ارائه الگوی منطقه‌گرایی ایران و آسیای مرکزی

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 16، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، بهمن 1398، صفحه 311-324   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

حمیدرضا سرمست¹؛ علی بیژنی^{* 2}؛ محمد اخباری³

¹دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ، گروه جغرافیا، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³دانشیار ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎی ﺳﯿﺎﺳﯽ، گروه جغرافیا، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

چکیده
منطقه آسیای مرکزی یکی از مناطق ژئوپلیتیکی هم‌جوار ایران است که دارای پیشینه تاریخی مشترک با ایران است. در روابط بین ایران و آسیای مرکزی این پژوهش به دنبال تدوین الگوی مبتنی بر ساختار ژئوپلیتیکی منطقه آسیای مرکزی و ایران است که ضمن کاهش تنش‌ها و چالش‌های فی‌مابین به نوعی همگرایی منطقه‌ای پایدار منجر گردد. این امر می‌تواند سبب توسعه روابط ایران و آسیای مرکزی و جلوگیری از بروز تهدیدات ژئوپلیتیکی بین ایران و آسیای مرکزی گردد که اهداف آن شناخت ساختار ژئوپلیتیکی آسیب‌های ناشی از سیاست‌گذاری گذشته و منابع تنش و تقابل در روابط میان ایران و آسیای مرکزی جهت تنش‌زدایی و کسب منافع مشترک منطقه‌ای است. همچنین ایران و آسیای مرکزی در مسیر همگرایی و روابط متقابل دارای ظرفیت­ها و چالش‌هایی هستند که برخی از آن‌ها ریشه در محیط داخلی و برخی دیگر ریشه در محیط بیرونی منطقه و جهان دارد و برای رسیدن به همگرایی باید بر اساس راهبردهای پنج گانه به آن دست یافت؛ بنابراین در این مقاله سعی شده تا با بررسی واقعیت‌های ژئوپلیتیکی به یک الگوی همگرایی منطقه‌ای دست ‌یابیم و در این راستا این سؤال اصلی قابل طرح است: بر اساس ساختار ژئوپلیتیکی موجود چه نوع الگویی می‌توان ارائه داد که به منطقه‌گرایی پایدار بین ایران و آسیای مرکزی منجر گردد؟ فرضیه رساله نیز بدین شکل است: به نظر می‌رسد که بر اساس ساختار ژئوپلیتیکی موجود ارائه الگوی مبتنی بر واقعیات و منافع ژئوپلیتیکی همگرا ساز (قوت‌ها و فرصت‌ها) و نیز دوری از عوامل تنش‌زای ژئوپلیتیکی (ضعف‌ها و تهدیدها) می‌تواند منطقه‌گرایی پایدار بین ایران و آسیای مرکزی در راستای منافع متقابل منجر گردد. روش مورد استفاده پژوهش نیز توصفی- تحلیلی است که برای تحلیل یافته‌های پژوهش از مدل سوات نیز استفاده خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: ژئوپلیتیک؛ همگرایی‌منطقه‌ای؛ ایران؛ آسیای مرکزی؛ مدل راهبردی SWOT

مراجع

References

Agnew, J., (1998), Geopolitics: Re-visioning World Politics, Routledge, London.

Asgarkhani, Abu Mohammad (2002), Theory of International Regimes, Faculty of Law and Political Science (Tehran University) No. 57.

Cohen, S. B, (1994), Geopolitical in the new world era. In Demko, G. J. & Wood, W. B., Recording the World. USA: West View Press.

Cowie, A.P, (1989), Oxford Advanced Learner’s Dictionary, UK, Oxford University press.

Duerti, James, and Robert Faltzsgraf (2004), Conflict Theories in International Relations, Wahid Bozorgi and Alireza Tayeb, Tehran: Narraghum.

Fuller, Graham (1994), Geopolitics; Qiblah Universe, Tehran: Center Publication.

Ghavam, Abdolali (2005), Culture: The Forgotten or the Essential Element of International Theory, Foreign Policy Quarterly, Nineteenth Year, Summer, pp. 303-291.

Haass, Richard N, (1958), the new middle east, foreign affairs November/december20011.

Hafez Nia, Mohammad Reza (2000), A New Definition of Geopolitics, Geographical Research, Nos. 59 and 58, Fall and Winter, pp. 71-88.

Hafez Nia, Mohammad Reza and Morad Kavariani Rad (2004), New Horizons in Political Geography, Tehran: Post Publications.

Kazemi, Seyed Ali Asghar (1991), Theories of Convergence in International Relations: Third World Experience, Tehran: Koomes.

Koulaee, ellaheh (1998), Challenges of Convergence in the Commonwealth of Independent States, Journal of Central Asian and Caucasian Studies, No. 24.

Mirhidar, Dorreh (1998), Foundations of Political Geography, Tehran: Khome Publications.

Mojtahedzadeh, Pirouz (2000), Geopolitical Ideas and Iranian Realities, Tehran: Publication.

Ó Tuathail, G., (1996), Critical Geopolitics: The Politics of Writing Global Space, university of Minnesota press, Minneapolis.

Seifzadeh, Hossein (2005), Different Theories and Theories in Internationalized Individual and Global Relations: Occupation and Efficiency, Department of State Political and International Studies, Ministry of Foreign Affairs.

Taylor, peter. J, Political Geography, England, Longman Scientific &Techical, 1994.

Internet references

https://www.geographicguide.com

https://saylordotorg.github.io