شناسایی شیوه‌های تأمین مالی شرکت‌های تعاونی استان ایلام )با استفاده از تکنیک دلفی تعدیل شده(

اقتصاد مالی

مقاله 7، دوره 13، شماره 48، آذر 1398، صفحه 191-216   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

کرمرضا رستمی¹؛ اردشیر شیری^{* 2}؛ علی یاسینی³؛ اسفندیار محمدی⁴

¹دانشجوی دکتری مدیریت مالی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران

²دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران،

³استادیار گروه مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

⁴دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

مسأله تأمینمالیدر زمره عوامل با اهمیت و موثر بر فرآیند تصمیم گیری شرکت­ها­ست. این موضوع در خصوص شرکت­های تعاونی در اصل 44 قانون اساسی و مواد آن مورد تصریح قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی شیوه­های مطلوب برای تأمین مالی شرکت­های تعاونی استان ایلام به روش ترکیبی (کیفی و کمی) اجرا شده است. جامعه آماری در بخش کیفی متخصصان حوزه مالی و مدیران شرکت­های تعاونی استان ایلام است. نمونه­گیری به شیوه گلوله برفی[i] 20 نفر انتخاب و تکنیک دلفی اجرا شد. در بخش کمی جامعه آماری این تحقیق شامل 1614 نفر از اعضا و مدیران تعاونی­های استان ایلام بود که بر اساس فرمول کوکران 264 نفر به عنوان نمونه به کمک روش نمونه­گیری طبقه­­ای انتخاب شدند. روایی ابزار از طریق روایی سازه و روایی صوری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ مورد تائید قرار گرفته است.یافته­های حاصل از چهار دور دلفی نشان داد که از 84 مولفه شناسایی شده در نهایت 36مولفه و7 بعد اصلیشاملمکانیزم های اقتصادی، سیاسی، تأمین مالی از طریق بدهی، افزایش سرمایه، سیاست­های حمایتی، مشارکت­های مردمی و ­روش­های نوین تأمین مالی به عنوان مهمترین شیوه های تامین مالی تعاونی ها شناسایی شدند که میانگین تجربی متغیرهای مشارکت­های مردمی و ­روش­های نوین تأمین مالی در حد متوسط و سایر مکانیزم ها در سطح بالا ارزیابی شدند.



[i]Snowball sampling

کلیدواژه‌ها

:شناسایی شیوه‌ها؛ شرکت‌های تعاونی؛ تأمین مالی؛ استان ایلام

اصل مقاله

شناسایی شیوه­های تأمین مالی شرکت­های تعاونی استان ایلام

)با استفاده از تکنیک دلفی تعدیل شده(

 

 

کرمرضا رستمی[1]

 

تاریخ دریافت: 20/04/1398            تاریخ پذیرش: 23/06/1398

اردشیر شیری[2]

علی یاسینی[3]

اسفندیار محمدی[4]

 

چکیده

مسأله تأمینمالیدر زمره عوامل با اهمیت و موثر بر فرآیند تصمیم گیری شرکت­ها­ست. این موضوع در خصوص شرکت­های تعاونی در اصل 44 قانون اساسی و مواد آن مورد تصریح قرار گرفته است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی شیوه­های مطلوب برای تأمین مالی شرکت­های تعاونی استان ایلام به روش ترکیبی (کیفی و کمی) اجرا شده است. جامعه آماری در بخش کیفی متخصصان حوزه مالی و مدیران شرکت­های تعاونی استان ایلام است. نمونه­گیری به شیوه گلوله برفی[i] 20 نفر انتخاب و تکنیک دلفی اجرا شد. در بخش کمی جامعه آماری این تحقیق شامل 1614 نفر از اعضا و مدیران تعاونی­های استان ایلام بود که بر اساس فرمول کوکران 264 نفر به عنوان نمونه به کمک روش نمونه­گیری طبقه­­ای انتخاب شدند. روایی ابزار از طریق روایی سازه و روایی صوری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ مورد تائید قرار گرفته است.یافته­های حاصل از چهار دور دلفی نشان داد که از 84 مولفه شناسایی شده در نهایت 36مولفه و7 بعد اصلیشاملمکانیزم های اقتصادی، سیاسی، تأمین مالی از طریق بدهی، افزایش سرمایه، سیاست­های حمایتی، مشارکت­های مردمی و ­روش­های نوین تأمین مالی به عنوان مهمترین شیوه های تامین مالی تعاونی ها شناسایی شدند که میانگین تجربی متغیرهای مشارکت­های مردمی و ­روش­های نوین تأمین مالی در حد متوسط و سایر مکانیزم ها در سطح بالا ارزیابی شدند.

 

واژه‌های کلیدی:شناسایی شیوه­ها، شرکت­های تعاونی، تأمین مالی، استان ایلام.

