X. and Zhu, D.Y. (2002). Structure activity relationship of natural flavonoids in hydroxyl radical scavenging effects. Acta Pharmacologica Sinica, 23(7): 667-672.

• Cho, B.O., Ryu, H.W., So, Y., Jin, C.H., Baek, J.Y., Park, K.H., et al. (2013). Hepatoprotective effect of 2,3-dehydrosilybin on carbon tetrachloride induced liver injury in rats. Food Chemistry, 138(1): 107-115.

• Debnath, S., Ghosh, S. and Hazra, B. (2013). Inhibitory effect of Nymphaea pubescens Wild. Flower extract on carrageenan induced inflammation and CCl4 induced hepatotoxicity in rats. Food and Chemical Toxicology, 59(1): 485-491.

• Duke, J.A. (1985). Medicinal plants. Science, 229(4718): 1036-1038.

• Ginès, P., Cárdenas, A., Arroyo, V. and Rodés, J. (2004). Management of cirrhosis and ascites. New England Journal of Medicine, 350(16): 1646-1654.

• Guyton, A. and Hall, J.E. (2016). Textbook of Medical Physiology. 13th ed., Sepehri, H., Ghasemi, K., Rastgarfarajzadeh, A., editors. translators. Iran: Tehran Andisheh Rafee, pp: 1094-1095. [In Persian]

• Ha, B.J. and Lee, J.Y. (2003). The effect of chonderitin sulfate against CCl4 induced hepatotoxicity. Biological and Pharmaceutical Bulletin, 26(5): 622-626.

• Halliwell, B. (2012). Free radicals and antioxidants: updating a personal view. Nutrition Reviews, 70(5): 257-65.

• Hollman, P.C.H. (2001). Evidence for health benefits of plant phenols: local or systemic effects? Journal of the Science of Food and Agriculture, 81(9): 842-852.

• Jan, L. (1999). Pharmaceutical Botanic. 4th ed. Qoqnus Publication. pp: 235. [In Persian]

• Kepekçi, R.A., Polat, S., Çelik, A., Bayat, N. and Saygideger, S.D. (2013). Protective effect of Spirulina platensis enriched in phenolic compounds against hepatotoxicity induced by CCl4. Food Chemistry, 141(3): 1972-1979.

• Khodadad, S., and Kaffashi Elahi, R. (2018). The effect of hydroalcoholic extract of Brasscia rapa. L root on methotrexate induced hepatotoxicity in the rat. Journal of Veterinary Clinical Pathology, 12(2): 167-178 [In Persian].

• Ledda-Columbano, G.M., Coni, P., Curto, M., Giacomini, L., Faa, G., Oliverio, S., et al. (1991). Induction of two different models of cell death, apoptosis and necrosis in rat liver after a single dose of thioacetamide. The American Journal of Pathology, 139(5): 1099-1109.

• Li, G.Y., Gao, H.Y., Huang, J., Lu, J., Gu, J.K. and Wang, J.H. (2014). Hepatoprotective effect of Cichorium intybus L., a traditional Uighur medicine, against carbon tetrachloride-induced hepatic fibrosis in rats. World Journal of Gastroenterology, 20(16): 4753-4760.

• Mehrparvar, P., Eidi, A., Mortazavi, P. and Oryan, S. (2018). Effects of Apium graveolens extract on serum calcium and oxalate in ethylene glycol-induced kidney injury in male Wistar rats. Journal of Veterinary Clinical Pathology, 12(46): 133-144.

• Michalak, A. (2006). Phenolic compounds and their antioxidant activity in plants growing under heavy metal stress. Polish Journal of Environmental Studies, 15(4): 523-530.

• Mohajeri, D., Mousavi, G., Kaffashielahi, R., and Neshatgharamaleki, M. (2016). Study on protective effect of Naringenin (Citrus flavonone) on incipient diabetic hepatopathy in alloxan-induced diabetic rats. Journal of Veterinary Clinical Pathology, 10(1): 39-52 [In Persian].

• Mohamed, N.H. and Mahrous, A.E. (2009).Chemical constituents of Descurainia sophia L. and its biological activity. Records of Natural Products, 3(1): 58-67.

