جهانی شدن و هویت ملی ایران

فصلنامه مطالعات روابط بین الملل

مقاله 6، دوره 12، شماره 48، اسفند 1398، صفحه 155-186   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): DOR:20.1001.1.24234974.1398.12.48.6.3

نویسندگان

سید محمدرضا موسوی¹؛ سید مصطفی ابطحی^{* 2}؛ مسعود مطلبی³؛ بهرام بیات⁴

¹دانشجوی دکتری تخصصی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

³استادیار گروه علوم سیاسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

⁴استاد گروه امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

امروزه مساله پیچیده هویت با ورود به دنیای مدرن و سر برآوردن هویت های تازه و خدشه دار شدن هویت های پیشین، به یکی از مشغله ها و دغدغه های فکری متفکرین سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و دولت مردان تبدیل شده است. می توان گفت که فرایند جهانی شدن با رهاکردن فضا و زمان از قید مکان و نسبی کردن فرهنگ ها و مرجع های اجتماعی، هویت سازی و معنایابی به شیوه سنتی را بسیار دشوار و حتی ناممکن می کند. بنابراین نوعی بحران فراگیر و فزاینده هویت و معنا جوامع مختلف جهان را فرا می گیرد که به صورت هایی گوناگون در تصورها و احساسات افراد و گروه های مختلف بازتاب پیدا می کند. این پژوهش طرح این سوال که جهانی شدن سیاست چه تاثیری بر فرهنگ و هویت ملی ایران داشته است، این پاسخ را مطرح نموده است که ایران با توجه به شرایط خاص فرهنگی، ماهیت نظام سیاسی و انباشته های تاریخی خود نیازمند فهم دقیق و علمی پدیده جهانی شدن و سپس طراحی کلان فکری و عملی در انطباق (و یا عدم انطباق) با این مفهوم فراگیر می باشد. 

