کاربست رکن ایده آلیِ نوآوری نظام یافته (تریز) در طراحی معماری

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

مقاله 8، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 35، اسفند 1398، صفحه 231-260   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهسا جبل عاملی¹؛ فرهنگ مظفر^{* 2}؛ محمود کریمی³؛ وحید قاسمی⁴

¹دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

²گروه آموزشی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

³موسسه پیرانو، تهران، ایران

⁴دانشیار جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان

چکیده

هدف: پژوهش حاضر باهدف بررسی تأثیر استفاده از رکن ایده‌آلی نوآوری نظام‌یافته (تریز) بر عملکرد طراحی معماری دانشجویان انجام‌شده است.
روش پژوهش: روش پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با گروه گواه و آزمون و با استفاده از طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون است. جامعه آماری شامل دانشجویان سال سوم رشته معماری دانشگاه نجف‌آباد بود. گروه گواه و آزمون به صورت تصادفی انتخاب شدند و به ترتیب شامل 24 و 23 نفر بودند. در گروه گواه طراحی به صورت معمول انجام گرفت و در گروه آزمون از رکن ایده‌آلی تریز در طی طراحی استفاده شد. در انتهای ترم طراحی‌های انجام‌شده با استفاده از روش ارزیابی عملکردی توسط 3 استاد ارزیابی و داده‌های به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS23 و با آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ها: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که آموزش و استفاده از رکن ایده‌آلی تریز باعث بهبود عملکرد طراحی دانشجویان می‌شود و نمرات ارزیابی آن‌ها به شکل معناداری بیشتر از نمرات ارزیابی گروه گواه است.
نتیجه‌گیری: استفاده از تکنیک‌های خلاقیت به ویژه تئوری تریز که مشوق هر دو نوع تفکر همگرا و واگرا است، در فرایند طراحی معماری ضروری است و آموزش آن در طی دوران تحصیل دانشجویان توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

نوآوری نظام‌یافته؛ تئوری تریز؛ فرایند طراحی معماری؛ نوآوری در معماری؛ تریز در طراحی

مراجع

الوندی فر، سجاد؛ کدیور، پروین؛ و عرب زاده، مهدی (1396). نقش واسطه‌ای خود تفسیری در رابطه بین عزت نفس و خلاقیت. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7 (3)، 163-194.

امرایی، فروزان؛ قدم پور، عزت اله؛ شریفی، طیبه؛ و غضنفری، احمد (1398). مقایسه تأثیر آموزش مهارت‌های وسعت‌بخشی تفکر و راهبردهای یادگیری خود تنظیمی بر خلاقیت (سیالی، ابتکار، انعطاف‌پذیری، بسط) دانش‌آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 8 (4)، 97-128.

باستانی، مهیار؛ و محمودی، امیرسعید (1397). روش‌های خلق ایده و کانسپت در فرآیند طراحی معماری. هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی. 23 (1)، 5-18.

بیدگلی، زهرا اشرف السادات؛ نوروزی، داریوش؛ و مقامی، حمیدرضا (1397). تأثیر فناوری‌های هوشمند سازی مدارس بر خلاقیت دانش‌آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(4)، 241-262.

ثقفی، ‌محمودرضا؛ مظفر، ‌فرهنگ؛ و موسوی، ‌سید محسن (1394). بررسی تأثیر روش آموزش مشارکت مستقیم استاد و دانشجو بر فرایند یادگیری در درس مقدمات طراحی معماری (1). مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافت‌های تاریخی، فرهنگی)، 10(5)، 79-90.

جاهدی، رباب؛ بدری گرگری، رحیم؛ و محمودی، فیروز (1398). تأثیر الگوی طراحی آموزشی بایبی بر خلاقیت دانش‌آموزان پایه ششم. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 9(2)، 1-22.

