تبیین رابطه بین خلاقیت و سازگاری تحصیلی دانش آموزان با میانجی‌گری انگیزش تحصیلی

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 2، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 35، اسفند 1398، صفحه 25-60   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمید همرنگ¹؛ افسانه قنبری پناه^{* 2}؛ خدیجه ابوالمعالی³؛ مژگان سپاه منصور³

¹‏ دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران‏

²استادیار و عضو هیئت علمی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران‏

³دانشیار و عضو هیئت علمی ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

     زمینه: انسان توانایی های مختلفی دارد. یکی از این توانائی­ها خلاقیت است. حل مسئله و خلاقیت در بالاترین سطح فعالیت های شناختی انسان قرار دارند و از ارزشمندترین غایت­های پرورشی و اهداف آموزشی به حساب می­آیند. خلاقیت یکی از مهم‌ترین عواملی است که با سازگاری تحصیلی رابطه دارد و به معنای وحدت بخشیدن به همه کارهای انسان است و بی‌تردید هدف عمده نهادهای آموزشی و پرورشی ایجاد توانائی حل مسئله و خلاقیت در دانش آموزان است.
     هدف: هدف از پژوهش حاضر تبیین رابطه بین خلاقیت و سازگاری تحصیلی دانش­آموزان با میانجی‌گری انگیزش تحصیلی بود.
     روش: به منظور نیل به هدف پژوهش 542 نفر از دانش آموزان که از آن تعداد 268 نفر دختر  و 274 نفر پسر در دبیرستان‌های شهرستان رباط کریم در سال تحصیلی 96-97 مشغول به تحصیل بودند؛ انتخاب شدند. روش نمونه‌گیری به شیوه تصادفی خوشه‎ای چند مرحله‏ای انتخاب شد. شرکت کنندگان 268 دختر و 274 پسر، پرسشنامه‎های، خلاقیت عابدی (1372)، سازگاری تحصیلی بیکروسریاک (1989)، انگیزش تحصیلی والرند و همکاران (1992) را تکمیل کردند. روش تحقیق از نوع توصیفی- همبستگی و از لحاظ تحلیلی از نوع معادلات ساختاری بود و به منظور تجزیه و تحلیل داده‎ها از مدل‎یابی معادلات ساختاری با استفاده از نرم­افزار Amos استفاده شد.
     نتیجه‌گیری: یافته‎های پژوهش نشان داد، مدل ساختاری رابطه خلاقیت و سازگاری تحصیلی با میانجی­گری انگیزش تحصیلی با داده‌های گرد‎آوری شده برازش داشت. اثر مستقیم خلاقیت بر سازگاری تحصیلی معنادار بود. در اثر غیر مستقیم خلاقیت و انگیزش تحصیلی و ابعاد آن، خلاقیت با سازگاری تحصیلی رابطه مثبت و معنادار داشت. همچنین رابطه انگیزش درونی و بی‎انگیزگی با سازگاری تحصیلی معناداربود ولی رابطه انگیزش تحصیلی بیرونی با سازگاری تحصیلی غیرمعنادار بود. رابطه بی انگیزگی معنادار ولی منفی بود.
 

کلیدواژه‌ها

خلاقیت؛ انگیزش تحصیلی؛ سازگاری تحصیلی

مراجع

افروز، غلامعلی.(1393). روانشناسی ازدواج و شکوه همسری، تهران: دانشگاه تهران.

احدی، مریم؛ رضایی، نورمحمد؛ دلاور، علی و پادروند، نادر. (1392).آموزش خلاقیت به دانش­آموزان و تأثیر آن بر افزایش سطح مؤلفه­های، سیالی، ابتکار، انعطاف پذیری و بسط، فصلنامه علمی-پژوهشی، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 3(1)، 1-18.

اردلان، الهام و حسین چاری، مسعود.(1390).پیش بینی سازگاری تحصیلی بر اساس مهارت­های ارتباطی با واسطه باورهای خودکارآمدی، فصلنامه روانشناسی تربیتی،17(6) ،1-28.

بدری،مریم؛ شیخ، مهدی؛ احمدی، خدابخش و طباطبایی، سید موسی.(1392). اثربخشی آموزش تفکر واگرا بر خلاقیت کودکان، فصلنامه علمی –پژوهشی ابتکار وخلاقیت در علوم انسانی، 3(1)،55-70.

برون،سارا؛حیدری،علیرضا؛بخیارپور،سعید و برون، سیما.(1392).تأثیر آموزش حل خلاقه مسئله بر مؤلفه­های خلاقیت دانش آموزان، فصلنامه علمی-پژوهشی خلاقیت و ابتکار در علوم انسانی، 2(8)،55-71.