طبقه بندی JEL:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1- مقدمه

یکی از موارد مهم و اساسی برای ایجاد هر کسب و کار سرمایه و منابع مالی است. کمبود سرمایه و عدم دسترسی به منابع مالی از جمله بزرگترین مشکلاتی است که شرکت‌های کوچک و متوسط با آن مواجه هستند. روش‌های متفاوتی برای تأمین منابع مالی فعالیت‌های تجاری وجود دارد که بانک‌ها و موسسات مالی مختلف می‌توانند از آن‌ها برای تأمین مالی شرکت‌ها استفاده نمایند؛ و یکی از پیش شرط‌های اساسی موفقیت در کسب وکار، دسترسی به منابع مالی کافی، مدیریت صحیح منابع مالی و استفاده بهینه از آن‌هاست (اسماعیل‏زاده و امیری،­1394). تواناییشرکت­هادرتعیینمنابعمالیمناسبو تصمیم­گیریصحیحدراینخصوصازعواملاصلیموفقیتشرکتبهشمارمی رود. مهم­ترینهدفیکهمدیریتدرزمانانتخابروشتأمینمالیبایدتوجهکند، تأمینمالیوآثارآنبررویبازدهوریسکشرکتمنابعی مختلفراانتخابکندکه باعثبهحداقلرساندنهزینه­هایتأمینمالیگردد. ترکیبمناسبمنابعتأمینمالی باخصوصیاتیهم چونهزینهسرمایهاندکونرخبازدهبیشترهمراهاست(پی. نوو،1388). اجرایی نمودن راهکارهای نوین تامین مالی نقش مهمی در رشد و توسعه کشورهای در حال رشد دارند. توسعه ابزارهای تأمین مالی به مانند صدور اوراق مشارکت و انواع صکوک در بازار سرمایه گام موثری در این امر است. اما مهمترین مسئله در این بخش ایجاد سازکارهای مناسب در فراهم نمودن تأمین مالی از بازار سرمایه در حوزه بین­المللی است که خود نیازمند تجهیز زیرساختی نرم­افزاری و سخت­افزاری بازار سرمایه است. ­این گام نقش موثری در جذب منابع تامین مالی در سطح بین­الملل دارد. در ایجاد ساخت­های ذکر شده گام­های مؤثری در چندسال اخیر برداشته شده­است اما این حوزه همچنان نیازمند توجه خاصی از سوی تمام ارکان نظام­است (فرمان­آرا، 1398). یکیازدغدغه­هایهمیشگیمدیرانمالیشرکت­ها،تأمینمالیمی‌باشد. مدیرانمالیشرکتهابرای انجامطرحهایتوسعه­ایویاتأمینسرمایهدرگردشروزمرهخودنیازبهتأمینمالیپیدامی­کنند. بارشد وتوسعهعلممالیوطراحیانواعواقسامابزارهایتأمینمالیدردنیاجهتانجامتأمینمالیشرکت­ها، مدیرانمالیجهتتأمینمالیشرکتخودباانبوهیازابزارهاوروش­هاوقراردادهایتأمینمالیمواجه هستند. ایجاد توسعه روزافزون بنگاه های اقتصادی نیازمند تأمین مالی قابل ملاحظه است که اغلب از عهده موسسان خارج است ،بازار سرمایه برای شرکت­ها این امکان را فراهم می آورد که منابع مالی مورد نیاز خود از طریق عرضه سهام وانتشار بدهی تأمین نمایند(خانی وهمکاران،1392). کشوربرایهمگراییبااقتصادجهانینیازمندبرخورداریازراهکارهایمشخصودقیقوابزارهایمناسبوکارآمیباشد. درپیشبرداهدافتوسعهاقتصادکشور،توسعهبازارمالیدرابزاروساختار،ازمباحثیاستکهبایددرقالبنظامبانکداریبدونرباوهمگراباابزارهایمالیجهانپیشرفتهبصورتکاملاًتخصصیوبادقتنظرموردتوجهقرارگیرد. طبیعیاستکهدراینفرآیندبانکمرکزی،شبکهبانکیوبازارسرمایهکشورباچالشهایمتعددیروبروشوندکهازآنمیانمیتوانبهطراحیابزارهایمالیمتنوعاشارهنمود. بهطورکلیاززمانتصویبقانونعملیاتبانکیبدونرباتاکنون،تحولاتاندکیدرزمینهابزارهایمالیتجهیزمنابعواعطایتسهیلاتصورتگرفتهاست. بدیهیاستبهمنظورتجهیزبهترمنابعوتأمینکارآمدمنابعمالیبخشهایاقتصادباتوجهبهتحولاتشگرفپیشآمدهدرجهان،لازماستنسبتبهمعرفیابزارهاینوینبانکیاقدامشود­( عزیزی،1391).  ازطرفیدرتعاونی­ها­یگروههمسوبهدنبالافزایشدرآمدوسودهستندواینفعالیت گروهیمیتواندباعثپیشرفتچشمگیرتعاونیدرزمینهفعالیتخودشود. ازسویدیگر،به دلیلاینکهسودتعاونیعایدتمامیاعضامیشود،کنترلویژةاعضابرفعالیت­هایاقتصادی تعاونی،امکانهرگونهسوءاستفادهوتخلفاینتعاونی­هارامنتفیمیکندوباعثمیشودکه سودتعاونیبهصورتعادلانهمیاناعضاتقسیمشودودرنتیجهاعضامشارکتکاملدرتولیدوفعالیتموردنظرتعاونیداشتهباشند(نجفی،1388).دررابطهباضرورتونقش حضورتعاونی­هادرفعالیتهایاقتصادیواجتماعیمیتوانبهمواردیمانندارتقایمردم سالاری،ایجادبازارهایباز،دستیابیبهتوسعه اشاره کرد(نامغ،1385).یکیازمهمترینمنابعموردنیازشرکت­هایتعاونی،منابعمالیاست. نحوهتأمینمنابعمالیآنهابسیارمهموحساساست،بهگونه­ایکهبی توجهیبهاینامرممکناستموجباتورشکستگیآنهارافراهمآوردهو یابرعکسموقعیتشرکت­هایتعاونیرادرمقایسهبارقبایشبهبودببخشد. همچنینبامدیریتصحیحمنابعمالی،هزینه­هایتولیدویاخدماتشرکت­هایتعاونیکاهشمی­یابدوآنهارابهسودآوریبیشترنزدیکمی­کند(سعدی، افتخار؛ حسنقلی پور، آقا­زاده، 2011). شناساییکاملواساسیراه­هایتأمینمالیتعاونی­هادرهرکشور،بدونتوجهبه زیرساختها،وپایههاونهاد­هایمالیامکانپذیرنیست. دراینراستاتوسعهتعاونی­هادرهر کشورجدایازتوسعهوتنوعنهادهایمالیودگردیسیدرشیوههایمختلفتأمینمالیآن کشورنبودهاست. سیستممالییککشورازبازارها،ابزارهاومحصولاتمالیمتنوعیتشکیلشدهاست.برایناساس،توسعهمالییکمفهومچندوجهیاست؛کهعلاوهبرتوسعهبخشبانکی،ابعاددیگریچونتوسعهبخشمالیغیر بانکی،توسعهبخشپولیوسیاست­گذاریپولی،مقرراتونظارتبانکی،بازبودنبخشمالیومحیطنهادیرادربرمی گیرد.شرکت­هاوسازمان­هایتعاونیهمازلحاظاصولمشارکتوادارهاموروهمازنظرشیوهتشکیلوتجمیعسرمایه،بامؤسساتتجاریتفاوتدارند.اینشرکت­هاازطریقبههمپیوستننیروهایفردیانسانها،موفقبهایجادقدرتبزرگیمی­شوندکهدرعینداشتنسرمایهاندک،بابرخورداریازقدرت­هایجمعیمی­توانندبهبهبودشرایطکاروزندگینایلآیند (راجا، کومار^[ii] ,2008). فراهم نمودنشیوه های منابع مالی چه برای نیازهای روزمره و رفع گرفتاری­های روزانه خانوار و چه برای سرمایه­گذاری و افزایش تولیداز ضرورت های بسیار مهم است. نکته اصلی در این جا آن است که تأمین این نیازها با شرایط آسان و در سریع­ترین‌ زمان امکان پذیر نیست. در چنین شرایطی، لازم است که از روش­های تأمین مالی خرد استفاده شود تا مشکلات فوق الذکر در سریع­ترین زمان حل شوند(مهاجرانی,1382). تاثیر مخارج دولتی و منابع تأمین مالی آن بر تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی یکی از موضوعات مهم در مباحث و تجزیه و تحلیل­های اقتصادی است(قطمیری و همکاران، 1385). این در حالی‌است که تأمین مالی و روش های آن یکی از مهم‌ترین چالش های مطرح شده در بخش تأمین منابع مراکز دولتی و خصوصی در ایران مطرح بوده است و روش­های مختلف تأمین مالی و تاثیر آن بر اقتصاد کشور و بخصوص شرکت­های زنجیره­ای  از سوالاتی است که همواره در این زمینه مطرح بوده است. به طور کلی هدف اصلی شرکت­ها و موسسات انتفاعی کسب سود بیشتر و به دنبال آن افزایش ثروت سهامداران و قیمت سهام موسسه می باشد. یکی از راه های کسب سود بیشتر انتخاب روش مناسب تأمین می­باشد (تقوی و زمانیان،1388). نگرش به بازارهای مالی سبب شده است که برخی آن را تنها، برد و باخت های برآمده از نوسان­های قیمت دارایی­های مالی بدانند. در حالی که تاثیر ساختار مالی بر ساختار اقتصادی آن چنان مهم است که امروزه معتقدند بدون داشتن یک بخش مالی کارا نمی­توان به رشد اقتصادی دست یافت(رضا،1384). شرکت­ها هنگام نیاز به منابع مالی جدید می­توانند یا از طریق استقراض وجوه مورد نظر را به دست آورند و یا این که با واگذاری قسمتی از مالکیت شرکت به وجوه مورد نیاز دست یابند. در این میان لزوم در نظر گرفتن هزینه منابع مختلف تأمین مالی و آثاری را که هر کدام از این منابع بر بازده و ریسک عملیاتی می­گذارند همواره مورد توجه بوده است(تقوی و زمانیان،1388). شرکت­ها در تصمیمات تأمین مالی، با دو منبع تأمین مالی داخلی و تأمین مالی خارجی رو به رو هستند. منابع مالی داخلی، شامل جریان­های وجوه نقد حاصل از فعالیت­های عملیاتی، فروش دارایی­ها و سود انباشته و منابع خارجی در بر گیرنده­ی وجوه تحصیل شده از طریق بازار مالی مانند، انتشار اوراق مشارکت، صدور سهام جدید و دریافت تسهیلات مالی از بانک هستند(کردستانی و نجفی عمران،1389). امروزدرکلیه سازمان­های کشورمان که با پول سروکار دارند،باانواعچالش­هایمختلفیرو به رومی­باشیم. چالش­هایی از جمله تحریم منابع و مواد مصرفی. با این وجود به نظر می‌رسد که در این شرایط یکی از روش­هایی که می­تواند به بهبود ساختار مالی شرکت­های تعاونی کمک ویژه ای کند، بررسی روش‌های تأمین مالی به منظور انتخاب بهترین روش می باشد.با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع تأمین مالی توسعه بخش تعاون، دردنیاوهمچنیندرکشورمانایراندرزمینهتأمینمالیکارهایتحقیقاتیبسیاریانجامگرفتهاستولیبهدلیلاهمیتموضوعهمچنانجایتفکروتاملبسیاردارد. آنهاهرروزازنوسانقیمتسهامشانرنجمیبرندودرپیراهحلیمی­گردندتااینمشکلاتراکاهشدهندوریسکانتخابیکنوعتأمینمالیراازبینانواعآنبهحد­اقلبرسانند. علاوهبرآنبایدبههزینهسرمایههریکازروش­هایتأمینمالیونرخبازدهسرمایه­گذاریحاصلازوجوهتوجهنمایند.همچنینبا گذشتزمان ارزشپولکم می شود. ازطرفدیگرسهامدارانهرروزدرپیاینهستندتاسهامیراخریدارینمایندکهکمترینریسکهمراهبابیشترینبازدهرابرایشانبههمراهداشتهباشد. ودرپیروش­هاییهستندتاثروتشانراحداکثرکنند.بنابراینارزیابیشیوه­هایمختلفتأمینمالینیازبهتحقیقاتگستردهودگرگونیفراواندارد تا زمانی که برای یک سیستم (مانند یک شرکت‌) هدفی مشخص نشود ،آن سیستم نمی‌داند به کجا برود ،اگر هدف مشخص شود ،ولی برنامه ریزی نشود در این صورت آن سیستم نمی­داند که چگونه به آن هدف برسد. بنابر این هر سیستمی که خواهان موفقیت است ،باید اهداف مشخص داشته باشد ونحوه وزمان (برنامه) رسیدن به آن هدف را نیز تعیین نماید تا بر اساس برنامه تهیه شده به سوی اهداف مورد نظر به پیش رود وهمواره ناظر برحرکت خود باشد تا انحرافات را شناسایی وتعدیل کند (حسینقلی پور و آقازاده،1384). درواقعاهدافپژوهشبهشرحزیراست:

1)      شناسایی شیوه­ها و مکانیزم های تآمین مالی شرکت­های ­تعاونی استان ایلام

2)      شناسائیمؤلفه­هایمربوط به هر مکانیزمتأمینمالیشرکت­هایتعاونی

با توجه به اهداف مطرح شده سوال اصلی پژوهش حاضر این است که مهمترین شیوه های تأمین مالی تعاونی­های استان ایلامی کدامند؟ مؤلفه های مربوط به هر شیوه و مکانیزم تأمین مالی تعاونی­ها کدامند؟