جبل عاملی، مهسا؛ مظفر، فرهنگ؛ کریمی، محمود؛ و قاسمی، وحید (1397). کاربست رکن کارکردگرایی تریز در فرایند طراحی معماری. هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 23(3)، 83-94.

خاکی قصر، آزاده؛ و پورمهدی قائم‌مقامی، حسین (1397). تجربه آموزشی طراحی عناصر معماری با نگاه جزء کل بین (طراحی پنجره در تمرینات مقدماتی طراحی معماری). هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 23 (4)، 81-94.

خاکی قصر، آزاده؛ و پورمهدی قائم‌مقامی، حسین (1397). تحلیل یک تجربه آموزشی در دروس پایه معماری (مرجعیت طبیعت در تمرین رجوع به گل آفتابگردان). هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 23(1)، 93-104.

ذاکری، محمدحسین (1390). پیشینه‌ها و خلاقیت در طراحی معماری. پایان‌نامه منتشرنشده دکتری،  دانشگاه تهران، دانشکده معماری، گروه معماری.  

سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ و حجازی، الهه (1396). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.

سیف، علی‌اکبر (1392). روانشناسی پرورشی نوین روانشناسی یادگیری و آموزش. تهران: دوران.

طلیسچی ، غلامرضا (1388). پرورش خبرگی طراحی معماری. پایان‌نامه منتشرنشده دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده معماری، گروه معماری.  

طلیسچی، غلامرضا؛ ایزدی، عباسعلی؛ و عینی فر، علیرضا (1391). پرورش توانایی طراحی طراحان مبتدی معماری؛ طراحی، کاربست و آزمون یک محیط یادگیری سازنده گرا. هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، 4(17)، 17-28.

عظیمی، مریم (1392). روش طراحی معنا، خیال، معماری با بهره‌گیری از تفکر ناخودآگاه. مقاله منتشرنشده دکتری، دانشگاه علم و صنعت ایران، دانشکده معماری و شهرسازی، گروه معماری.  

فرهنگ ، مظفر؛ خاک زند، مهدی؛ چنگیز، فهمیه؛ و فرشادفر، لیلا (1388). معماری گروهی حلقه مفقوده در آموزش طراحی معماری. فناوری آموزش، 4، 337-349.

فقیه آرام، بتول (1397). رابطه هوش‌های چندگانه با ویژگی شخصیتی کارآفرینی و خلاقیت دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(4)، 179-196.

قدم پور، عزت اله؛ امیریان، لیلا؛ و خدایی، سجاد. (1397). اثربخشی آموزش تفکر انتقادی بر نگرش به خلاقیت و نشاط ذهنی دانشجویان علوم پزشکی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7(4)، 219-240.

قدم پور، عزت اله؛ بیرانوند، زینب؛ و یوسف وند، مهدی (1396). مقایسه اثربخشی آموزش به روش‌های ایده جویی (اسکمپر)، بارش مغزی و سنتی در تغییر سطح خود پنداره خلاق و باز بودن نسبت به تجربه. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 7 (1)، 125-154.

کریمی مشاور، مهرداد (1391). رابطه سبک‌های یادگیری و عملکرد دانشجویان در کارگاه طراحی معماری. باغ نظر، 9(20)، 3-12.

گال، مردیت؛ بورگ، والتر؛ و گال، جویس (1390). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی (ترجمه ن. احمدرضا، ع. حمیدرضا، ا. محمود، ب. خسرو، ع. س. محمدحسین، پ. س. محمدجعفر، د. علی، ک. علیرضا و خ. ن. غلامرضا). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

گرجی‌مهلبانی، یوسف؛ و خاک زند، مهدی (1383). تفکر طراحی در معماری. مسکن، 108، 52-65.

لاوسون، برایان. (1392). طراحان چگونه می‌اندیشند- ابهام‌زدایی از فرایند طراحی ( ترجمه حمید ندیمی). تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

مسعودی نژاد، ‌سپیده (1390). مدلی برای ارزیابی کارگاه طرح معماری 1. صفه، 54، 25-42.