برومند اعلم، شهر بانو.(1396).تأثیر بکارگیری تکنولوژی آموزشی در تدریس بر انگیزه تحصیلی و شرکت در فعالیت­های فوق بر نامه دانش آموزان،پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

بهادری خسروشاهی،جعفر وحبیبی کلیبر،رامین.(1396). تأثیر مهارتهای ارتباطی بر انگیزش تحصیلی و سازگاری تحصیلی. دانش­آموزان دوره متوسطه. فصلنامه علمی-پژوهشی آموزش وارزشیابی، 10(39) ،151-173.

ریو،جان مار شال. (1998).انگیزش و هیجان،ترجمه یحیی سید محمدی. (1396)،تهران: نشر ویرایش.

زارعی، حیدر علی، سرداری، باقر. (1394). سهم ناشناخته سبک‌های تفکر و یادگیری در فرآیند آموزش، تهران: نشر ساوالان، چاپ اول.

حیدری،محبوبه؛ سیمین، حسینیان و رسولی،رویا.(1395).رابطه انواع سبک­های تفکر و سازگاری آموزشی با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان مقطع متوسطه، مجله علمی–پژوهشی اندیشه­های تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا،2 (2)، پاییز95 ،158-186.

زارعی،حیدر علی و میرهاشمی، مالک.(1391).ارتباط سبک های تفکر با سازگاری تحصیلی در دانشجویان پرستاری،دو ماهنامه دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه،دوره دهم، شماره سوم ،پی در پی 38،مرداد وشهریور91، 389-395.

سماوی،سید عبدالوهاب،ابراهیمی، کلثوم و جاودان،موسی.(1395).بررسی رابطه درگیری تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دبیرستانی بندر عباس،فصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری،سال چهارم،شماره هفتم،پاییزو زمستان 95  ، 71-92 .

سلیمی، مستانه و فتحی، محمد.(1394).رابطه بین انگیزش پیشرفت (انگیزش درونی،انگیزش بیرونی وعدم انگیزش)با پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر دبیرستانی،اولین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه وترویج علوم تربیتی و روانشناسی،جامعه شناسی وعلوم فرهنگی اجتماعی ایران.

شهرابی، سمیرا.(1395).تأثیر روش حل مسئله با استفاده از کامپیوتر بریادگیری و انگیزش تحصیلی دانش آموزان.پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد جنوب تهران.

شیرزاد، امیر. (1392). بررسی رابطه خلاقیت وسازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان متوسطه آموزش وپرورش ناحیه 2 شیراز، ارائه در اولین کنفرانس بین المللی حماسه سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی رودهن.

صوفی،صلاح. (1391).سهم متغییرهای خود پنداره،انگیزش تحصیلی خود مختار،راهبردهای یادگیری خود تنظیم،عزت نفس کلی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی،پایان نامه دکترای تخصصی،رشته روانشناسی تربیتی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

عینی، پریا، کریمی، بهروز.(1397). رابطه سبک های دلبستگی و خلاقیت هیجانی با سازگاری تحصیلی در دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دختر، دانشگاه آزاد  واحد علوم و تحقیقات تهران، دو فصلنامه جامعه­شناسی آموزش و پرورش، شماره 1، بهار97، 13-30.

فتحی، گونا.(1392). بررسی رابطه امید، خود کار آمدی، انگیزش تحصیلی با سازگاری تحصیلی در دانشجویان کارشناسی دانشگاه ارومیه، پایان­نامه کارشناسی ارشد، روانشناسی تربیتی.

فیروزآبادی، سمیه سادات.(1394). پیش‎بینی خلاقیت بر اساس ابعاد شخصیت با نقش واسطه‌گری انگیزش تحصیلی در دانش آموزان، مجله علمی پژوهشی پژوهش‌های برنامه درسی، انجمن مطالعات برنامه‎درسی ایران،دوره پنجم ، شماره دوم،121 —141.

قربانی،فاطمه.(1393).بررسی رابطه انگیزش تحصیلی،خودپنداره تحصیلی و اشتیاق به مدرسه با پیشرفت تحصیلی در نوجوانان بی سرپرست، دانشگاه محقق اردبیلی، پایان نامه  کارشناسی ارشد رشته روانشناسی عمومی .

قمری،محمد.(1392).رابطه بین سرمایه اجتماعی و انگیزش با پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دوره متوسطه شهر کرج، مجله آموزش و ارزشیابی علوم تربیتی،تابستان92،دوره 6،شماره22،45-58.

کدیور،پروین و فرزاد.(1386). ،مطالعه عوامل موثر بر انگیزش تحصیلی دانش­آموزان، فصلنامه علمی –پژوهشی روانشناسی دانشگاه تبریز، سال دوم ، 85-108.

کریمی،یوسف.(1395).روانشناسی تربیتی، چاپ هیجدهم، تهران :نشر ارسباران.

 

کوپایه­ئیها، مریم حسینی، افضل السادات و رضوی نعمت الهی، ویدا.(1392). بررسی رابطه تفکر با خلاقیت و خلاقیت هیجانی. فصلنامه علمی-پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره سوم ،شمار1 ،تابستان92، 176-200.

