ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری با استفاده از مدل سیستمی (مورد:شهرستان ساری)

آمایش محیط

مقاله 4، دوره 12، شماره 47، اسفند 1398، صفحه 67-84   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی نوری نژاد^{* 1}؛ سید جمال الدین دریاباری²؛ عباس ارغان³

¹(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان،ایران)

²(استاد یار گروه جغرافیا، واحد سمنان،دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان،ایران)

³(استادیار گروه جغرافیا، واحد سمنان،دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان،ایران)

چکیده

 
رابطه­ی انسان با زمین، در طی زمان، همواره دگرگونی و تحول را به‌دنبال داشته است. این امر به نوبه خود بر نحوه‌ی استفاده از اراضی شهری تأثیری تعیین کننده داشته است. از این رو، به منظور کنترل و هدایت رشد شهری بسیار حائز اهمیت خواهد بود که با شناسایی توان اکولوژیکی محیط، روند توسعه‌ی آتی شهر هدایت و مدیریت شود تا کمترین آثار منفی زیست محیطی به عرصه‌های منابع طبیعی در پیرامون شهر وارد شود. با این دیدگاه تلاش شده است بعد از انجام اجرای شاخص‌های ارزیابی از طریق مدل سیستمی راهکارهای مناسب برای پیش بینی توسعه آتی شهر با تأکید بر جنبه‌های زیست محیطی ارائه شود بنابراین نتیجه فرآیند ارزیابی توان اکولوژیک توسعه شهری در محدوده­ی شهرستان ساری با استفاده از مدل سیستمی این بوده است که پهنه­هایی در قالب اراضی طبقه­ی بسیار مناسب و نسبتاً مناسب توسعه شهری در کنار اراضی نامناسب حاصل گردید. طبقه­ی بسیار مناسب توسعه شهری مدل سیستمی با مساحتی در حدود 14/433 کیلومتر مربع، معادل82/11 درصد و اراضی نسبتاً مناسب با سطحی29/126 کیلومتر مربع معادل34/3 درصد از سطح شهرستان ساری را به خود اختصاص داده است. در نهایت 08/3103 کیلومتر مربع معادل 84/84 درصد از مجموع 51/ 3662 کیلومتر مربع از کل سطح شهرستان ساری با توجه به شاخص‌های تعریف شده در مدل سیستمی(مخدوم) قابلیت توسعه برای ایجاد عناصر شهری و سایر کاربری‌ها را ندارد.و بدون شک برای حفظ اکوسیستم و محیط زیست، رعایت این امر برای متولیان توسعه آتی شهرضروری به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

توسعه‌ی کالبدی؛ توان اکولوژیکی؛ شهرستان ساری؛ مدل سیستمی

مراجع

 

1-     باستیه، ژ، دزر،ب (1382)، شهر، علی اشرفی. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه هنر.470 صفحه.

2-     مرکز آمار ایران (1365)، نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن کشور، تهران: مرکز آمار ایران.

3-     مرکز آمار ایران (1375)، نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن کشور،تهران: مرکز آمار ایران.

4-     مرکز آمار ایران (1385)، نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن کشور، تهران: مرکز آمار ایران.

5-     مرکز آمار ایران (1390)، نتایج سرشماری عمومی نفوس مسکن کشور، تهران: مرکز آمار ایران.

6-      مهندسان مشاور مازند طرح (1389)، برنامه‌ی آمایش اشتان مازندران، تحلیل و ساختار، استانداری مازندران.

7-     مهندسان مشاور مازند طرح (1392)، برنامه­ی آمایش اشتان مازندران، تحلیل و ساختار، استانداری مازندران.

8-     داداشپور،ه ؛خدابخش، ح، رفیعیان،م (1391)، تحلیل فضایی و مکانیابی مراکز اسکان موقت با استفاده از تلفیق فرایند تحلیل شبکه­ای (ANP) و سامانه اطلاعات جغرافیایی ((GIS مجله­ی جغرافیا و مخاطرات، شماره1(1):111-131.

9-     دهدار درگاهی، م، مخدوم،م (1379)، آمایش سرزمین حوزه‌های جنگلی ارسباران، مجله­ی محیط شناسی.شماره 26(26):25-34.

10- درخشان برجویی،پ (1388)، ارزیابی توان اکولوژیک برای کاربری اکوتوریسم با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره و کاربرد تکنیک‌هایRS وGIS،پایان نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشکده ی محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

11- زیر دست، ا (1380)، کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای، نشریه‌ی هنرهای زیبا. شماره10(992): 21-13.

12-  عباس زادگان، م،رستم یزدی،ب (1387)، بهره گیری از رشد هوشمندانه درساماندهی رشد پراکندگی شهرها. تهران : مجله‌ی فناوری و آموزش،شماره1(9)33.