 

2- مبانی نظری

کسب و کارهای کوچک لزومأنمی‌توانند به وسیله مؤسسات خارج از سازمان به تأمین مالی بپردازند، لذا استفاده از روش‌های تأمین مالی داخلی مانند عاملیت حساب‌های دریافتنی، اجاره یا اجاره به شرط تملیک (واسپاری)، کارت‌های اعتباری و سود انباشته، با توجه به ظرفیت‌های ایجاد سرمایه هر کسب وکار می‌تواند مفید واقع شود­(گلقندشتی ،1397). اصولاً در چارچوب نظری تحقیق باید متغیر های موجود به درستی شناسایی و معرفی گردیده و سپس با توجه به تحقیقات و یا تئوری­های موجود در ارتباط با موضوع تحقیق روابط موجود بین این متغیر ها که هدف این تحقیق می باشد را در قالب فرضیه­هایی بیان کرده و بررسی نمود. درزمینهروش­هایتأمینمالیازابعادمختلفپژوهش­هایگوناگونیصورتگرفتهاستکهدرذیل گزارشمختصریازآنهاارائهگردیدهاستولیبراساسبررسیانجامشدهدررابطهباعواملموثربرانتخاب شیوهتأمینمالیدراستان ایلامبهصورتکلانوجامعکهدراینمقالهکارشدهاستتاکنونپژوهشیصورت نگرفتهاست. در بعد عوامل کلان اقتصادی- سیاسی نیز مواردی همچون سیاست­های مالی دولت، سیاست­­های پولی بانک مرکزی، سیاست­های نظارتی سازمان بورس و وجود محدودیت­های شرعی قانونی از عوامل اثرگذار بر روش تأمین مالی میباشند که مدیران جهت انتخاب و تصمیم­گیری می­بایست به آنها توجه نمایند­(بت­شکن و سیفالدینی،­1389­­.(کریمی،آصف؛ بوذرجمهری،شهریار­(1393 )در پژوهشی تحت عنوان­" تحلیل سازوکارهای تأمین مالی کسبوکارهای کوچک و متوسط" به تحلیل و رتبه بندی سازوکارهای تأمین مالی در شرکت­های تعاونی تولیدی در بخش کشاورزی پرداخته و دریافتند که اعطای تسهیالت مالی با نرخ بهرة پایین در بالاترین رتبه قرار دارد. همچنین نتایج نشان داد که این سازوکارها از شش عامل تسهیلا‌‌تی، پشتیبانی، مشاورهای- آموزشی، ارتباطی- مشارکتی، فنی- تخصصی و قوانین و مقررات تاثیر می پذیرند.همچنین موسویان،سید عباس؛ حدادی،جواد(1392)در مقاله ای تحت عنوان " تأمین مالی پروژه محور َبه وسیله صکوک استصناع در صنعت نفت" به امکان سنجی تأمین پروژه های نفتی با استفاده از انتشار صکوک استصناع پرداخته­اند. آقاجانی و حسنعلی و عباسقلی پور(1392) در تحقیقی تحت عنوان «تبیین روش­های تأمین مالی طرح­های کارآفرینانه» مطالعه موردی تعاون­گران استان مازندران انجام دادند به این نتیجه رسیدند که تمامی چهار روش تأمین مالی هر کدام با شدت و ضعف خاص خود مورد توجه کارآفرینان بوده­اند. از این نظر، روش سرمایه شخصی در اولویت اول و روش­های استقراض، سهام و منابع داخلی در اولویت­های بعدی بوده­اند. به علاوه اینکه کارآفرینان مورد مطالعه، در مجموع آگاهی‌های کمتری از روش­های مختلف و متنوع تأمین مالی دارند و تنها روش­هایی را مورد توجه قرار داده­اند که در جامعه امروزین ما رایج و مُصطلح بوده و همه به صورت عام مورد استفاده قرار می‌دهند.

شیخ و همکاران(­1392) در تحقیقی تحت عنوان «تأثیر نرخ تورم بر تأمین مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران (از طریق بدهی­های بانکی و انتشار سهام)» به این نتیجه دست یافتند که نرخ تورم بر تأمین مالی از طریق بدهی بانکی، تأثیر بیشتری نسبت به تأمین مالی از طریق انتشار سهام دارد. همچنین، مشاهده شد ریسک مالی دارای بیشترین تأثیر بر تأمین مالی از هر دو طریق و نیز نسبت مالکانه دارای کمترین تأثیر برای تامین مالی از طریق بدهی و نرخ بازدهی کل دارای کمترین تاثیر برای تامین مالی از طریق انتشار سهام است. حسینی و همکاران(1391) در تحقیقی تحت عنوان «بررسی الگویها و استراتژی­های نوین تأمین مالی شرکت­های تعاونی در اقتصاد ایران» به این نتیجه رسیدند که الگوی سازمانی تعاونی سنتی در تأمین مالی تعاونی­ها در ایران موثر نیست و سایر الگوی­های سازمانی تعاونی مانند سرمایه گذاری نسبی، عضو سرمایه گذار، نسل جدید، تعاونی با واحدهای مستقل دارای سرمایه در حال افزایش، سهام سرمایه گذار و تبدیل شدن به شرکت سرمایه محور، در تامین مالی تعاونی­ها در ایران موثر هستند. ترکیب مناسب منابع تأمین مالی با خصوصیاتی همچون هزینه سرمایهاندکونرخ بازده بیشترهمراه است (ملانظریوهمکاران، 1388).

­افجهوسجادینایینی(1389)درتحقیقخوددر زمینهاولویت­بندیاهمیتانواعحمایت­هایدولتیازبنگاه­هایکوچومتوسطدریافتندکهحمایت­هایمالیواعتباریدراولویتاولقرارداشتوپسازآنحمایت­های زیرساختی،حمایت­هایبازاریابیوتحقیقاتبازار،حمایت­هایآموزشیوفنیوحمایت­های مشاوره­ایوترویجیقرارداشتندتآمین­مالی یا فاینانس، یعنی تهیه منابع مالی و وجوه برای ادامه فعالیت شرکت و ایجاد و راه اندازی طرح های توسعه و درآمدزای این واحدهای اقتصادی .تامین مالی عمدتا از طریق انتشار سهام، فروش اوراق قرضه و وام و اعتبار صورت می گیرد. (خضرا، 1385، ص17). از سوی دیگر، برنامهریزی تأمین مالی یکی از موضوعاتی است که معیارها و اهداف متعددی در تصمیمگیریهای مربوط به آن دخیل بوده و در نتیجه استفاده از روش­های چندمعیاره و چندهدفه را برای اخذ تصمیم بهینه ضروری ساخته است (آذر و معماریانی،­1376).

طیتحقیقاتبهعملآمدهنوشته­ایمستقلبااینعنوانکهبهطراحی الگوی تأمین مالی در شرکت­های تعاونی در استان ایلام بپردازد،وجودندارد. هرچندکتابهاونوشته­هاییوجودداردکهدرزمینهتأمین مالی بحثکرده­اند؛ولیبهشیوه­هایدیگربهاینمبحثپرداخته‌اند. مجتهدزادهوهمکاران(1388)درتحقیقیبهبررسیرابطهبینتأمینمالیوعملکردعملیاتیدرشرکت­هایپذیرفتهشدهدربورساوراقبهادارتهرانپرداختند. نتایجاینتحقیقحاکیاستکهنهتنهاتأمینمالیاثریبرعملکردعملیاتینداردبلکهنوعوحجمتأمینمالینیزبراکثرسنجه­هایعملکردعملیاتیتأثیرچندانیندارد.ازسویدیگر،برنامهریزیتأمینمالییکیازموضوعاتیاستکهمعیارهاواهدافمتعددیدرتصمیمگیری­هایمربوطبهآندخیلبودهودرنتیجهاستفادهازروش­هایچندمعیارهرابرایاخذتصمیمبهینهضروریساختهاست.

بحران­ مالی­جهانی  اخیر،  اهمیت  ثبات  مالی  کشور  و  کارایی  سیاست های  پولی  و  مالی  و  تأثیر آن را بر بخش خصوصی نشان داد. سیاستهای اقتصاد کلان یک کشور بر عملکرد مالی شرکتها و  رشدو  توسعه  آنها  اثر  میگذارد.  انتخاب  منبع  تأمین  مالی  شرکت  اهمیت  اساسی  در  حاکمیت شرکتی  و  توسعه  موفقیت­آمیز   آتی  آن  دارد.  ساختار  سرمایه  و  تعدیلات  آن  میتواند  تحت  تأثیرعوامل داخلی و خارجی قرار بگیرد که به آنها عوامل تعیینکننده ساختار سرمایه گفته می‌شود. در واقع عوامل داخلی و اثر آنها میتواند توسط شرکت مدیریت شود ولی متغیرهای کلان اقتصادی قابل  کنترل  توسط  مدیران  نیستند.  دانش  و  آگاهی  در  مورد  میزان  و  جهت  تأثیر  این  عوامل  بر ساختارسرمایه  به  مدیران  شرکتها  کمک  میکند  تا  تصمیمات  مؤثریدر  مورد  ساختار  سرمایه  با هدف ثبات مالی و رشد پایدار اتخاذ کنند(موکاوه وهمکاران،[iii] 2014).

