دستگاه اطلاعاتی وجاسوسی ایران در گستره جغرافیای سیاسی اشکانیان

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 37، دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 45، بهمن 1398، صفحه 725-738   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

افسانه معتمد¹؛ احمد کامرانی فر^{* 2}؛ ناصر جدیدی²

¹دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

²عضو هیات علمی گروه تاریخ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

چکیده
دولت اشکانی در بسیاری از جنبه‌های حکومتی و فرهنگی میراث‌دار دولت هخامنشی و سلوکی بود. از جملۀ این موارد دستگاه اطلاعاتی، خبرچینی و جاسوسی بود. با توجه به جنگ‌های متعدد و طولانی اشکانیان با سلوکیان و سپس رومیان و همینطور تمرکز دولت اشکانی بر درآمدهای گمرگی و تجاری، لزوم گسترش و پایش مداوم چنین دستگاهی بیش از پیش احساس می‌شد. اشکانیان گذشته از بهره‌مندی از تجارب پیشین در زمینۀ دستگاه جاسوسی، با گسترش سیستم اطلاعاتی، تلاش کردند با کنترل راه‌های تجاری و جلوگیری از تجارت مستقیم چین و روم، درآمدهای هنگفتی به خزانۀ خود سرازیر کنند. بخش عمده‌ای از این موفقیت، از طریق دستگاه اطلاعاتی و جاسوسی آنها حاصل می‌شد. این مقاله تلاش می‌کند با وجود کمبود فاحش منابع و آگاهی‌های تاریخی، در حد امکان برخی زوایای پنهان موضوع را مورد بررسی قرار دهد. بر اساس نتایج به دست آمده، اشکانیان از دستگاه جاسوسی خود در زمینۀ کنترل راه‌های تجاری، برتری نظامی در جنگ با رومیان، تداوم برتری تجاری و افزایش درآمدهای گمرگی بهره می‌بردند.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: اشکانیان؛ امپراتوری روم؛ دستگاه جاسوسی؛ اقتصاد

مراجع

References

Ehtesham، M. (2535) Iran dar zaman hakhamaneshian، Tehran، Sherkat sahami ketabhaye jibi.

Brosios، Maria ،(1388)، Iran bastan، Tarjome Isa Abdi، Tehran، Nashr mahi.

plotark، (1346)، Hayat mardan nami، Tarlome Reza Mashayekhi، jeld 3، Tehran، Bongah tarjome va nashr ketab.

Pierderzh، zhan، Amil M. Bohere، (1379)، Jade Abrisham، Tarjome Hormoz Abdolahi، Tehran، Rozane kar.

TarikhAshkanian dar Shahname، Tasit، (1396)، Tarjome nader mirsaeedi، Tehran، Neday Tarikh.

Khodadaian، Ardeshir ،(1383)، Tarikh Iran Bastan، Tehran، Sokhan.

Doboaz، Nilson ،1342) )، Tarikh Siasi Part، Tarjome Ali Asghar Hekmat، Tehran، Ketabkhane Ebn Sina.

Diakonof، Mikhaeel ،(1351)، Tarikh Ashkanian، Tarjomeh Karim Keshavarz، Tehran، Entesharat Payam.

Rajabi، Parviz ،(1387)، Hezarehaye Gomshode، Jeld 4، Tehran، Entesharat Toos.

Zarinkoob، Abdolhossein، (1388)، Tarikh Mardom Iran، Tehran، Amirkabir.

Sayks، erpersiS، (1391)، Tarikh Iran، Tarjome Seyed Mohamadtaghi Fakhr Daee Gillani، Tehran.

Shayan، F، (1351)، Seyri dar tarikh Iran bastan، Tehran، Entesharat Roz.

Shipman، Kelavs، (1384)، Mabani tarikh Partian، Tarjome Hoshan Sadegh، Tehran، Nashr Farzan.

Feray، Richard Nelson،(1388)، Tarikh Bastani Iran، Tarjome Masood Rajabnia، Tehran، Entesharat Elmi va Farhangi.