محلاتی، ریحانه؛ ابوالمعالی، خدیجه.(1395). مقایسه ابعاد سازگاری تحصیلی و عملکردد تحصیلی در دانش آموزان ایرانی و مهاجر دوره متوسطه با توجه به ملیت- نوع مدرسه و جنسیت آنان، مجله علمی پژوهشی نوآوری‎های آموزشی، شماره0 6 ، 99-118.

معروفی، یحیی؛ پورجمشیدی، مریم و مرادی، حمید.(1395).پیش­بینی انگیزش تحصیلی دانش­آموزان از طریق سواد فناورانه معلمان، مجله فناوری برنامه درسی دانشگاه بیرجند، سال اول،شماره 2،زمستان 95 ،31-43.

موسوی، فرانک؛ رضایی، عباس و سیفی، افشین.(1394). بررسی رابطه بین خلاقیت و عملکرد تحصیلی دانش‎آموزان دوره متوسطه شهر کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه، محل انتشار: در اولین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران، 1394.

وحدتی، سعیده؛ حجت خواه، سید محسن و رشیدی، علیرضا.(1395). پیش­بینی سازگاری تحصیلی بر اساس خودپنداره تحصیلی با میانجیگری انسجام خانواده، فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهشنامه تربیتی، سال یازدهم، پاییز95،-شماره 48 ،117-132.

یاسمی نژاد، پریسا؛ طاهری، مرضیه؛ گل محمدیان، محسن و واحدی، حسن.(1392).رابطه خود تنظیمی با انگیزش پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران، دوفصلنامه علمی –پژوهشی دانشگاه شاهد، سال بیستم، دوره جدید شماره 3، زمستان 92،-325-338.

Albert.r,(2005).Evaluation of Human Intelligence,www.bioloyl/-online.org/8/5-Ilcreativigl/Learniny.htm.

Akomolafe,M.J,Ogunmakim,A.,andFasootoG,M.(2013).The role of academic self- efficacy,academic motivation and academic self-concept in predicting secondery school students academic performace .journal of educational and social research. 3(2),335-343.

Areepattamannil,SH.(2011).Academic self-concept ,academic motivation,academic engagement ,and achievement :Amixedmethods study of Indian adolescents in canada .ph.D.dissertation,queen,suniversity,Ontario,Canada,1-200

Arya,Manisha B Maurya, Sumanda. (2016). Relationship Between Creativity, Intelligence and Academic Achievement, academic adjustment Among School Going Children, Stud Home, Scl,10(-1-3):1-7.

Averill, J., & Nunley, E. (2010). Neurosis: the dark side of emotional creativity. The dark side of creativity, 255-276.

-Deepika Sharma and sushman Sharma (2018).Relationship Betwee Motivetion and Academic achievement –academic adjustment, International Journal of Advances in Scientific Research, Issn:2395-3616.

Deneia.M and Thomas Keisha(2016).self-efficacy,motivationand academic adjustment among African American women attending institution of Higher education .the journal of Negro education, Vol.78,No.2(spring ,2016),pp.159-171.

Kanchan, (2017). Creativity as Relate to Adjustment of Adolescents of Adolescents. The International Journal of Indian Psychology .Issn 23918-5396 (e) ISSN: 23919-39129(P).

Kotresh Wars Waxy Surapuramath (2014) a Study of Relationship between Creative /and Academic Achievement,academic adjustment of Secondary School Pupils, International, Journal of Sciences Vome, and 3 Special Issue: 2014:305-309 New Delhi Publishers.

Sternberg, R. J. (2012). The assessment of creativity: An investment-base approach. Creativity Research Journal, 24(1), 3-12.

. Kline,R,B .(2016).principles and practice of structural equation modling ,edition 2,Guilford  press,new York and London.

Mishra, mridula & garage,kanika.(2016).relationship between creativity traits and academic adjustment–academic performance of management students Indiah.

    www.researchgate.net 304943263

Pettus,K.R.(2008).The relationship of parental monitoring to community college education level ,and student residence .unpublished Ph.D.Tesise ,Carolina University .

Singh, manju and singh, sureshmeta.(2016).A study of relationship between adjustment and creativity of B.Ed .trainees.international .journal of Applied Resarch, 2016:2(3):325-231

Subhash, Sarkar and Sangita banicia, (2017). A study on the Adjustment and Academic Achievement of Adolescent Students. International Journal Research-Grantaalayah Acknowledge Repository.

-T.D.Sikhwari (2016). A study of Relationship between Motivation, Self-Concept and Academic Achievement of Students at a University in Limpopo Province, South Africa. In tJtduSei, 8(1):19.25-(2016

 . Belle. (2003).Creativity , Some Definitions, The Creative Personality , the Creative Process , the Creative Classroom .in .Gifted Education International , Jolt, 41 , PP , 63-791.

Yildrimi, A. (2010). Creativity in early childhood education program, Procedia social and behavior science.9,(12),1565-1561.