گوتام و ویدیا^[iv] (2013) اثر محدودیت­های تأمین مالی بر رشد 2282 شرکت هندی در دوره 1994تا 2009 را مورد بررسی قرار داده اند.در این پژوهش برای اندازه گیری رشد شرکت از رشد دارایی استفاده شده است و آن­های دریافتند که رشد شرکت­ها پایدار است واندازه ومحدودیت­های مالی منفی بر رشد شرکت­ها دارند.

حافظی(2013)درتحقیقیبهبررسیتأثیرروش­هایتأمینمالیبرسودآوریشرکت­هایپرداخت­نتایجپذیرفتهشدهدربورساوراقبهادارتهرانطیسالهای(2005-2008) تحقیقحاکیاستکهارتباطمعناداریبینروش­هایتأمینمالیوبازدهیدارایی­هاوحاشیهسودناخالصوجوددارد. همچنینشرکت­هایبورسیتمایلبیشتریبهاستفادهازبدهیدرساختارسرمایهخوددارند.

ماندلیکلیندر^[v](2013)مقالهخودباعنوانتأمینمالیازطریقسهاموویژگیدارایی : "مطالعهموردیتولیدمحصولاتکشاورزی" بهبررسیتأثیرتحدیدداراییبرروشهایتأمینمالیکشاورزانپرداختند. آنهادادههایخودرااز99شرکتخصوصیدرصنایعتولیدمحصولاتکشاورزیدرشمالآمریکاوانگلستانواقیانوسیهبهدستآوردندوبااستفادهازمدلپروبیتفرضیههاراآزمونکردندیافته‌ها­یپژوهشنشانمیدهدزمانیکهتحد­یدداراییافزایشمییابدتأمینمالیازطریقسهامافزایشوزمانیکهتحدیدداراییکاهشمییابدتأمینمالیازطریقبدهیکاهشمی­یابد.

تسایوهمکاران^[vi](2012)بااستفادهازروشهایچندمعیارهوچندهدفه،مدلیراجهتپشتیبانیازتصمیماتتأمینمالیبرایشرکتهایتکبخشیارائهنمودند. منابعموردنظرایشانبرایتأمینمالیعبارتبودنداز: افزایشسرمایهازطریقسهامعادی،افزایشسرمایهازطریقسهامممتاز،استفادهازبدهیبانکیوانتشاراوراققرضه0برایاینمنظور،آنانابتداباستفادهازروشدیمتل،روابطبینمعیارهایمؤثربرانتخابروشتأمینمالیراشناساییوروشهایتأمینمالیرااولویت­بندینمودند. ،سپسبابهکارگیریروشفرایندتحلیلشبکهدرنهایتبااستفادهازتکنیکبرنامهریزیآرمانی،میزانتأمینمالیبااستفادهازهریکازمنابعاستخراجگردید.

شاه وهمکاران(2010)نیزدرتحقیقیکهدرکشورپاکستانصورتپذیرفت،بیانداشتندکه رهیافتمحافظه کارانهازسویشرکت­هایکوچومتوسطدراینکشوربهعنوانمهم­ترین روشبرایتأمینمالیاستفادهمیشود،بنابراینمیتوانگفتکهدرمجموعسازوکارهای مختلفیازقبیلحمایتی،تسهیلاتی،سیاستگذاری،روانشناختی،آموزشی،پشتیبانیوغیره میتوانددرتأمینمالیشرکت هایتعاونیتأثیرگذارباشد... نتایجپژوهشچادادومیشائیل (2007)نشاندادکهساختار سازمانیتعاونی­ها،نقشمهمیدرنحوةتأمینمالیوتشکیلساختارسرمایهآنهاایفا میکنند.اجیجواد هیامبو و آمانویل زیرامبا منابع داخلی جهت توسعه منابع مالی در کشورهای نامبیا از لحاظ فرصت ها ومحدودیت ها مورد بررسی قرار دادند (اوهیامبورزیرامبا،2014).

به عقیده باردلت و همکاران^[vii] (2013) یکی از مهمترین تصمیماتی که توسط مدیران شرکت­های هلدینگ اخذ میشود، تصمیمات مربوط به تأمین مالی و چگونگی تخصیص منابع بهدست آمده بین واحدهای تابعه است. بهعبارت دیگر، مدیران شرکت­های هلدینگ در تعیین ترکیب بهینه ساختار سرمایه همواره با مشکل مواجهند.

کارپنتر وپترسن­^[viii] (2001) به بررسی منابع مالی داخلی بر رشد شرکت­ها­ی کوچک پرداختند .آنها بیش از 1600شرکت کوچک را مورد آزمون قرار دادند ویافتند که مسائل مالی داخلی رشد بیشتر شرکت­ها را محدود می کنند. یافته­های آنها نشان داد، شرکت­هایی که از طریق انتشار سهام به تامین مالی پرداختد، دارای ریسک کمتر و بازده بیشتر هستند. در نتیجه، این شرکت­ها، عملکرد بهتری در برابر ریسک سیستماتیک دارند و ارزش بیشتری برای سهامداران خود ایجاد می­کنند. سان (2013) در پژوهشی با عنوان رابطه بین اخبار تورم و بازده سهام به این نتیجه رسید که طی سالهای 2009 الی 2012، بازده سهام رابطه معنادار و منفی با شاخص قیمت تولید کننده داشت. او همچنین به این نتیجه رسید که بین بازده سهام و شاخص قیمت مصرف کننده رابطه معناداری وجود ندارد. در حالت کلی، او پی برد قیمت سهام به طور پیوسته همراه با تورم افزایش نمی­یابد و زمانی طول می­کشد تا افزایش قیمت سهام متناسب با تورم شود.

 

3- روش تحقیق

اینپژوهشازنظرهدف،کاربردیوازحیث شیوه های گردآوری داده­هایکتحقیق کیفیودربررسیادبیاتومستنداتازنوعکتابخانه‌ایودربررسیوتعیینمدلتحلیل محیطیازنوعمیدانی با استفاده از پرسشنامه، بهره گرفته شده است که روایی آن توسط صاحب نظران وکارشناسان و پایایی آن با انجام طرح اعتبار سنجی از طریق تکمیل پرسشنامه ومحاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای بخشهای مختلف مورد تأیید قرار گرفته است. در این پژوهش، بر اساس تعریف موضوع، تخصص­های مورد نیاز تعیین و اعضای پانل دلفی در چهار مرحله و با استفاده از روش­های نمونه‌گیری غیراحتمالی، شناسایی و انتخاب شدند.در مرحله اول روش دلفی،ابتدا موضوع و ابعاد آن تعریف شد.با مطالعه گسترده پیرامون مباحث مالی از جمله عملکرد مالی، روش­های تأمین مالی و ... وبررسی وضعیت منابع مالی از دیدگاه صاحب نظران داخلی وخارجی  برخی منابع موثر بر تأمین مالی شرکت­های تعاونی شناسایی گردید.همزمان با شناسایی وتعیین اعضای پانل ومکاتبه با هریک از آنان وتوضیح برخی مؤلفه­های استخراج شده در مبانی نظری (برخی موارد به صورت حضوری) از آنان خواسته شد تا مؤلفه­هایی که احیانا مد نظر قرار نگرفته اند پیشنهاد دهند درحقیقت در مرحله اول دلفی با کمک اعضای پانل واساتید برجسته مدیریت وکارشناسان خبره شرکت­های تعاونی سیاهه­ای از عوامل موثر بر تأمین مالی شرکت­های تعاونی احصا وتحلیل گردید. روشتحقیقازحیثروش،استنتاجی- توصیفیاست. جامعهموردبررسیدراینتحقیقخبرگانبخشتعاونی می­باشند.روشنمونهگیریدراین تحقیقدربخش کیفی تحقیق برای نمونه­گیری از روش گلوله برفی استفاده شده است و خبرگان و متخصصان مرتبط با موضوع شناسایی شدند. تعداد نمونه در روش نمونه­گیری گلوله برفی تعداد 8 الی 20 نفر برای نمونه کافی بوده است. که در این تحقیق تعداد نمونه تا رسیدن به اشباع نظری ادامه داشت(20 نفر)، در بخش کمی جامعه آماری از مدیران عامل وکارشناسان شرکت های تعاونی استان ایلام استفاده می‌شود که تعداد آنها 1614 نفردر سال 1396 بوده (1614­n=)که به شیوه تصادفی طبقه­ای متناسب با حجم تعداد 310 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند.پس از جمع آوری پرسشنامه­ها در مجموع تعداد 264 پرسشنامهمورد استفاده قرار گرفتند. در طرح تحقیق آمیخته، محقق ابتدا از طریق روش تحقیق کیفی اطلاعات مورد نیاز را جمع­آوری می­کند. گردآوری اطلاعات کیفی منجر به توصیف جنبه­هایبی­شماری از پدیده می شود. این شناخت اولیه امکان صورتبندی فرضیه­(هایی) درباره بروز پدیده مورد مطالعه فراهم می­کند. پس از این مرحله تحقیقِ به منظور آزمودن فرضیات تدوین شده، می­تواند با استفاده از روش­های تحقیق کمی داده­های حاصل از مرحلة کیفی را اعتبار‌بخشی کند و عواملی را که تأثیر کمتری داشته­اند، اصلاح، جایگزین و یا حذف کند.  فرایند در این پژوهش، بر اساس تعریف موضوع، تخصص­های مورد نیاز تعیین و اعضای پانل دلفی در چه فرآیند به منظور تجزیه و تحلیل داده‌های پرسشنامه در بخش آمار توصیفی شاخص­های آماری نظیر فراوانی، میانگین، انحراف معیار، جداول و نمودار‌های آماری به کار گرفته شده است. در بخش آمار استنباطی از آزمون های ضریب کندال استفاده شده است. تحلیل داده های کیفی که با استفاده از تکنیک دلفی صورت گرفته است و در بخش کمی نیز تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل انجام شده است.

