ارزیابی پس از بهره‌برداری یک پاتوق‌ شهری جهت بررسی اثرات آن بر ارتقای سرزندگی (نمونه‌موردی: پاتوق ‌شهری در‌ معبر ‌تاریخی - طبیعی شهر اصفهان)

آمایش محیط

مقاله 8، دوره 12، شماره 47، اسفند 1398، صفحه 145-162   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

طیبه فارسی^{* 1}؛ شهریار ناسخیان²؛ احمد شاهیوندی²

¹(دانشجوی دکتری دانشگاه هنر اصفهان)

²(استادیار دانشگاه هنر اصفهان)

چکیده

 
اگر شهر را به‌مانند یک موجود زنده فرض کنیم، برای ادامه‌ی زندگی به سرزندگی نیازمند است. امروزه تأمین سرزندگی شهری به یکی از دغدغه‌های اصلی مدیریت شهری به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته تبدیل شده است. فضاهای شهری نقشی اثرگذار در ارتقای سرزندگی شهرها دارند؛ اما نقش فضای شهری در کشور ایران روز به روز رو به افول است. از جمله فضاهای شهری می‌توان به پاتوق‌های شهری اشاره نمود. پاتوق‌های شهری فضایی جهت تعامل اجتماعی، استفاده از منظر شهری، باززنده‌سازی خاطرات جمعی و ایجاد حس تعلق به فضای شهری توسط شهروندان است. در این پژوهش ضمن بیان مبانی نظری سرزندگی فضاهای شهری و مفاهیم مرتبط با آن، سعی می‌گردد اثرگذاری پاتوق‌های شهری به عنوان قرارگاه‌های رفتاری دراعتلای سرزندگی فضاهای عمومی شهر مورد سنجش قرار گیرد. نمونه موردی پاتوق شهری در امتداد معبر تاریخی طبیعی نیاصرم در شهر اصفهان است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده، متغیر مستقل، پاتوق‌های شهری و متغیر وابسته سرزندگی است. در اثبات فرضیه‌ی این تحقیق از تکنیک ارزیابی پس از بهره‌برداری (P.O.E) استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

سرزندگی؛ فضایشهری؛ پاتوقشهری؛ معبر ‌تاریخی - طبیعی؛ ارزیابی ‌پس‌از‌ بهره‌برداری

مراجع

 

1-   آلتمن، ا.1382. محیط و رفتار اجتماعی، ترجمه‌: علی نمازیان، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

2-  امامقلی، ع.، آیوازیان، س.، زاده‌محمدی، ع.، اسلامی، غ. 1391. روانشناسی‌محیطی، عرصه‌‌مشترک‌معماری‌و علوم‌رفتاری. نشریه‌ علوم‌رفتاری. 4(14):23-44.

3-   پاکزاد،ج.1386.مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری. چاپ دوم. انتشارات شهیدی.تهران.

4-   پاکزاد، ج.۱۳۷۶. طراحی شهری چیست. مجله آبادی. ویژه طراحی شهری.7(۲۵): ۳۶-۳۰.

5-   جیکوبز، ج.1388. مرگ‌و‌زندگی‌شهرهای‌بزرگ‌آمریکایی. ترجمه‌‌حمیدرضا‌پارسی‌و‌آرزو افلاطونی. انتشارات‌دانشگاه‌تهران.

6-  چپ‌من، د.1394. آفرینش محلات و مکان‌ها در محیط انسان‌ساخت. ترجمه‌ی شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان. چاپ سوم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

7-  حبیبی، د. 1392. بررسی ‌عوامل‌ مؤثر بر افول حس سرزندگی و زیست‌پذیری در بافت‌های تاریخی و فرسوده، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی،14 :75- 80.

8-  حمیدی، ح.، اسماعیل‌زادگان، ن. بهار 1394. عوامل مؤثر بر کارایی پارک شهری (با تأکید بر عملکرد و سرزندگی آن) نمونه: پارک ائللرباغی شهر ارومیه. نشریه‌ علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره‌ هفدهم، شماره یک: 91-102.

9-  خستو،م.، سعیدی‌رضوانی،ن. بهار و تابستان1389. عوامل مؤثر بر سرزندگی فضاهای شهری (خلق یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم «مرکز خرید پیاده». هویت شهر، دوره 4، شماره 6: 63-74.

10-   دادپور،س.‌1390.سنجش‌کیفیت‌سرزندگی. نشریه‌داخلی‌سازمان‌زیباسازی‌شهرتهران، معاونت‌برنامه‌ریزی‌و‌توسعه‌1(2): 1-7.

11-   سعیدی رضوانی، ن. 1390. ماندن در فضا، همشهری معماری.

12-   شاهیوندی، ا.، قلعه‌نویی، م.، علی‌پوراصفهانی، م. 1394. بررسی‌ویژگی‌های‌کالبدی‌و اثرگذاری‌آن‌بر‌سرزندگی‌و زیست‌پذیری‌محله‌های‌قدیم‌شهری؛ نمونه‌ موردی: محله‌‌سنبلستان‌اصفهان. مرمت‌و‌معماری‌ایران،5(9):13-26.

13-  علیپور،د.، شهابیان، پ. 1398. ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ رﺿﺎﯾﺘﻤﻨﺪی از ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻣﺤﻼت ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ. فصلنامه آمایش محیط، شماره 46: 22-39.