کلیدواژه‌ها

جهانی شدن؛ هویت ملی؛ ایران؛ فرهنگ

مراجع

• ابوالحسنی، سید رحیم (1387). «مؤلفه‌های هویت ملی با رویکردی پژوهشی»، فصلنامه سیاست، دوره 38، شماره 4، زمستان.
• احمدی، حمید (1390). بنیادهای هویت ملی ایرانی چهارچوب نظری هویت ملی شهروند محور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
• احمدیان، قدرت (1380). جهانی شدن و اقتصاد سیاسی ایران، پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
• ازغندی، علیرضا (1384). تاریخ تحولات سیاسی اجتماعی ایران، تهران: سمت
• آل سید غفور، محمدتقی، زهیری، علیرضا (1395). «سیاست هویت و جنبش‌های اجتماعی جدید»، مجله علوم سیاسی، سال 19، شماره 74.
• بابایی زارچ، علی‌محمد (1383). امت و ملت در اندیشه امام خمینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
• براتعلی پور، مهدی (1393). «درآمدی بر سیاست هویتی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال 2، شماره 7.
• بروجردی، مهرزاد (1379). روشنفکران ایرانی و غرب، ترجمه جمشید شیرزادی، تهران: فروزان روز.
• پارمنته، لین (1386). «هویت ملی در جهان متغیر: دیدگاه‌های مختلف در آموزش و پرورش»، ترجمه آمنه تبریزی، پژوهشنامه تنوع فرهنگی و همبستگی ملی، سال 3، شماره 8، صص 161-181.
• پوراحمدی، حسین (1387). انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی در فرایند جهانی شدن، تهران: سمت.
• جوادی ارجمندی، محمدجعفر و چابکی، ام البنین (1389). «هویت و شاخص های سیاست خارجی جمهوری اسلامی»، فصلنامه سیاست، دوره 4، شماره 1.
• چهرآزاد، سعید؛ ازغندی، علیرضا؛ طاهری، ابوالقاسم و احمدی، حمید (1397). «بازنمایی نشانگان هویت ملی در تکوین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 7، شماره 26، پاییز.
• چهرآزاد، سعید (1397). «سه انگاره های هویت ملی و برساخت "ایرانیت" در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران(1392-1384)»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 7، شماره 27، زمستان.
• حاجیانی، ابراهیم (1379). «تحلیل جامعه شناختی هویت ملی در ایران و طرح چند فرضیه»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 5.
• حاجیانی، ابراهیم (1393). رهیافت‌هایی بر گفتمان اعتدال، تهران: نشر نگاه معاصر.
• حضرتی، حسن؛ قربانی، حسینعلی (1396). «تأثیر ایدئولوژی پهلوی بر رشد اسلام سیاسی (مطالعه نقش مطبوعات کیهان و اطلاعات 1340 - 1357)»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 6، شماره 20، بهار.
• حیدری، مهدیه (1398). «نقد درون پارادایمی و برون پارادایمی بر تئوری نئورئالیسم والتز»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 9، تابستان.
• خانجانی، قاسم (1398). «راه های مقابله با نفوذ فکری و فرهنگی در اندیشه رهبر معظم انقلاب اسلامی آیت الله خامنه ای(مد ظله العالی)»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 9، شماره 1، بهار و تابستان.
• خسروی، علیرضا (1391). دین، انقلاب اسلامی و هویت، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
• خسروی زارگز، مسلم؛ بخشی، سمیه (1396). «بازیابی پیکره فرهنگ در اندیشه مقام معظم رهبری»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 6، شماره 21، تابستان.
• دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال و پیمان وهاب پور (1391). امنیت هستی شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده راهبردی.
• روپسینگه، کومار (1379). مدرنیزاسیون و خشونت، ترجمه اصغر افتخاری، تهران: سفیر.
• زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، تابستان.
• سازگار، محمدحسین (1381). «اسلام‌گرایی»، مجله بازتاب اندیشه، شماره 28.
• سریع القلم، محمد (1384). ایران و جهانی شدن: چالش ها و راه حل ها، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک.
• سلطانی نزاد، احمد؛ جمشیدی، محمد حسین و شامیری، افشین (1396). «نقش فن آوری اطلاعات بر تحول مفهوم هویت ملی»، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 7، شماره 2، پاییز و زمستان.
• شهرام نیا، امیر مسعود و نظیفی نائینی، نازنین (1392). «تعامل و تقابل ملی‌گرایی و اسلام‌گرایی در ایران پس از انقلاب اسلامی»، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال دوم، شماره 5.
• شیخ الاسلامی، محمدحسن؛ رحیمی، مختار و قاسمی فرد، علی (1396). «فضای گفتمانی، آرمان ایرانی و حاکمیت آن بر گفتمان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 1، شماره 1، تابستان.
• صنیع اجلال، مریم (1384). درآمدی بر فرهنگ و هویت ایرانی، تهران: موسسه مطالعات ملی.
• طاهری، ابوالقاسم، کریمی فرد، حسین (1391). «هویت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 5، شماره 18.
• عباسی قادری، مجتبی. و مرتضی خلیلی کاشانی (1390). تأثیر اینترنت بر هویت ملی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
• قهرمان پور، رحمان (1394). هویت و سیاست خارجی در ایران و خاورمیانه، تهران: روزنه.
• قهرمانی نژاد شایق، بهاالدین؛ بلباسی، میثم (1396). «انقلاب اسلامی به مثابۀ هویت جدید در عصر غلبه غرب و شرق»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 6، شماره 20، بهار.
• قیصری، نوراله (1386). گفتارهایی در نسبت روشنفکران ایرانی و هویت، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
• کریمی فرد، حسین (1388). «تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران براساس مؤلفه‌های هویت ملی»، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، سال 1، شماره 2.
• گل محمدی، احمد (1381). جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی.
• مرشدی زاد، علی (1379). نگرش نخبگان آذری نسبت به هویت ملی و منطقه‌ای، پایان‌نامه دکتری علوم سیاسی دانشگاه تهران.
• معمار، رحمت‌الله (1378). سنجش گرایش به هویت تاریخی، تهران: اداره کل مطالعات مرکز تحقیقات و سنجش برنامه‌ای سازمان صداوسیما.
• میرمحمدی، داوود (1383). گفتارهایی درباره هویت ملی در ایران، تهران: موسسه مطالعات ملی.
• نظری قره چماق، محمد کاظم (1397). «بررسی شگردهای واژه‌سازی در نام‌ها و نشانی‌های کتاب فرهنگ جبهه از منظر فرمالیسم»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، دوره 4، شماره 3، پاییز.
• یاقوتی، محمدمهدی (1390). «تحلیل سیاست خارجی و هویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال 25، شماره 1.
• یوسفی، علی (1379). «فرهنگ و هویت ایرانی، فرصت‌ها و چالش‌ها(میزگرد)»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 4.
• Atacan, F (2005). "Explaning Religions politics at the crossroad, AKP-SP, Twrkish studies
• Roberto (2016). Neolberal Authar itrianism, passive Revolation, Departmem of londos
• Bakash, Shaul (1998). "Iran since the Guigwar", in the Middle and the Peace
• Process:The impact of osolo Aecords, university of florida
• Caninghum, Frank (2002). Theories of Democracy: A Critical Introduction.
• Psycology Public Press, 2002.
• Cholte, Cies (2000). Globalization: Acritical Introduction, London, Plagrave
• Macmillan
• Clark, John (1997). The Consequences of Modernity, Cambridge Politics Press,
• Verkuyten, maykel (2005). the social psychology of ethnic identity, psychology press, hove and New York.