بیماری هاری در حیوانات همراه و حیوانات کوچک

پژوهش های بالینی دامپزشکی

مقاله 4، دوره 10، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 7-8

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

روزبه بشر^*

رئیس بخش تحقیقات و مرکز رفرانس هاری، انستیتو پاستور ایران

چکیده

بیماری هاری در ایران اندمیک بوده و مهم­ترین بیماری زئونوز (مشترک انسان ودام) کشور به شمار می­آید. این  بیماری، یک بیماری ویروسی صد در صد کشنده است که عفونت آنسفالیت حاد سیستم عصبی مرکزی را منجر می­شود. تا کنون هیچ درمان داروی برای هاری به دست نیامده است. تماس بزاق آلوده­ پستاندارانی مانند، سگ،گربه،گرگ،روباه،خفاش و حیوانات دیگر با یک زخم باز باعث انتقال ویروس می شود. فردی که توسط حیوان هار دچار گازگرفتگی شده در صورت عدم درمان به موقع مبتلا به هاری شده و محکوم به مرگ است.
بیماری هاری در سراسر کره زمین بجر تعداد  معدودی از کشورهای جزیره یا شبه جزیره ای گسترده شده است. کشورهایی با ساختار جغرافیایی جزیره و شبه جزیره بنا بر ویژگی خاص خود فاقد بیماری هاری می باشند. بیماری در بیش از ۱۵۰ کشور جهان روی می دهد. سالانه بیش از ۵۹ هزار نفر در جهان به علت هاری جان خود را از دست می دهند. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۵۰ درصد از افرادی که توسط سگ مشکوک به هاری مورد گزش قرار می گیرند کودکان زیر ۱۵سال بوده واکثریت افرادی که درمان پس از مواجه هاری دریافت می کنند مردان هستند.
در ایران همچون سایر کشورهای منطقه خاورمیانه و آسیایی، چرخه شهری هاری که در ارتباط با سگ می باشد نقش عمده را در گسترش این بیماری برعهده دارد. بطوری که  بیش از ۹۰ درصد گزش­های منجر به هاری در کشور ناشی از سگ می­باشد. حیوانات اهلی همچون سگ و گربه می توانند باعث ایجاد خطر بهداشتی جدی برای انسان شوند. شایان ذکر است انسان، سگ حیوانات اهلی چون گاو، گوسفند، بز و اسب حساسیت متوسطی به هاری دارند. در ایران، بیشترین موارد هاری در حیوانات اهلی به ترتیب در گاو، گوسفند و بز ، سگ و الاغ رخ داده است اگر چه حیواناتی مانند گربه، اسب و شتر نیز مبتلا به هاری شده اند.
اصول برنامه کنترل حیوان گزیدگی و هاری در انسان  با هماهنگی سایر ارگان ها امکان پذیر است. در بسیاری از کشور ها سال ها است که با برنامه کنترل هاری در وحوش توانسته اند هاری را در کشورشان کنترل نمایند. اخیراً سازمان های بین المللی با تمرکز بر واکسیناسیون سگ­ها به سوی حذف هاری در انسان قدم برمی­دارند. در کشور عزیز ما با توجه به شرح وظیفه هر ارگان و پیگیری مسئولین آن ها اقدامات موثری در خصوص کنترل این بیماری در حال انجام است به طوری که همه همزبان به برنامه حذف هاری در زیر مجموعه فعالیتی خود در حال پیگیری می باشند و در دستورالعمل های خود فعالیت های لازم را انجام می دهند.
هدف اصلی برنامه ملی، حذف هاری انسانی می­باشد به این معنی که هیچ مورد انسانی مبتلا به هاری وجود نداشته باشد. این هدف در بسیاری از کشور ها با کنترل هاری در وحوش و کنترل هاری در سگ­های صاحب دار و بدون صاحب به انجام رسیده است ولی در کشور ما علی رغم تلاش سایر ارگان ها و پیگیری ایشان، بر اساس در اختیار قرار دادن تسهیلات درمان پیشگیری هاری و بالا بردن آگاهی و عملکرد کارکنان این مراکز و آموزش جامعه به منظور مراجعه به موقع موارد حیوان گزیده به مراکز درمان پیشگیری و تکمیل دوره واکسیناسیون صورت می گیرد.

مراجع