ندیمی، حمید. (1389). نگاهی به ارزیابی طرح‌های معماری. صفه، 50، 9-19.

Altshuller, Genrikh Saulovich (1984). Creativity as an exact science, Gordon and Breach.

Anthony, Kathryn H. (1991). Design juries on trial: The renaissance of the design studio. Van Nostrand Reinhold.

Bai, Z. H., Zhang, S., Ding, M., & Sun, J. G. (2018). Research on product innovation design of modularization based on theory of TRIZ and axiomatic design. Advances in Mechanical Engineering, 10(12).

Basadur, M., & Basadur, T. (2011). Attitudes and Creativity. In M. A. R. R. Pritzker (Ed.), Encyclopedia of Creativity (Second Edition) (pp.85-95). San Diego: Academic Press.

Cascini, G, Jantschgi, J, Khomenko, N, Murashkovska, I, Sokol, A, & Tomasi, F. (2008). TETRIS: Teaching TRIZ at School-Meeting the educational requirements of heterogeneous curricula. Paper presented at the Proceedings of the 8th ETRIA TRIZ Future Conference, Twente, The Netherlands, November.

Chiu, Ruey-Sen, & Cheng, Shao-Tsai. (2012). The Improvement of Heat Insulation for Roof Steel Plates By Triz Application. Journal of Marine Science and Technology, 20(2), 15-24.

Craig, Salmaan, Harrison, David, Cripps, Andrew, & Knott, Daniel. (2008). BioTRIZ Suggests Radiative Cooling of Buildings Can Be Done Passively by Changing the Structure of Roof Insulation to Let Longwave Infrared Pass. Journal of Bionic Engineering, 5(1), 55-66.

Cross, Nigel. (1990). The nature and nurture of design ability. Design Studies, 11(3), 127-140.

Cross, Nigel. (1999). Design research: A disciplined conversation. Design issues, 15(2), 5-10.

De Bono, Edward. (1999). New thinking for the new millennium: Viking Adult.

Dorst, Door Kees. (1997). Describing Design-A comparison of paradigms. TU Delft, Delft University of Technology.  

Evbuomwan, NFO, Sivaloganathan, S, & Jebb, A. (1996). A survey of design philosophies, models, methods and systems. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part B: Journal of Engineering Manufacture, 210(4), 301-320.

Ge, Y., & Shi, B. (2019). Training Method of Innovation Ability of" New Engineering" Integrating TRIZ Theory. In 4th International Conference on Contemporary Education, Social Sciences and Humanities (ICCESSH 2019). Atlantis Press.

Kankey, Andrew, & Ogot, Madara. (2005). Improving the acoustics in a historic building using axiomatic design and TRIZ. The TRIZ Journal.

Khodadadi, A. (2018). Synergy of a Genetic Algorithm and TRIZ in Conceptual Design. In Proceedings of IASS Annual Symposia (Vol. 2018, No. 2, pp. 1-8). International Association for Shell and Spatial Structures (IASS).

Khodadadi, A. (2019). Programmatic Design Methods in Architecture (GA+ TRIZ Solution Search Method), Doctoral dissertation, University of Michigan, Architecture.

Khomenko, Nikolai, & Ashtiani, Mansour (2007). Classical TRIZ and OTSM as scientific theoretical background for non-typical problem solving instruments. Frankfurt: ETRIA Future.

Kiatake, Marly, & Petreche, João Roberto Diego. (2012). A case study on the application of the theory of inventive problem solving in architecture. Architectural Engineering and Design Management, 8(2), 90-102.

Lawson, Bryan. (2005). How Designers Think, The Design Process Demystified (Elsevier Ed.). Great Britain: Biddles Ltd.

Lawson, Bryan, & Dorst, Kees. (2013). Design expertise: Routledge.