Kalej، Malkom ،(1388)، Partian، Tarjome Masood Rajabnia، Tehran، Hirmand.

Kertis، john، (1392)، Beinonahrein va Iran dar doreye Ashkani va Sasani، Tarjome Zahra Basti، Tehran، Samt.

Keristiansen، Artoor، (1378)، Iran dar zaman Sasanian، Rashid Yasami، Tehran، Nashr Sedaye Moaser.

Diakonof، M، (1378)، Ashkanian، Tarjome Karim Keshavarz، Tehran، Payam.

Kianrad، Khosro، (1396)، Bazargani dar rozegar Ashkanian، Tehran، Nashr Bazargani.

Gerigorati، Leonardo، (1395)، «Ashkanian dar mianeye Rom va Chin: Mamoriat Ganiing be Gharb(Sadeye Yekom»، Tarjome Kolsom Ghazanfari var Ehsan Sabtolsheikh، Faslnameh Jondisapoor، Daneshgah Jondisapoor Ahvaz، Sal Dovom، Shomareye 8.

Girshman، Roman، (1386)، Iran az aghaz ta Eslam، Tarjome Mohamad Moeen، Tehran، Sherkat entesharat Elmi va Farhangi.

Lokonin، Velademir، (1393)، «Nahadhaye Siasi, Ejtemaee va Edari, Maliatha va Dadosetad»، Trikh Iran Kambrig، Jeld 2/3، Gerdavarande Ehsan Yarshater، Tarjome Hasan Anooshe، Tehran، Amirkabir.

Mahmoodabadi، Seyed Asghar، (1383)، Jastari dar zaminehaye baramadan Ashkanian dar Khorasan bozorg، Shomare 37 va 38، Bahar va Tabestan، Daneshgah Esfahan، Safheye 129-150.

Mashkoor، Mohamad Javad، (1350)، Partiha ya Pahlavian Ghadim، Tehran، Daneshsaraye Ali.

Mashkoor, Mohamad Javad, (1393), Goghrafiaye Tarikhi Iran Bastan, Tehran, Donyaye Ketab.

Mirshafiee، Seyed Abas، (1393)، Sooghot Emperatoori Iran، Tehran، Nashre Jomhori.

Naghibzadeh، Ahmad، (1388)، Tasir farhang melli bar siasat khareji Jomhori Eslami Iran، Tehran، Daftar motaleat siasi va beinalmelali.

Tashakori, Abbas, (1356), Iran be revayat chin bastan, Tehran, Moaseseye ravabet beinolmelal.

Verstandig، Andreh، (1386)، Tarikh Emperatoori Ashkani، Tarjome Mahmood Behforozi، Tehran، Entesharat jami.

Vakili، Shervin، (1393)، Trikh siasi Ashkanian، Tehran، Nashr Shoorafarin.

Volski، Uzef، (1383)، Shahanshahi Ashkani، Tarjome Morteza Saghebfar، Tehran، Ghoghnoos.

Vishofer، Uzef، (1386)، Iran Bastan az 550 pish az milad ta 650 pas az milad، Tarjome Morteza Saghebfar، Tehran، Ghooghnoos.

Olbrycht, Marek Jan(2016),” Germanicus, Artabanos II of Parthia, and Zeno Artaxias in Armenia”, This paper was written as part of the author's research project financed by the National Science Centre, Krakow (NN 108205640). Abbreviated versions of this paper were presented at Free University, Berlin (June 2013) and Konstanz University.

Olbrycht,M,J(2003),”Parthian Military strategy at war against Rome” in Vilinbachov,G. V & Masson,V.M(eds)V=, Voennaja arkheologiia.

Phiostratus(1912), The life of Apollonius of Tyana I, Translated by F.C. Conybere, London: William Heinemann.

Poirot, John J(2014), The Romano-Parthian Cold War: Julio-ClaudianForeign Policy in the First Century CE and Tacitus'Annales, B. A., University of Southwestern Louisiana, State University and Agricultural and Mechanical College in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctorate of Philosophy.