 

4- نتایج و بحث

یافته­هایبخشتوصیفیتحقیقدرزمینهبررسیویژگی­هایفردیوحرفه­ایپاسخگویاننشانداد که بیشتر پاسخ دهندگان 75درصد مرد و25درصد زن بودند.میانگینسنیجامعدر حدود 35 سال بود  که بیشتر آنها (49 درصد ) در طبقه سنی 30تا 38سال قرار داشتند. مدرک تحصیلی پاسخگویان (44درصد) کارشناسی بودند

 

جدول شماره 1- توزیع و گردآوری پرسشنامه‌های هر دور

دور دلفی	توزیع پرسشنامه‌ها		میانگین تعداد پیگیری از هر عضو
	شناسایی اعضای پانل وتاریخ توزیع	تعداد		آخرین تاریخ	تعداد	درصد
اول	10 تا 14/9/1396	20	27/9/1396	18	90	3 بار
دوم	29 و 30/9/1396	20	7/10/1396	17	85	4 بار
سوم	13و14/ 10/1396	20	18/10/1396	17	85	4 بار
چهارم	24 و25/.10/1396	20	29/10/1396	16	80	4 بار

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

 

 

جدول شماره 2-توزیع فراوانی پست سازمانی افراد در هر دوره

مرتبه علمی	دور	تعداد	درصد
مدیران	دور اول	1	55/5
	دور دوم	1	88/5
	دورسوم	1	06/
	دور جهارم	0	0
روسای ادارات	دور اول	3	17/
	دور دوم	2	12/0
	دورسوم	2	12/0
	دور جهارم	2	5/12/0
کارشناسان	دور اول	7	39/0
	دور دوم	7	39/0
	دورسوم	6	35/0
	دور جهارم	7	39/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

4-1- نتایج روش دلفی

جدول شماره 3- در این پژوهش، روش دلفی در مجموع در چهار دور به انجام رسید که در این بخش یافته‌های حاصل از هر دور  به تفکیک ارائه می‌شود.

 

شرح عامل	دور اول		دوردوم		دورسوم		دورچهارم		دورسوم	دورچهارم
	میانگین	انحراف معیار	میانگین	انحراف معیار	میانگین	انحراف معیار	میانگین	انحراف معیار	درصد اعضایی که ترتیب این عامل را مانند ترتیب گروه تعیین کرده‌اند
سرمایهاولیهسرمایهگذار	4.73	383.	4.83	373.	4.83	283.	4.75	447.	84.7	82.09
نرخبهرهشرکتتعاونی	4.72	461.	4.72	441.	4.72	360.	4.56	512.	78.53	78.82
نرخ سود	4.36	558.	3.61	527.	2.61	677.	4.50	516.	46.23	73.51
میزان ریسک سایر بازار	4.12	576.	4.39	512.	4.39	401.	4.25	635.	80.39	66.17
درآمد سالیانه سرپرست خانوار	4.78	428.	4.78	418.	4.77	327.	4.62	502.	77.41	82.43
مدت زمان سپرده	4.78	428.	4.78	418.	4.77	327.	4.62	502.	77.41	82.43
توجه به اصول اقتصاد مقاومتی	4.61	698.	4.61	678.	4.61	497.	4.62	500.	68.43	74.56
شرایط سیاسی کشور	4.56	484.	4.56	470.	4.70	369.	4.67	488.	81.69	82.40
بحران موجوددر بازار مختلف	4.44	582.	3.56	660.	4.55	504.	4.74	516.	73.64	75.16
توجه به حمایت اصل 44	4.50	514.	4.50	514.	4.05	724.	4.21	519.	73.4	68.28
تأمین مالی از دوستان وخانواده	4.61	512.	4.61	521.	4.61	437.	4.71	611.	88.38	87.41
تأمین مالی از خیرین	4.50	618.	4.50	588.	4.55	415.	4.53	516.	81.20	82.93
کانون محلی	4.61	542.	4.61	522.	4.38	549.	4.53	540.	81.43	83.03
کسب وکارنوپا	4.75	548.	4.75	542.	4.350	546.	4.60	526.	82.23	83.25
استفاده از خدمات مشاوره­ای	4.72	461.	4.72	461.	4.66	385.	4.73	438.	47.8	89.54
بانک ها وپس اندازها	4.50	514.	4.50	514.	4.16	765.	4.53	516.	85.64	84.32
وامهای اتحادیه اعتباری	4.72	575.	4.72	499.	4.66	494.	4.86	363.	79.39	76.49
شرکت های تأمین مالی تجاری	4.44	571.	4.44	.511.	4.50	404.	4.47	516.	78.56	71.16
شرکت های لیزینگ	4.72	461.	4.72	461.	4.66	385.	4.73	438.	87.4	89.54
منابع دولتی	4.50	514.	4.50	.514.	4.16	765.	4.53	516.	85.64	84.32
عرضه کنندگان	4.08	539.	4.08	539.	4.05	478.	4.53	626.	73.42	82.66
آورده نقدی سهامداران شرکت	396	455.	4.61	502.	4.61	521.	4.61	526.	84.76	79.21
افزایش سرمایه از مطالبه سرمایه داران	3.74	508.	4.61	502.	3.61	501.	4.47	458.	77.16	71.42
افزایش سرمایه از محل اندوخته	3.59	585.	4.22	732.	4.22	532.	4.22	504.	78.30	68.87
افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی	4.61	502.	4.61	502.	4.55	418.	4. 27	515.	79.21	69.37
دریافتیارانه	3.83	707.	3.83	707.	3.88	516.	3.73	514.	66.62	66.59
کمک های بلاعوض	4.33	485.	4.33	485.	4.38	422.	4.07	414.	80.34	64.70
معافیت مالیاتی	4.78	478.	4.78	428.	4.78	417.	4.81	403.	82.32	84.32
معافیت عوارض	4.39	778.	4.39	778.	4.39	547.	4.37	619.	68.90	67.30
تشویق صادرات	4.50	.514	4.50	.511	4.16	.708	4.13	.643	71.37	65.77
رفع محدودیت های قانونی	4.40	548.	3.78	801.	3.78	718.	4.07	458.	68/67	89/63
کاهش بوروکراسی	4.78	488.	4.78	428.	4.78	447.	4.56	465.	64.37	68.46
تاثیر نفوذ دیگران	4.50	564	4.50	514.	4.22	813.	4.40	507.	68.43	60.37
کاهش مشکلات در زمینه وثیقه	4.67	594.	4.67	584.	4.61	617.	4.31	502.	44.28	75.12
امنیت سرمایه	4.43	496.	3.33	725.	3.94	620.	4.87	340.	82.45	68.33
ارتباط شرکت با سایر شرکتها	4.50	618.	4.50	618.	4.36	587.	4.27	604.	78.61	83.40
میانگین انحراف	4.47	54.	4.44	54.	4.36	51.	4.48	51.	75.21	76.05

 

ماخذ: یافته­های پژوهشگر

 

4-2- مدلمفهومی

تحقیقدنبالهطبیعیطرحنظریمسئلهتحقیقاستکهبهصورتعملینشانه­هاوخطسیرهاییرابهیکدیگرمرتبطمیکندکهنهایتاًبرایاجرایکارمشاهدهوتحلیلدرنظرگرفتهخواهندشد. مدلمفهومیازمفاهیموفرضیه­هاییتشکیلشدهاستکهباهمارتباطتنگاتنگیدارندومجموعاًچارچوبتحلیلیمنسجمیراتشکیلمیدهند.. درحقیقتمدل­هایمفهومیبهصورتنمودارمتغیرهایتحقیقوروابطمابینآنهارامشخصمیسازد، بنابراین، دراینتحقیقباتلفیقشناسایی شیوه­های تأمینمالیشرکت­هایتعاونیاستانایلام) کهبهمددروشدلفیحاصلشد­(­مدلمفهومیتحقیقتدوینشدوبهکمکآنسعیشدتاروابطمابینمتغیرشرکت­هایتعاونیبهعنوانمتغیروابستهومتغیرهایمستقلتحقیق(شناسایی شیوه­های تأمینمالی)مشخصوتبیینشود.

مدلمفهومیتحقیقحاضردرتصویرشماره 1­- درزیرنشاندادهشدهاست.