• Mohammadi Malayeri, M., Dadkhah Tehrani, A. and Rezaei, A. (2014). Preventive effects of silymarin extract on carbon tetrachloride-induced hepatotoxicity in broilers. Journal of Veterinary Clinical Pathology, 8(2): 445-459 [In Persian].

• Mokhtari, M., Shariati, M. and Khodaparast, L. (2008). Hepatoprotective effect of Mentha pulegium aquaethanolic leaf extract in rats. Journal of Sabzevar University of Medical of Sciences, 15(2): 73-78. [In Persian]

• Moshaie-Nezhad P., Iman M., Faed Maleki F. and Khamesipour A. (2018). Hepatoprotective effect of Descurainia sophia seed extract against paracetamol-induced oxidative stress and hepatic damage in mice. Journal of Herb Medical Pharmacology, 7(4): 267-272.

• Pradeepa, K., Krishna, V., Venkatesh, R., Santosh Kumar, S.R. and Rajesh Kashi, P.G. (2014). Antioxidant and prophylactic effects of Delonix elata L., stem bark extracts, and flavonoid isolated quercetin against carbon tetrachloride-induced hepatotoxicity in rats. BioMed Research International, 14.

• Rafiee, F., Heidari, R., Ashraf, H. and Rafiee, P. (2013). Protective effect of Berberis integerrima fruit extract on carbon-tetrachloride induced hepatotoxicity in rats. Journal of Fasa University of Medical Sciences, 3(3):179-187. [In Persian]

• Rajesh, K.P., Manjunatha, H., Krishna, V. and Swamy, K.B.E. (2013). Potential in vitro antioxidant and protective effects of Mesua ferrea Linn. bark extracts on induced oxidative damage. Industrial Crops and Products, 47: 186-198.

• Ranjbar, A., Ghaseminejhad, S., Takalu, H., Rahimi, F. and Abdollahi, M. (2007). Antioxidative stress potential of Cinnamon (Cinnamomun zelanicum) in operating room personnel: a before/after cross sectional clinical trial. International Journal of Pharmacology, 3(6):482-486.

• Shah, M.D., Gnanaraj, C., Emdadul Haque, A.T.M. and Iqbal, M. (2015). Antioxidative and chemopreventive effects of Nephrolepis biserrata against carbon tetrachloride (CCl4)-induced oxidative stress and hepatic dysfunction in rats. Pharmaceutical Biology, 53(1): 31-39,

• Soni, B., Visavadiya, N.P. and Madamwar, D. (2008). Ameliorative action of cyanobacterial phycoerythrin on CCl4-induced toxicity in rats. Journal of Toxicology, 248(1): 59-65.

• Suzek, H., Celik, I., Dogan, A. and Yildirim, S. (2016). Protective effect and antioxidant role of sweetgum (Liquidambar orientalis) oil against carbon tetrachloride-induced hepatotoxicity and oxidative stress in rats. Journal of Pharmaceutical Biology,54(3): 451-457.

• Williams, G.M., Iatropoulos, M.J. and Whysner, J. (1999). Safety assessment of butylated hydroxyanisole and butylated hydroxytoluene as antioxidant food additives. Food and Chemical Toxicology, 37(9-10): 1027-1038.

• Wojtaszek, P. (1997). Oxidative burst: an early plant response to pathogen infection. Biochemical Journal, 322(3): 681-692.

• Yacout, G.A., Elguindy, N.M. and El Azab, E.F. (2012). Hepatoprotective effect of basil (Ocimum basilicum L.) on CCl4-induced liver fibrosis in rats. African Journal of Biotechnology, 11(90): 15702-15711.

• Yao, L.H., Jiang, Y.M., Shi, J., Tomas-Barberan, F.A., Datta, N., Singanusong, R., et al. (2004). Flavonoids in food and their health benefits. Plant Foods for Human Nutrition, 59(3): 113-122.

• Zakim, D. and Boyer, T.D. (1990). Hepatology: A Textbook of Liver Disease. 2th ed., The University of Michigan: Saunders, Inc., pp: 750.

• Zargari, A. (1990). Medicinal Plants. 4th ed., Iran: Tehran University Press, pp: 28-42. [In Persian]

• Zhongfeng, X. (2007). Determination of trace elements in Descurainia sophia by FAAS. Journal of Anhui Agricultural Sciences, 35(33): 10575.