مقایسه نظریات مولوی درباره زبان، عشق و آفرینش در مثنوی معنوی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 7، دوره 13، شماره 52، بهمن 1398، صفحه 165-182   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

شاپور نورآذر

مربی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد پارس آباد مغان، دانشگاه آزاد اسلامی، پارس آباد مغان، ایران

چکیده

در اندیشه عرفانی مولانا حقیقت زبان ریشه در معنا دارد که منبعث از بارگاه الهی است. مولانا در «مثنوی» نسبت به زبان دیدگاهی کاملاً درونی و محتوایی دارد. در نظر وی دنیا همواره در حال تحول است و هر لحظه مشکل و صورت تازه‌ای می‌یابد. در تعاملات عرفانی مولوی پیرامون زبان، حقیقت زبان چیزی از جنس لفظ نیست بلکه از جنس صداست و آن «صدا» سرچشمه اصلی کلمات است. نظریات عرفانی مولانا بر ارکان خاصی استوار است که یکی از آن‌ها رکن عشق که مولانا آن را در لابه‌لای اشعار خود اساس پیشرفت‌ها و کرامت‌های انسانی می‌داند و در عین حال مولانا خداوند را مظهر و محور اصلی عشق معرفی می‌کند. عشق به خداوند در سرتاسر «مثنوی» شریف با عشق است. نظام موجود در جهان با هماهنگی خاصی قابل رؤیت است و حکمت خداوند ایجاب می‌کند که همه چیز و همه کس در محل به خصوص خویش بگیرند.

کلیدواژه‌ها

زبان؛ عشق؛ عرفان؛ مثنوی معنوی؛ آفرینش

مراجع

ابراهیمیان عاملی، سید یوسف. 1378ش، آفتاب عرفان، بی جا: بی نا.

احمدی، بابک. 1384ش، هایدگر و تاریخ هستی، تهران: نشر مرکز.

استعلامی، محمد. 1372، شرح مثنوی، تهران: زوّار.

استیس، والتر. 1384ش، عرفان و فلسفه، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران: نشر سروش. 

ایزوتسو، توشیهیکو. 1378ش، مفاهیم اخلاقی و دینی در قرآن مجید، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات فروزان.

آلستون، ویلیام. 1381ش، فلسفه زبان، ترجمه احمد ایران منش و احمد رضا جلیلی، تهران: نشر سهروردی.

بلخی، جلال الدین محمد. 1339ش، کلیات شمس، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: نشر دانشگاه.

بلخی، جلال الدین محمد. 1366ش، دوره کامل مثنوی معنوی، تصحیح رینولد الین نیکلسون، تهران: امیرکبیر.

بلخی، جلال الدین محمد. 1371ش، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد الین نیکلسون، تهران: نشر پژوهش.

بلخی، جلال الدین محمد.1330ش، فیه ما فیه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: نشر مجلس.

خادم الذاکرین، اکبر. 1377ش، اخلاق اسلامی در نهج البلاغه، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب.

دژآکام، علی. 1375ش، تفکر فلسفی غرب از منظر استاد شهید مطهری، تهران: امیرکبیر.

دیویس، برایان. 1378ش، درآمدی بر فلسفه دین، ترجمه ملیحه صابری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

زمانی، کریم. 1386ش، شرح مثنوی شریف، تهران: انتشارات اطلاعات.

سپهسالار، فریدون بن احمد. 1363ش، زندگینامه مولانا محمد بلخی، تهران: نشر اقبال.

فروزانفر، بدیع الزمان. 1372ش، شرح مثنوی معنوی شریف، تهران: نشر زوّار.

لاهیجی، شمس الدین. 1371، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تصحیح محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: زوّار.

مجتهدی، کریم. 1385ش، فلسفه در قرون وسطی، تهران: نشر سپهر.

مطهری، مرتضی. 1361ش، عدل الهی، تهران: انتشارات اسلامی وابسته به مدرسین حوزه علمیه قم.

موحد، محمدعلی. 1387ش، باغ سبز، تهران: نشر کارنامه.

هیوم، رابرت. 1373ش، ادیان زنده جهان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.