نقد و تحلیل تصویرگری از منظر رمانتیسم در غزلیات هوشنگ ابتهاج و محمدرضا شفیعی کدکنی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 5، دوره 13، شماره 52، بهمن 1398، صفحه 115-142   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سمیه قوامی¹؛ ابو القاسم امیر احمدی²؛ علی عشقی سردهی³

¹گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران

²استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران

³عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سبزوار، سبزوار، ایران(استادیار).

چکیده

تصاویر شعری از عناصر اصلی شعر و از معیارهای مهم نقد ادبی نزد متقدمین است. صور خیال که از تلفیق اشیا، کلمات و احساسات در هنگام خلق یک اثر هنری ایجاد می­شود، بر جذابیت شعر افزوده، آن را نزد مخاطب و شنونده زیباتر و دل­انگیزتر می‌سازد. تسلط شاعران بر تصویرگری هنری برخاسته از ذوق و قریحه خاص و از وجوه امتیاز و برتری آنان بر یکدیگر است. در این پژوهش، تصویرگری هنری در شعر ابتهاج و شفیعی کدکنی از منظر رمانتیسم که یکی از بهترین و عالی‌ترین جلوه‌های احساسی بشر است بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این دو شاعر در استفاده از تصاویر هنری برای بیان اهداف خود که بعضاً مقاصد اجتماعی و سیاسی بوده، بسیار مهارت داشته و موفق بوده‌اند. رمانتیسم این شاعران با اجتماع پیوند غیر قابل انکاری داشته و به نوعی عشق فردی را فدای عشق اجتماعی نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها

تصویرگری هنری؛ رمانتیسم؛ ابتهاج؛ شفیعی کدکنی

مراجع

ابتهاج، هوشنگ. 1371س سیاه مشق، تهران: کارنامه.

بشردوست، مجتبی. 1379ش، در جستجوی نیشابور(زندگی و شعر محمدرضا شفیعی کدکنی)، تهران: ثالث.

ثروت، منصور. 1385ش، آشنایی با مکتب­های ادبی، چاپ اول، تهران: سخن.

جعفری، مسعود. 1386ش، سیر رمانتیسم در ایران،چاپ اول، تهران: مرکز.

حافظ، شمس­الدین محمد. 1375ش، دیوان، تهران: خوارزمی.

حقوقی، محمد. 1377ش، ادبیات امروز ایران، دو جلد، چاپ چهارم، تهران: قطره.

حمیدیان، سعید. 1381ش، داستان دگردیسی، تهران: نیلوفر.

خانلری، پرویز. 1367ش، هفتاد سخن، ج 1، تهران: توس.

داد، سیما. 1382ش، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.

دهخدا، علی­اکبر. 1373ش، فرهنگ لغت دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.

زرین­کوب، حمید. 1378ش، چشم­انداز شعر نو فارسی، تهران: توس.

سیدحسینی، رضا. 1387ش، مکتب­های ادبی، دوره 2 جلدی، چاپ پانزدهم، تهران: نگاه.

شفیعی­کدکنی، محمدرضا. 1359ش، ادوار شعر فارسی، تهران: توس.

شفیعی­کدکنی، محمدرضا. 1383ش، صور خیال در شعر فارسی، چاپ نهم، تهران: آگاه.

شفیعی­کدکنی، محمدرضا. 1385ش، هزاره دوم آهوی کوهی، چاپ چهارم، تهران: سخن.

شفیعی­کدکنی، محمدرضا. 1394ش، آیینه­ای برای صداها، چاپ نهم، تهران: سخن.

شمیسا، سیروس. 1382ش، سبک­شناسی، چاپ نهم، تهران: فردوسی.

شمیسا، سیروس. 1383ش، راهنمای ادبیات معاصر، تهران: میترا.

عابدی، کامیار. 1381ش، در روشنی باران­ها، چاپ اول، تهران: کتاب نادر.

عباسی، حبیب­الله. 1387ش، شاعر مرغان، سفرنامه باران، به اهتمام حبیب­الله عباسی، چاپ اول، تهران: سخن.

علیزاده، جمشید. 1374ش، به همین سادگی و زیبایی، تهران: مرکز.

فتوحی رودمعجنی، محمود. 1378ش، شکل و ساخت شعر شفیعی، سفرنامه باران، به اهتمام حبیب­الله عباسی، چاپ اول، تهران: سخن.

فتوحی رودمعجنی، محمود. 1389ش، بلاغت تصویر، چاپ دوم، تهران: سخن.

لنگرودی، محمد جعفر شمس. 1378ش، تاریخ تحلیلی شعر نو، چاپ سوم، تهران: مرکز.

مختاری، محمد. 1378ش، انسان در شعر معاصر، تهران: توس.

یوسفی، غلامحسین. 1376ش، چشمه روشن، دیداری با شاعران، چاپ پنجم، تهران: علمی.