 

تامین مالی از دوستان و خانواده- تامین مالی از خیرین- کانون های محلی- کسب و کارهای نوپا- استفاده از خدمات مشاوری

 

شرایط سیاسی کشور-بحران موجوددر بازار مختلف-توجه به حمایت اصل 44

سرمایهاولیهسرمایهگذار-نرخ بهره شرکت تعاونی-نرخ سود-میزان ریسک سایر بازار –درآمد سالیانه سرپرست خانوار-مدت زمان سپرده-توجه به اصول اقتصاد مقاومتی

 

عوامل سیاسی

عوامل اقتصادی

 

مشارکت های مردمی

 

بانک ها وپس اندازها-وامهای اتحادیه اعتباری-شرکت های تامین مالی تجاری-شرکت های لیزینگ-منابع دولتی- عرضه کنندگان

 

آوردهنقدیسهامدارانشرکت- افزایش سرمایه از مطالبه سرمایه داران- افزایش سرمایه از محل اندوخته-افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی

دریافت یارانه- کمک های بلاعوض- معافیت مالیاتی- معافیت عوارض- تشویق صادرات- تسهیلات صادراتی

 

رفع محدودیت های قانونی- کاهش بوروکراسی- نفوذ در دیگران- کاهش مشکلات در زمینه دریافت وثیقه- امنیت سرمایه- ارتباط شرکت با سایر شرکتها

تأمین مالی از طریق بدهی

 

افزایش سرمایه

 

سیاست های حمایتی

 

روش های نوین تأمین مالی

شکل شماره 1- مدل مفهومی

 

جدول شماره4- نتایج حاصل از اعتبار سنجی مدل

متغیر	تعداد	میانگین	انحراف استاندارد	سطح قابل قبول (Q2)	مقدار t	سطح  معناداری	ضریب تاثیر
روش­های نوین تامین مالی	264	52/3	388/0	3	81/8	001/0	81/0
مشارکت مردمی	264	85/3	392/0	3	98/9	013/0	91/0
عوامل اقتصادی	264	68/4	411/0	3	23/11	002/0	99/0
تامین مالی از طریق بدهی	264	26/4	387/0	3	47/10	002/0	97/0
عوامل سیاسی	264	42/4	401/0	3	82/10	001/0	98/0
سیاست­های حمایتی	264	04/4	395/0	3	12/10	001/0	92/0
مشارکت­های مردمی	264	78/3	329/0	3	28/9	001/0	88/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

 

شکل شماره 2- مدل نهایی تحقیق در حالت تخمین استاندارد

 

شکل شماره 3-مدل نهایی تحقیق در حالت ضرایب معناداری

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

5- نتیجه گیری و پیشنهادات

باتوجهبهاینکهموانعکارآییبازارسرمایه، موجببروزمشکلاتیدرتأمینمالیشرکت‌هایپذیرفتهشدهدربورسمی‌گردند، بنابراینپیشنهادمی‌شودمسوولانودست‌اندرکارانشرکت­های تعاونی استان ایلامبهمساله «کارآییبازارسرمایه»توجهویژه‌اینمایند؛ زیراعدمکارآییبازار، زمینهبروزمشکلاتوتضعیفساختارتأمینمالیشرکت‌هامی‌شود. بهطوری‌کهبهبودکارآییشرکت­های تعاونیمنجربهارتقایکیفیسیستمتأمینمالیاینشرکت‌هامی‌شود.

علاوهبراین، توصیهمی‌شودمسئولانوبرنامه‌ریزاناقتصادیبهخصوصمتولیانشرکت­های تعاونیمکانیزم‌هاییبهمنظوررفعوبرطرفنمودنموانععدمکارآیی تآمین مالی شرکت­هااتخاذنمایندوضمنارتقایکارآییبازارسرمایه، بهساختارتأمینمالیشرکت‌هایپذیرفتهشدهدراینبازارنیزکمکشایانیمی‌کند. نکتهقابلتوجهایناستکهجهتبهبودسیستمتأمینمالیمی‌بایستبهموانعوعواملیتوجهگرددکهدارایدرجهتاثیرگذاریبیشتریبرمکانیزمتأمینمالیباشند.

برمبنایدیگرنتایجتحقیقمیتوانچنیننتیجهگرفتکهتداوموتوسعهکسبوکارهایتعاونیتوسط مدیران شرکت­های تعاونیدرسطوحمختلفنیازمندتدوینواعمالسازوکارهایحمایتیمتعددیاست،براساسنتایجبررسیهایانجامشدهدراینتحقیق،توسعهشرکتهای تعاونی،بهمیزانزیادینیازمندسازماندهیارتباطبیننظامهایآموزشیومحیطکاروتسهیلروندقانونیراهاندازیشرکتهایتعاونیوهمچنینشناساییورفعموانعساختاریواداریمیباشد.درمجموعبادقتدریافته­هایتحقیقدربررسینظراتهردوگروهازافرادموردمطالعهمیتوانچنیناستنتاجنمودکهاگرچهتوسعهتأمین مالی شرکت­های تعاونینیازمندتمهیداتحمایتیساختاریوسختافزارینظیرحمایت­هایمالی،تجهیزاتیواصلاحروندهایقانونیاستولیازدیدگاهگروهموردبررسیدراینتحقیق،دستیابیبهاهدافتوسعهدراینزمینهنیازبهتدوینبرنامههاییمنسجمبرایارائهآموزشومشاوره­هایمدیریتیوتخصصیبهاعضاءتعاونیهاینیزدارد . درهمینارتباط،تقویتدورههایکارورزیوکارآموزی مدیران عامل شرکت­های تعاونی درراستایشناساییفرصتهایشغلینیزبعنوانیکسازوکارموثردرتوسعهتعاونی­هایتأمین مالی شرکت­های تعاونیموردتأکیدقرارگرفتهاست.

همانگونهکهگفتهشدتوسعهتأمین مالی شرکت­های تعاونیمستلزمتوجهبهسازوکارهایحمایتیمتعددیاستوبااثرگذاریتمامیمکانیسم­هایحمایتیمورد نیاز،میتوانانتظارتحقیقاهدافتأمین مالی شرکت­های تعاونی راداشت . بااینحالبراساساولویت­بندییافته­هایتحقیقمیتوانچنیننتیجهگرفتکهدربینمکانیسم­هایحمایتیموردبررسی،برخورداری مشارکت­های مردمی در شرکت‌های تعاونیازامکاناتوتجهیزاتموردنیاز،تسهیلروندقانونیراهاندازیشرکت­هایتعاونیونیزبرخورداری خلق ارزش در شرکت­های تعاونیازتسهیلاتومنابعمالیبانکیازاهمیتبیشتریبرخورداربودهودراولویتاولتاسومقرارگرفتهاند . همچنینبرمبنایاولویتبندیانجامشده،پسازاین چهارعاملروشهای استقراض ،منابعداخلی ،نوینتأمینمالی ،هماهنگیبینسازمان­هاونهادهایذیربطدرفرایندتوسعه شرکت­های تعاونی درردههایبعدی(اولویتچهارمتاهفتم)قرارگرفتهاند .

فضایملالآورشرکت­های تعاونیکهدچاربحرانعملکردشدهاندومناسبرشدوموفقیتدراستاندرحالتحولنیستند،ریشهدربازآفرینیتأمین مالی در شرکت­های تعاونیدارد . درواقعورود مفاهیمیهمچونایجاد صندوق تعاون،سرمایه گذاری شخصی،دریافت یارانه ،ایده پردازی،تأمین مالی از طریق دوستان وفرشتگان، ارتباط شرکت با سایر شرکت­هاهمهحکایتازظهورپارادایمیجدیدمیباشد .دراینتحقیقتأمین مالی شرکت­های تعاونیبهعنوانچهرهجدیدسازمانیموردبررسیقرارگرفت ابتدابامطالعاتنظریعواملوابعادموثربرایجادایننوعسازمانبررسیواحصاءگردیدسپسباکمکروشدلفیوپیشنهادهایارزندهاعضاپانلابعادمفیدتریبدستآمدپس ازقضاوت­هاونظراتاعضاعلاوهبرهفت عواملاصلیموثر،مانند اعوامل اقتصادی (شامل:سرمایهاولیهسرمایهگذار-نرخ بهره شرکت تعاونی-نرخ سود-میزان ریسک سایر بازار –درآمد سالیانه سرپرست خانوار-مدت زمان سپرده-توجه به اصول اقتصاد مقاومتی دولتی، و) عوامل سیاسی  (شامل : شرایطسیاسیکشور-بحرانموجوددربازارمختلف-توجهبهحمایتاصل 44) وافزایشسرمایه(شامل:آوردهنقدیسهامدارانشرکت-افزایشسرمایهازمطالبهسرمایه­داران-افزایشسرمایهازمحلاندوخته-افزایشسرمایهازمحلتجدیدارزیابیدارایی) تأمین مالی از طریق بدهی (شامل: بانکهاوپساندازها-وام­هایاتحادیهاعتباری-شرکت­هایتأمینمالیتجاری-شرکت‌هایلیزینگ-منابعدولتی- عرضهکنندگان و )مشارکتمردمی(شامل: تأمینمالیازدوستانوخانواده،تأمینمالیازخیرین،کانونهایمحلی،کسبوکارهاینوپا،استفادهازخدماتمشاوره­ای­و) سیاستهایحمایتی­(شامل: دریافتیارانه- کمک­هایبلاعوض- معافیتمالیاتی- معافیتعوارض- تشویقصادرات و)روش­هاینوینتأمینمالی (شامل:رفعمحدودیتهایقانونی،کاهشبوروکراسی،نفوذدردیگران ،کاهشمشکلاتدرزمینهدریافتوثیقه،امنیتسرمایه،ارتباطشرکتباسایرشرکت­ها،شناساییگردیددرادامههریکاز اینابعادخوددارایمولفه­هایمتعددیبودندکهدرچهارمرحلهدلفیازمجموع84مولفه باتوجهبهمیانگین­هاوعددکندال،48مولفهحذفوتنها36مولفهباقیماندند،کهابعاد سطحدوممدلراتشکیلمیدهند.

