انگارۀ نظام آموزشی در عصر نزول و بازتاب آن در قرآن کریم

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 9، دوره 25، شماره 66، بهمن 1398، صفحه 155-172   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم پیمانی¹؛ مهدی مطیع^{* 2}؛ مهدیه خورسندی³

¹دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

²دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

³دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث،‌ دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

مطالعات نشان می‌دهد که ساختارهای آموزش عمومی پیش از ظهور اسلام در دو طیف مجزا که مختص اهل کتاب و عرب پیش از اسلام بوده، قابل پیگیری است. این پژوهش به منظور دستیابی به ساختار آموزشی پیش از اسلام و واکنش قرآن در رویارویی با آن، آیات قرآن را با محوریت کلیدواژه‌هایی چون «علم»، «درس»، «خط» و «قلم» واکاوی کرده است. در گام بعدی سعی نموده با استفاده از گزارش‌های تاریخی، نتایج حاصل از مرحله پیشین را تکمیل نماید. بررسی‌ها به روش پیش گفته حاکی از آن است که سیستم آموزشی پیشرفته در آستانه بعثت در اختیار اهل کتاب بوده که قرآن با واژه «درس» از آن یاد می‌کند، با این حال احتمال وجود یک نوع سیستم آموزشی برای عرب پیش از اسلام نیز منتفی نخواهد بود. یادکرد منفی آیات از سیستم «درس» مطالعات را به سمت کشف نظام مطلوب آموزشی از نگاه قرآن سوق می‌دهد. نظام جایگزین قرآن که تاکید زیادی هم در هدایت مخاطب به سمت آن دارد، نظام «تعلیم کتاب و حکمت» است. یکی و شاید مهم‌ترین رسالت پیامبران از دیدگاه آیات، آموزش کتاب و حکمت به مردم است و البته در کنار آن از تغذیه روح نیز غافل نمانده، با عنوان «تزکیه» به اهمیت آن اشاره می‌کند و بر ارتباط مستقیم این دو تصریح دارد.

کلیدواژه‌ها

انگاره؛ آموزش؛ علم؛ قلم؛ درس

مراجع