14-  فاطمی، ن.، طبیبیان، م.1398. رﻫﯿﺎﻓﺘﯽ ﺑﺮ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﺑﺎزآﻓﺮﯾﻨﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان (ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی: ﺧﯿﺎﺑﺎن ﻫﺎی ﺷﺎﺧﺺ ﺣﻮزه ﻣﯿﺎﻧﯽ ﻏﺮﺑﯽ ﺷﻬﺮ ﻣﺸﻬﺪ). فصلنامه آمایش محیط، شماره 46: 177-197.

15-   فارسی،‌ط.،هنردان،ع.1392.ارزیابی‌پس‌از‌بهره‌برداری‌روشی‌برای‌آزمون‌کارایی‌و‌عملکرد‌ساختمان.‌باغ‌نظر،10(26): 49-58.

16-    کالن، گ.1387.گزیده‌ی منظر شهری. ترجمه‌ی منوچهر طبیبیان، تهران، دانشگاه تهران.

17-   گلکار، ک. 1386.مفهوم کیفیت سرزندگی در طراحی شهری.مجله صفه،44(16).

18-   لطفی،ا.، زمانی، ب. دی 1393. ارزیابی‌کیفیت‌سرزندگی در محله‌ جلفای اصفهان. نشریه‌ «نوسازی»، شماره‌ 28.

19-  لنارد، ه.، کروهرست، س.1377. طراحی فضای شهری و زندگی اجتماعی. ترجمه‌ی رسول مجتبی‌پور. مجله‌ی معماری و شهرسازی، 44 و 45(7)، تهران.

20-  لنگ، ج. 1381. آفرینش نظریه‌ی معماری، نقش علوم رفتاری در طراحی محیط، چاپ چهارم با اضافات، ترجمه‌ی علیرضا عینی‌فر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

21-   لینچ،ک.1374. سیمای شهر. ترجمه منوچهر مزینی. چاپ پنجم.انتشارات‌دانشگاه تهران.

22-   محمدی، م.، شاهیوندی، ا.، ایزدی، آ. 1392. سنجش‌شاخص‌های‌ مؤثر ‌بر ‌مطلوبیت ‌محلات‌ شهری ‌با ‌استفاده از ‌معادله ‌رگرسیونی ‌چند ‌متغیره‌(محلات‌شهر‌اصفهان). مجله ‌برنامه‌ریزی‌ فضایی‌(جغرافیا)، سال‌سوم، شماره‌سوم، (پیاپی‌10):107-124.

23-  مدیری، آ. بهبودیان باجگیران، س. مهر 1392. ارتقاء سرزندگی در فضاهای عمومی شهرهای جدید با رویکرد ساماندهی منظر شهری مطالعه موردی (شهر جدید گلبهار)، http://zibasazi.ir.

24-   مرتضوی،ش.1376.فضاهای‌آموزشی‌ از‌ دیدگاه‌ روانشناسی‌محیط.نوسازی ‌مدارس‌ کشور،تهران.

25-   مک‌اندرو،ف. 1387. روانشناسی محیطی. ترجمه ‌‌غلامرضا‌ محمودی. تهران، انتشارات‌ زرباف‌ اصل.

26-  موحد، ع.، شماعی، ع.، اسدس کلمتی، ا.1398. ﺳﻨﺠﺶ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺷﻬﺮی ﺑﺎ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺧﯿﺎﺑﺎن رودﮐﯽ و آذرﺑﺎﯾﺠﺎن در ﻣﺤﻠﻪ ﺳﻠﺴﺒﯿﻞ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ 10 ﺗﻬﺮان. فصلنامه آمایش محیط، شماره 45: 71-94.

27-  ناسخیان،ش.، ولی‌بیگ،ن.، فارسی،ط. 1396. تحلیل اثر موفولوژی شهری بر سرزندگی بافت‌های تاریخی مراکز شهری بر اساس نظریات ارنست برگس. نخستین کنفرانس ملی به سوی شهرسازی و معماری دانش بنیان.

28-  وزیری، و.، حاجلو، ن.،رضایی‌شریف، ع.، کرامتی، ص. 1394.بررسی‌شاخص‌های‌نعیین‌کننده‌‌مفهوم‌شادی‌در‌طراحی پاتوق‌های شهری. محدوده‌‌موردمطالعه: منطقه‌یک‌شهراردبیل، نشریه‌ انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران:19-28.

29-   هال، ا. 1393. بعد پنهان. ترجمه‌ی منوچهر طبیبیان. انتشارات دانشگاه تهران، جلد دوم.

30-    Department of the Environment.1994. Vital and Viable Town Centers. Meeting the Challenges, by URBED, HMSO. London.

31-    Falk, N.1995. Successful Public Places: Going From Vision to Results, Report. Vol. 4, May:16-18.

32-    Hajer M, Reijndorp A., (2001), In Search of New Public Domain, Rotterdam, NAI Publishers.

33-    Malone, J.C. 2001. Ontology recapitulates Philology: Willard Quine, Pragmatism, and radical behaviorism. Behavior and Philosophy, 29.

34-    Mehta، V. 2014. Evaluating public space. Journal of Urban Design, 19(1): 53-88.

35-    Pastalan, Leon.1970. Privacy as an Expression of Human Territoriality, in Leon A. Pastalan and Daniel H. Carson, eds, Spatial Behavior of Older People.

36-    Pena.1998. The architecture guide to facility programming.