تأمینمالییکیازدغدغههایدائمیمدیرانواحدهایتولیدی است کهبخشقابلتوجهیاززمانوانرژیخودراصرفاینفعالیتمی کنندهمواره به دنبالیافتنراهکارهایمناسبیدراینزمینههستند . دستیابیبهراهکارها‌یتأمین مالی مناسب وپایدار،ضامندواموادامه­حیاتهرواحد اقتصادیاستوبرعکس،نرسیدن به این امرمیتواندروزبهروزواحدرابهسمتسکونودرنهایتانحلالپیشبرد.

نظام بانکی در بین حوزه های مختلف تامین مالی از وضع مناسب تری برخوردار است و تا حدودی از ظرفیت بالقوه خود استفاده کرده است اما ضرورت دارد که در قالب طرح تحول بانکی نحوه ارتباط سیستم بانکی با بانک­های خارجی و منابع خارجی از نظر شرعی و قانونی مشخص شود تا بر اساس آن موسسات اعتباری داخلی بتوانند فارغ از تنگناهای بین المللی با جذب سپرده­های خرد و یا منابع بانکی خارجی، ورود سرمایه به کشور را ارتقاء بخشند.

یکی از حوزه هایی که باید توجه بیشتری بر آن شود، تامین مالی از طریق منابع درون بنگاه­ها و یا از طریق روش های تامین مالی بین بنگاهی است که تقریبا در نقش کمرنگی در کشور ما دارد. در چنین شرایطی شایسته است که سهم آورده متقاضیان جهت طرح­های ایجاد یا توسعه ای دست کم به 50 درصد منابع مورد نیاز افزایش یابد

طبیعتاًاینتمهیداتبههمراهپیشنهادتشکیلمراکزمشاورهوتوسعهتعاوندراداره کل تعاون ،کار ورفاه اجتمایی استان میتواندزمینهسازرفعناکارآمدیتأمین مالی در شرکت های تعاونیشود.

- انتظارمیرود،نقش سیاست­های حمایتی و مشارکت­های مردمی درتأمینمالیمخارجتأسیسوراه­اندازیشرکت­هایتعاونیخیلیبیش­ترازنقشبانک­هامی باشد. برایاینمنظورلازماستسرمایهومنابعمالی سیاست­های حمایتی و مشارکت مردمیتعاونی­هاتقویتشود.افزایشسرمایهوسایرمنابعمالیتعاونی­هاباعثتقویتنقش سیاست­های حمایتی و مشارکت­های مردمیدرپرداختتسهیلاتبهمنظورتأمینسرمایهدرگردش،مخارجتأسیسوتوسعهعملیاتدرمقایسهبانظامبانکیمیشود.

ازآنجاکهدرکشورهایمختلفتعاونی­هابستهبهشرایطحاکمدراینکشورهاو میزانآزادیعملیکهدراختیاردارند،روش­هایمتنوعیرابهمنظورغلبهبرمشکلاتمالیو مدیریتیخودبهکارمی­برند،لذامناسباستوزارتتعاونباایجادهفت بعد اصلی این الگو که شامل (عوامل اقتصادی،عوامل سیاسی،افزایش سرمایه،تأمین مالی از طریق بدهی ،روش­های نوین تأمین مالی، مشارکت­های مردمی وسیاست­های حمایتی)روش استفادهازیکیاترکیبیازاینابزارهای تأمینمالیرابهتعاونی­هاآموزشدهد.

باتوجهبهاینکهبستهبهنوعتعاونیوابزارهاینوینمالی، مواردیبایددراساسنامه تعاونی­هاتعیینومشخصشود، مناسباستکهکارشناساناداره کل تعاونراهنمایی­هاو مساعدت­هایلازمرادرتدویناساسنامهبهتعاونی­هاارائهدهند؛ البتهبهتراستجهتتسریعدرکار، آناداره کلاساسنامه­هایتیپیکآمادهکندودراختیارتعاونی هاقراردهد.

اداره کل تعاون استانودستگاههایذیربطاقدامبهجذبوآموزشکارشناسانومشاوران خبرهدرخصوصطراحی الگوی تأمینمالی در شرکت­هایتعاونی هادراستان ایلامنمایند.

اداره کل تعاون ،کار ورفاه اجتمایی استانمی­تواندبابرگزاریدورههایعملیوآموزشیمناسبومستمر ، علاوهبرارتقایبهرهوریتعاونی­ها، روشاستفادهازاینابزارهاینوینتأمینمالیرابهآنها آموزشدهد.

نهادها و ابزارهای مختلفی در حوزه های مختلف تامین مالی وجود دارد که قابلیت بررسی و معرفی به بازارهای مالی ایران را دارا می باشند.

همانطورکهدربالااشارهشدروشجامعیبرایتجهیزسرمایهوتأمینمالیتعاونی­ها،بهنحویکهبهعنوان شناسایی تفسیر تآمین مالیارایهشود،وجودندارد،زیراهرتعاونیدارایشرایطیویژهوساختاریمنحصربهفرداست. بهعلاوهتعاونی­هاروش­هایتأمینمالیخودرادرطولزمانتغییرمیدهدوبیشازیکنوعابزاررابستهبهنیازهایخودانتخابمیکنند. نکتهحایزاهمیتدرخصوصبهکارگیریهریکازاستراتژیهایتأمینمالیایناستکهاینابزارهابهخوبیازسویاعضادرکوماهیتآنهامشخصشود. نکتهمهمدیگرایناستکهتاچهحدتعاونی­هامیخواهندازمدلسنتیتعاونی،بهویژهباتوجهبهمعیارهاییمانندحقرأیاعضاوافرادغیرعضو،قابلافزایشبودنسهام،روشتوزیعمازادبرگشتی،دامنهفعالیتافرادغیرعضووقابلانتقالبودنسهام،فاصلهبگ

---

1-دانشجوی دکتری مدیریت مالی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلام، ایران    

2-دانشیار گروه مدیریت،  دانشگاه ایلام، ایلام، ایران، (نویسنده مسئول) [e-mail]

3-استادیار گروه مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

4-دانشیار گروه مدیریت، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

---

[i]Snowball sampling

[ii] Raja & Kumar

[iii] M­okhova & Zinecker

^[iv] Gautam & Vaidya

^[v] Mondelli & Klein

^[vi] Tsai & Yang

^[vii] Bardolet& David

[viii] Carpenter & Petersen

مراجع

1)     آذر،عادلوعزیزا... معماریانی، (1376)، "برنامه­ریزیشولاتکنیکینوینبرایبرنامه­ریزان"،نشریهعلمیدانشگاهشاهد،شمارههای9و10.

2)     اسماعیل زاده، علی، امیری، حمیده، (1394). بررسی ابزارهای نوین تأمین مالی و راهکارهای اجرایی نمودن آن در بانک تجارت. فصلنامه اقتصاد مالی،­ دوره 9، شماره 31، صفحه 57-76.

3)   افجه­ای، سید علی اکبر،  سجادی­نایینی، سید علی­،  (1389)،بررسی و اولویت­ بندی انواع حمایت­های دولتی از بنگاه­های کوچک و متوسط(با تاکید بر دفاتر خدمات گردشگری شهر تهران)،فصلنامه مطالعات گردشگری،شماره 13، صص. 85-­111.

4)   بت­شکن، محمدهاشم؛ سیف الدینی، جلال، (1389)­،«کسب و کارها و منابع تأمین مالی متناسب باآنها» - ماهنامه بررسی مسائل و سیاست­های اقتصادی، شماره 9 و 10 صفحات 86-116.

5)   بیگدلو، مهدی، (1383)،" بررسی منابع گوناگون تامین مالی کارآفرینان، مجموعه مقالات اولین همایش ملی صنعت سرمایه­گذاری مخاطره پذیر تهران، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.

6)      پی.نوو،ریموند،(1387)،مدیریتمالی،جلداول،ترجمهعلیجهانخانیوعلیپارساییان،تهران: انتشاراتسمت.

7)   تقوی، مهدی و زمانیان، علیرضا، (1388)،ارزیابی روش­های تأمین مالی برون ترازنامه­ای بر قیمت سهام و سود شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه مطالعات کمی در مدیریت.

8)     حسن بیگی ، ابوالفضل،" گفتار بای بک و منافع ملی"، تهران، انتشارات نوای آوا، 1381، ص 201.

9)   حسنقلی­پور، طمهورت، آقازاده،­ هاشم­، (1384) . برنامه ریزی استراتژیک برای موسسات کوچک و متوسط، فصلنامه پژوهشنامهبازرگانی،شماره 35، صص 65-100.