Leea, C., Leeb, D., Choc, H., & Kangd, K. I. (2019). New System Form Design Process Using QFD and TRIZ. In ISARC. Proceedings of the International Symposium on Automation and Robotics in Construction (Vol. 36, pp. 913-920). IAARC Publications.

Liao, S. S., Lin, C. Y., Chiu, R. S., & Yang, C. W. (2018, July). TRIZ Application to the Integrating Construction Techniques of Plate Pain to Improve Heat Resistance of the Steel Deck Roofs. In 2018 1st IEEE International Conference on Knowledge Innovation and Invention (ICKII) (pp. 278-281). IEEE.

Liu, W., Tan, R. H., Dong, Y. F., Cao, G., & Liu, L. (2018, October). A Creative Design Approach Based on TRIZ and Knowledge Fusion. In International TRIZ Future Conference (pp. 167-179). Springer, Cham.

Mann, DL. (2000). The Four Pillars of TRIZ. Paper presented at the invited paper at Engineering Design Conference, Brunel.

Mann, Darrell L, & Catháin, Conall Ó. (2001). Computer-based TRIZ—Systematic Innovation Methods for Architecture Computer Aided Architectural Design Futures 2001 (561-575): Springer.

Mann, Darrell, & Catháin, Conall Ó. (2001). 40 inventive (architecture) principles with examples. The TRIZ Journal.

Mann, Darrell. (2002). Evolving the inventive principles. The TRIZ Journal.

Mann, Darrell, & Catháin, Conall Ó. (2005). Using TRIZ in Architecture: First Steps. Paper presented at the International Design Congress, National Yunlin University of Science and Technology, Taiwan.

Shen, T., Nagai, Y., & Kim, E. (2019). A New Method for Architecture Space Design Based on Substance-Field Analysis. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 233, No. 2, p. 22-27). IOP Publishing.

Najari, Amirabbas, Barth, Marc, & Sonntag, Michel. (2015). A novel approach to Architectural Problem Space Framing using TRIZ-based Contradiction Approac, Procedia engineering, 131, 1002-1010.

Najari, Amirabbas, Dubois, Sebastien, Barth, Marc, & Sonntag, Michel. (2016). From Altshuller to Alexander: Towards a Bridge between Architects and Engineers. Procedia CIRP, 39, 119-124.

Nazidizajia, Sajjad, Tome, Ana, & Regateiroal, Francisco. (2013). Investigation about the feasibility and impediments of TRIZ application in architectural design process, Procedia engineering, 131, 651-660.

Nazidizaji, Sajjad, Tomé, Ana, & Regateiro, Francisco. (2014a). Levels of innovation in architectural design, Architecture and Edgucation, 5(11), 519-534.

Nazidizaji, Sajjad, Tomé, Ana, & Regateiro, Francisco. (2014b). Parameters and Contradictions in Indoor Accessibility Problems. Paper presented at the TRIZ future conference, Global innovation convention.

Padmanabhan, K. K. (2013). Study on increasing wind power in buildings using TRIZ Tool in urban areas. Energy and Buildings, 61, 344-348.

Peng.  J., Chen, Y.,  Xia,  Y., & Ran, Y. (2017).Workplace loneliness, leader-member exchange and creativity: The  cross-level  moderating role of leader compassion. Personality and Individual Differences, 104: 510-515.

Plucker, J. A., Runco, M. A., & Hegarty, C. B. (2011). Enhancement of Creativity. In M. A. R. R. Pritzker (Ed.), Encyclopedia of Creativity (Second Edition) (456-460). San Diego: Academic Press.

Pugh, Stuart. (1991). Total design: integrated methods for successful product engineering: Addison-Wesley.

Runco, Mark A. (2007). Chapter 11- Conclusion: What creativity is and what is not. In M. A. Runco (Ed.), Creativity (375-412). Burlington: Academic Press.

Soh,  k.  (2017).  Fostering  Student  Creativity  through  teacher  behaviors. Thinking Skills and Creativity, 23: 58-66.