ارزیابی تأثیر ساختار شبکه ارتباطی حوزه شرقی طرح راهبردی شهر تهران بر تاب‌آوری شهری

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 31، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، بهمن 1398، صفحه 595-617   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

فرزاد اناری¹؛ ناصر اقبالی²؛ رضا مؤیدفر³

¹دانشجوی مقطع دکتری رشتۀ شهرسازی، دانشگاه آزاد واحد امارات متحدۀ عربی، دبی، امارات

²دانشیار گروه جغرافیا، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³استادیار، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

چکیده
حوزه شرقی شهر تهران همواره در معرض خطرات شدید احتمالی ناشی از بحران‌های طبیعی و انسان‌ساخت است، به‌ گونه‌ای که در برنامه ساختاری- راهبردی این حوزه به تدبیر راهکارهای نوین در جهت کاهش خطرپذیری و ارتقای کارایی مدیریت بحران تأکید شده است. هدف این مقاله ارزیابی تأثیر ساختار شبکه ارتباطی حوزه شرقی طرح راهبردی شهر تهران بر تاب­آوری آن در برابر بحران­ها است. سؤال اصلی مقاله حاضر این است که ساختار شبکه ارتباطی حوزه شرقی طرح راهبردی شهر تهران بر تاب­آوری شهر چه تأثیراتی دارد؟ پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی با رویکرد عملی و حل مشکل و از لحاظ ماهیت و روش، تحلیلی- تجویزی بر پایه داده‌های کمی است. در این مقاله با توجه به قابلیت روش فرایند تحلیل سلسله­مراتبی در راستای نظرات کارشناسان و در نظر گرفتن طیف وسیعی از معیارهای کیفی و کمی چندگانه در مسیر تحقیق، روش مذکور برای به‌کارگیری در نمونه موردی برگزیده شد. بر مبنای یافته­های پژوهش، بیش از 45 درصد از وسعت حوزه با خطرپذیری نسبتاً بالا در برابر بحران‌های طبیعی و انسان‌ساخت روبروست. این در حالی است که با به‌کارگیری هفت معیار مؤثر بر ارتقای تاب‌آوری در دو طبقه کلان شامل خصوصیات شبکه (تراکم جمعیتی، ظرفیت معابر و الگوی سفر ساکنین) و ایمنی شبکه (درجه محصوریت، ظرفیت‌های اجتماعی ساکنین، کیفیت ابنیه و تراکم ساختمانی) مشخص گردید که حدود 28 درصد از معابر فاقد تاب­آوری لازم در زمان پس از بروز بحران خواهند بود و همچنین توانایی بازگشت به وضعیت تعادل و شعاع پوشش دهی، در جهت امدادرسانی و اسکان موقت شهروندان به شدت پایین است.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: تاب‌آوری؛ شبکه معابر؛ بحران؛ خطرپذیری؛ حوزه شرقی شهر تهران

مراجع

References

Asgharian Jedi, Ahmad (2009), Architectural Requirements in Sustainable Passive Defense, Shahid Beheshti School of Architecture, Tehran, Ph.D.(in Persian)

Azizi, Mohammad Mehdi (2012), Seismic Acupuncture of Urban Pathways, Journal of Fine Arts, University of Tehran.(in Persian)

Azizi, Mohammad Mehdi (2012), The Desirable Process of Urban Planning in Non-Operating Defense Attacks (Case Study: Area One of Tehran District 11), Journal of Urban Studies, Number One.(in Persian)

Behtash, Farzad (2012), Explaining the Dimensions and Components of Islamic Cities Resilience, Quarterly Islamic Studies Journal, No. 9.(in Persian)

Building and Housing Research Center (2009), Draft 21st National Building Regulations(in Persian)

Dadashpour, Hashem (2015), Measurement of Resilience Capacities in Qazvin Urban Complex, Two Quarterly Journal of Crisis Management.(in Persian)

Document Framework for Disaster Risk Reduction (2015), Tehran Crisis Prevention and Management Organization.(in Persian)

Hosseinioun, Solmaz (2016), Basic Concepts of Urban Resilience for Urban Dysfunctional Concrete, Iranian Civil and Urban Improvement Company.(in Persian)

Iran Census Center, Population and Housing Census of 2006 and 2011.(in Persian)

Moghaddam, Mohammad (2014), Application of Land Use Planning in Increasing Resilience to Earthquakes Using Geographic Information System (Case Study: Sabzevar City), Geographical Studies of Arid Regions, No. 17.(in Persian)

Pashaei Zad, Hossein (2007), Overview of the Delphi Method, Peak Noor Quarterly, Volume 6, Number 2.(in Persian)

Rafieian, Mojtaba (2010), Conceptual Explanation of Resilience and Its Indexing in Community-Based Disaster Management, Space Planning and Preparation, Lecturer of Humanities(in Persian)

Rezaei Parto, Ali (2005), Investigation of Urban Tissue Vulnerability to Natural Disasters and Suggesting Solutions to Reduce Its Impacts, M.Sc., Tarbiat Modarres University.(in Persian)

Rezaei, Mohammad Reza (2010) Explaining Urban Communities to Reduce the Effects of Natural Disasters in Tehran Metropolitan Case Study, Doctoral Thesis Geography and Urban Planning, Tarbiat Modares University.(in Persian)

Shakiba, Alireza (2008), Crisis Management, Encyclopedia of Urban and Rural Management, Publications of Organizations and Municipalities of Iran Volume I, Number One, Tehran.(in Persian)

Shia, Ismail (2010), Investigating the Vulnerability of Cities to Earthquake Using Reverse Hierarchical Analysis Methodology, Fourth International Congress of Islamic Geographers of the Islamic World.(in Persian)

Strategic Plan and Structural Plan of Tehran Approved.(in Persian)

Zardasht, Esfandiar (2001), Application of Analytical Hierarchy Process in Urban and Regional Planning, Journal of Fine Arts, No. 10.(in Persian)

Ziyari, Karamat ... (2009), Urban Land Use Planning, University of Tehran Publications, Seventh Edition.(in Persian)

Latin references

Leu, L (2010). Resilience of ground transportation networks: a case study on Melbourne, Australasian Transport Research Forum. Canberra.

Mileti, D. (1999). Disasters by Design: A Reassessment of Natural Hazards in the United States. National Academies Press.

Pendall, R., Foster, K.A. & Cowell, M. (2007). Resilience and regions: Building understanding of the metaphor. A working paper for building resilience network. Institute of urban regional development, University of California.

Pendall, R., K. A. Foster; Cowell, M. (2007). Resilience and Regions: Building Understanding of the Metaphor. Cambridge Journal of Regions, Economy and Society.

Internet resources

https://newleftreview.org