13- هادی زاده، ب (1388)، ارزیابی توان اکولوژیک به منظور توسعه گردشگری به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی، پایان نامه ی کارشاسی ارشد، دانشکده انرژی و محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات..(GIS)

14-  Lungo, Mario. 2001. Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America. Land Lines. V13. N2.201.

15-  Ryan, M., 2001. Spatial Patterns of Population Growth and Habitat Change in Ventura County Under Different Local Policy Constraints, USC GIS Research Laboratory.

16-  Saaty T. 1999. Fundamentals of the analytic network process. Proceeding of ISAHP. Kobe, Japan, August 12-14, pp: 1-14.

17-  Zhang, Deng., Jikun Huang, Scott Rozelle, Emi Uchida. 2000. Growth, Population and

18-  Industrialization, and Urban Land Expansion of China, Journal of Urban Economics.

19-  Yuji, Hara., Kazuhiko, Takeuchi., and Satoru Okubo. 2005. Urbanization Linked with Past Agricultural Landuse Patterns in the Urban Fringe of a Deltaic Asian Mega-city: a case study in Bangkok, Landscape and Urban Planning, N. 73, p: 16-28.

20-  Martinuzzi, Sebastian ,William A. Gould, Olga M. Ramos Gonz´alez. 2007. Land

21-  Development, Land use, and Urban Sprawl in Puerto Rico, integrating remote sensing and population census data, Landscape and Urban Planning, No. 79, p: 288-297.

22-  United Nations,2011.

23-  Bastiyeh, Jean and Bernard Dzor. 1382. City. Translation Ali Ashrafi. second edition. Tehran: University of the Arts 1-General Population and Housing Census, (1365). Statistical Center of Iran country. Tehran.

24-  General Population and Housing Census ,(1375). Statistical Center of Iran country. Tehran.: General Population and Housing Census, (in Persian).

25-  General Population and Housing Census ,(1385).Statistical Center of Iran country. Tehran: General Population and Housing Census, (in Persian).

26-  General Population and Housing Census, (1390). Statistical Center of Iran country. Tehran: General Population and Housing Census, (in Persian).

27-  Mazand Engineers plan, (1389). preparatory program in Mazandaran province, situational analysis and structure. Governor of Mazandaran,(in Persian).

28-  Mazand Engineers plan ,(1392). Master Plan for the city of Sari in Mazandaran Province Department of Roads and Urban Development,(in Persian).

29-  Dadashpoor, H, Khodabakhsh, H; Rafieian, m.( 1391). Spatial analysis and mapping temporary accommodation centers using the Journal of Geography and risks. (GIS) and Geographical Information System (ANP) ANP will integrate natural, (in Persian).

30-  Dehdar dargahi, m; Makhdoom, m. (1379). Arasbaran forest land use areas, followed Ecology, (in Persian).

31-  Berjui derakhshan, p. (1388).Ecological Capability Evaluation for Ecotourism using multiple criteria decision making techniques and application of RS and GIS. master's degree, School of Environment and Energy, Islamic Azad University, Science and Research.

32-  zabardast.a. (1380) Application of analytic hierarchy process in urban and regional planning, the journal of Fine Arts, (in Persian).

33-  Abbaszadegan, Mustafa and Yazdi Rustam ,bahman. (1387). use of smart growth in urban sprawl organization. Tehran: Journal of technology and training. third year, (in Persian).

34-  Hadizadeh, b. Ecological capability assessment for tourism development with the help of GIS. Master's thesis, Faculty of Islamic Azad University, Science and Energy and Environment. (GIS), (in Persian).

35-  Lungo, Mario. 2001. Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America. Land Lines. V13. N2.201.

36-  Ryan, M., 2001. Spatial Patterns of Population Growth and Habitat Change in Ventura County Under Different Local Policy Constraints, USC GIS Research Laboratory.

37-  Saaty T. 1999. Fundamentals of the analytic network process. Proceeding of ISAHP. Kobe, Japan, August 12-14, pp: 1-14.

38-  Zhang, Deng., Jikun Huang, Scott Rozelle, Emi Uchida. 2000. Growth, Population.

39-  Industrialization, and Urban Land Expansion of China, Journal of Urban Economics.

40-  Yuji, Hara., Kazuhiko, Takeuchi., and Satoru Okubo. 2005. Urbanization Linked with Past Agricultural Landuse Patterns in the Urban Fringe of a Deltaic Asian Mega-city: a case study in Bangkok, Landscape and Urban Planning, N. 73, p: 16-28.

41-  Martinuzzi, Sebastian ,William A. Gould, Olga M. Ramos Gonz´alez. 2007. Land

42-  Development, Land use, and Urban Sprawl in Puerto Rico, integrating remote sensing and population census data, Landscape and Urban Planning, No. 79, p: 288-297.

43-  United Nations,2011.