10) حسینی، سید شمس الدین، سوری، امیر رضا، (1389)،" وضعیت تأمین مالی تعاونی­ها و شیوه­های تقویت آن" وزارت تعاون، سال بیست و یکم، دوره جدید، ش­1.

11) حسینی، سید شمس الدین، سوری، امیر رضا، محمدی، حامد، (1391)" بررسی الگوی ها و استراتژی­های نوین تأمین مالی شرکت‌های تعاونی در اقتصاد ایران" فصلنامه اقتصادی( رویکرداسلامی- ایرانی)، سال دوازدهم، ،ش44، ص 98-73.

12) خانی، عبداله، افشاری، حمیده، حسینی، میرهادی، (1392) " بررسی تصمیمات تامین مالی، زمانبندی بازار و سرمایه گذاری واقعی در بورس اوراق بهادار تهران"، فصلنامه مدیریت دارایی و تامین مالی سال اول، 1392، ش 1.

13) رضا،شیوا، (1384)، اثرتأمینمالیدردرازمدتبررشدوتوسعهاقتصادیدرایران، اقتصادکشاورزیوتوسعه.ص:33-65.

14) ستایش ،محمد حسین ، کریمی ،لیلا ، (1390) " بررسی تأثیر ساختار سرمایه بر  سود آوری شرکت از طریق  رگرسیون­ساده­وضریب  همبستگی" نشریه تحقیقات حسابداری وحسابرسی ،سال سوم ، شماره11.

15) عزیزی،فیروزه،(1390)ابزارهایمالیکاربرد­پذیردربازارهایمالیاسلامی- همایشاقتصاداسلامیوتوسعه

16) فرمان­آرا، وحید،کمیجانی،اکبر، فرزین­وش،اسدالله، غفاری، فرهاد.(1398). نقشبازارسرمایهدرتامینمالیورشداقتصادی (مطالعهموردیایرانومنتخبیازکشورهایدرحالتوسعه) ،فصلنامه اقتصادمالی،مقاله 2،دوره 13،شماره 47ص 19-38.

16)قطمیری،محمد­علی،لوییان،اسلام،ومسعودشیرازی،(1385)،بررسیتأثیرمخارجدولتیومنابعتأمینمالیآنبرتولیدناخالصداخلیورشداقتصادی: موردایران (1346-82)،اقتصادمقداری،ص:5-36.

17) کردستانی،غلامرضا ،نجفی ،عمران ، (1389). بررسی تأمین روش تأمین مالی بر بازده آتی سهام وپیشرفت حسابداری (علوم اجتماعی وانسانی شیراز ) دوره دوم ،شماره دوم (پیای 3/59 )،صص 75-108.

18) کریمی،آصف، بوذرجمهری،شهریار­، (1393)."­ تحلیل سازوکارهای تأمین مالی کسب­وکارهای کوچک و متوسط" توسعه کارآفرینی، شماره 29 ، مجله اقتصاد.

19) گلفندشتی،مریم،آقابابایی، محمد­­ابراهیم.(1397). تأثیرمنابعتأمینمالیبررشدشرکت‌هایکوچکومتوسطپذیرفتهشدهدربورساوراقبهادارتهران، فصلنامه ا­قتصادمالی،مقاله 8،دوره 12،شماره 44،صفحه 143-160.

20) مجتهدزاده،ویدا؛علوی،سیدحسینونجمهخدابخشی،(1388)، "رابطهتأمینمالیوعملکردعملیاتیدرشرکت­هایپذیرفتهشدهدربورساوراقبهادارتهران"،نشریهتحقیقاتحسابداری،شماره1،صص28-49.

21) محمدی،حامد­، (­1388).مدیریتدولتینوینوضرورتحضورتعاونیها،تعاون،سالبیست،شماره - 207-206،صص 33-37.

22)  ملانظری، مهناز، حجازی، رضوان و محمد صحرائی، (1388). (بررسی رابطه بین روش­های تأمین مالی منابع برونسازمانی) و موفقیت و عدم موفقیت شرکت­های پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران"، مجله پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی، صص 86-65.

23)   مهاجرانی، مصطفی،(1382)، اعتباراتخرد،موثرترینروشتأمینمالینیازمندان، بانکواقتصاد، شماره 40.ص:14.

24)  موسویان،سید عباس؛ حدادی،جواد،(1392) " ،تأمین مالی پروژه محور به وسیله صکوک استصناع در صنعت نفت" اقتصاد اسلامی، سال سیزدهم- شماره5.

25)   نجفی، بهاالدین­، (1388 ). تجربیاتجهانیدرزمینهنقشتعاونی­هادرکاهشفقرواشتغالزایی، تعاون، سالبیست ، شماره(206-207) ، صص1-20.

26)   Alizadeh,  M.  (2011). An  Analysis  of  Agricultural  Producers'  Cooperatives . 1 st International  Conference  on  Cooperative  Social,  Eco nomic  and  Cultural  Capabilities. Iran, Kish Island.

27)   Bardolet, David; Fox, Craig R. & Dan Lovallo (2011), "Corporate Capital Allocation: a Behavioral Perspective", Strategic Management Journal, Vol. 32, Issue 13, PP. 1465–1483.

28)   Carpenter, R & Petersen, B (2001). “Is the Growth of Small FirmsConstrained by Internal Finance?”, Review of Economics and Statistics,Forthcoming.

29)   Choe, C. (2007), The political economy of SME financing and Japans regional bank problem, Pacific-Basin Finance, 15(7):353-367.

30)   - Chung, K. J., Lin, S. D.; H. M., Srivastava. (2016), The complete and concrete solution procedures for integrated vendor-buyer cooperative inventorymodels with trade credit 7)   7) financing in supply chain management. AppliedMathematics and Information Sciences, 10(1), 155-171.

31)   Frank,M.Z.,&Goyal,­V.K. ­(2003).Testing the Pecking Order Theory of Capital Structure. Journal of Financial Economics, Vol. 67, pp. 217–248.

32)   Gautam, V., & Vaidya, R (2013); “Growth and finance constraints inIndian anufacturing firms”, Applied Financial Economics, Vol. 24, No.1, pp. 31-40.

33)   Hafezi, Fardin (2013), "The Study of Financing Methods on Profitability",Journal of Basic and Applied Scientific Research, Vol. 3, No. 9, PP. 47-49.

34)   Herrera, J. J. D.; Davó, N. B. (2016), From cooperative to hybrid rganization: Internationalization. financing and crisis organizationalmanagement: olicies and Practices in a Global Market (150-174),

35)   Janbaz, M. (2010), Capital structure Decisions in the Iranian Corporate Sector. International Research Journal of Finance and Economics, Issue 58.

36)   Kim, J. (2014), Public-private infrastructure cooperative: New infrastructure financing paradigm. Transportation Research Record (pp. 136-143),

37)   Lin, C.; Y., Ma; Y., Xuan. (2011), "Ownership Structure and Financial Constraints: Evidence from a Structural Estimation", Journal of Financial Economics, 102(2), 416-431.

38)   Menyaha, K.; S., Nazlioglub; Y., Wolde-Rufaelc. (2014), Financial development, tradeopenness and economic growth in African countries: New insights from a panel causality approach. Economic Modelling. Elsevier. P 386-394.

39)   Mokhova, Natalia ,& Zinecker, Marek. (2014). Macroeconomic factors and corporate capital structure. Procedia -Social and Behavioral Sciences, 110, 530 –540

40)   Mondelli, M., & Klein, P. (2013).Private Equity and Asset Characteristics:The Case of Agricultural Production.Available at SSRN 2264852.

41)   Ojijo; Emmanuel Ziramba. (2014), Domestic Resources for Development Financing in Namibia Constraints and Opportunities. Published by UNDP - International Policy Centre for Inclusive Growth. P 1-20.

42)   Pachón, L. Á. S. (2016), Alternative financing instruments for Spanish cooperative. Revista de Estudios Cooperativos (REVESCO), 122, 285-313

43)   Proen­ça, P.; Raul ,M. S., Laureanoa; Luis M. S., Laureano, Determinants of capital structure and the 2014 financial  isis: evidence from Portuguese SMEs, Lisbon, Portugal, Available online at www.sciencedirect.com.

44)   Raja, J. S. A.­, Kumar, SME entrepreneurship, firm performance and corporate  governance practices in Indian service firms. Journal of Services  Research , 2008, Vol, ­7 (2), pp, 100-113.

45)   Schachtbeck, C. (2001), The level of corportate entrepreneurship whitin small and medium-sized enterprise in the seafreight transport industry. Ph. D Thesis in Business management in university of Johannesburg, South Africa.

46)   Shah, S.; S., Amjad; S.,Hasnu; S.M., Amir Shah. (2010), Financing the current assets: approach followed by small and medium enterprises in Pakistan, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in business, 2(7), 136-144.

47)   Sun, L. (2013), Relationship between Inflation News and High Frequency Stock.

48)   Tsai, W. H.; Yang, C. C.; Leu, J. D.; Lee, Y. F. & C. H. Yang (2012),"an ntegrated Group Decision Making Support Model for CorporateFinancing Decisions", Group Decision and Negotiation, PP. 1-25

 

یادداشت‌ها