نظام انتخاباتی و مشارکت سیاسی در ایران و تأثیر آن بر عملکرد نمایندگان (بررسی دوره های ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی)

سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مقاله 5، دوره 7، شماره 23، فروردین 1399، صفحه 112-140   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/sej.2020.1882722.1204

نویسندگان

میرابراهیم صدیق^{* 1}؛ گارینه کشیشیان²؛ احمد حبیبی³

¹استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

²استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

³دانشجوی دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطة بین گرایش سیاسی با کارآمدی نمایندگان مجلس در ایران با نگاه موردی به دوره­ های ششم و هفتم مجلس بود. پرسش اصلی پژوهش این بود که گرایشات سیاسی و الگوهای کنش انتخاباتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی چه تأثیری بر عملکرد و همکاری آنان با سایر نهادهای حکومتی و میزان مشارکت دارد؟ نتایج این تحقیق که بر اساس روش­ توصیفی ـ تحلیلی که از نظر زمانی یک تحقیق مقطعی و از نظر نوع ارتباط بین داده­ها یک تحقیق همبستگی می­ باشد، نشان داد که هرگاه زمینه برای رقابت سیاسی سالم و شفافیت سازمانی میان نمایندگان مجلس شورای اسلامی وجود داشته باشد، نشانه‌هایی از همکاری‌ های سازمان‌یافته بین مجلس و سایر نهادهای حکومتی به وجود می‌آید. نتیجه چنین فرآیندی را می‌توان حداکثرسازی کارآمدی سیاسی بین نیروهایی دانست که از انگیزه لازم برای نقش‌آفرینی سیاسی برخوردار خواهند بود. وضعیت در یک تحلیل نهایی موجب افزایش مشارکت سیاسی افراد جامعه و همچنین گامی مهم در جهت توسعه سیاسی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

مجلس شورای اسلامی؛ نمایندگان مجلس؛ مشارکت سیاسی؛ احزاب؛ نظام انتخاباتی؛ گرایش‌ های سیاسی؛ توسعه سیاسی

مراجع

1. اخترشهر، علی (1387). توسعه سیاسی. معارف، 63: 31-25.

2. اداره کل فرهنگی روابط عمومی مجلس شورای اسلامی (1387). کارنامه مجلس شورای اسلامی دوره هفتم. تهران: اداره تبلیغات و انتشارات مجلس شورای اسلامی.

3. امامی، محمد؛ استوار سنگری، کوروش (1387). حقوق اداری. تهران: انتشارات میزان.

4. باهنر، محمدرضا (20 اسفند 1386). ارزیابی عملکرد مجلس ششم و هفتم. روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1478.

5. بشیریه، حسین (1388).  موانع توسعه سیاسی در ایران. تهران: نشر نگاه معاصر.

6. توسلی رکن آبادی، مجید؛ شعبانی شمیرانی، علیرضا (1392). نقش نظام انتخاباتی مجلس شورای اسلامی در چگونگی ایفای مسئولیت نمایندگان مجلس هفتم. جستارهای سیاسی معاصر، 4(10): 104-75.

7. دارابی، علی (1388). رفتار انتخاباتی در ایران: الگوها و نظریه‌ها. تهران: انتشارات سروش.

8. دال، رابرت (1364). تجزیه و تحلیل سیاست. ترجمة حسین مظفریان. تهران: نشر مترجم.

9. دال، رابرت آلن؛ استاین بریکنر، بروس (1393). تحلیل سیاسی مدرن. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: نشر فرهنگ جاوید.

10. راسخ، محمد (1389). بنیاد نظری اصلاح قانونگذاری. تهران: انتشارات مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.

11. رجبی، هادی (1392). تأثیر شورای اسلامی شهر تهران بر نگرش شهروندان تهرانی نسبت به مشارکت سیاسی. پژوهش و برنامه‌‌ریزی شهری، 4(13): 112-97.

12. ساعی، احمد؛ صفرپور، مهدی؛ باویر، محمد (1389). فرصت‌‌ها و تهدیدهای جهانی شدن بر توسعه سیاسی در ایران.  دانشنامه حقوق و سیاست، 6(13): 109-79.

13. عیوضی، محمدرحیم (1388). نظام انتخاباتی ما. زمانه، 8(81): 84-78.

14. فقیهی، ابوالحسن (1380). نظام‌‌های پاسخگوئی در بخش دولتی: دیدگاه تطبیقی. مطالعات مدیریت، بهبود و تحول، 29 -30: 70-53.

15. فقیهی، ابوالحسن؛ ذاکری، محمد؛ اسدی، اسماعیل (1393). ارزیابی عملکرد مجالس شورای اسلامی در نظام جمهوری اسلامی ایران (مورد مطالعه مجلس سوم تا هشتم). راهبرد، 23(72): 207-181.

16. فقیهی، ابوالحسن؛ ماشااله ولیخانی دهاقانی (1390). ارایه مدل بومی جامعه مدنی در جمهوری اسلامی ایران.  تحقیقات سیاسی و بین‌‌الملل، 3(8): 19-1.

17. قوام، عبدالعلی (1387). نقد‌ نظریه‌های‌ نوسازی و توسعه سیاسی. تهران: انتشارات‌ دانشگاه‌ شهید‌ بهشتی.

18. کاتوزیان، محمدعلی (۱۳۷۲). دموکراسی، دیکتاتوری و مسئولیت ملت. اطلاعات سیاسی – اقتصادی، 68-67: 7-4.

19. کاتوزیان، ناصر (1384). مطالعة نظام حقوقی ایران. تهران: شرکت سهامی انتشار.

20. کدیور، محسن (1378). حکومت ولایی. تهران: نشر نی، چاپ پنجم.

21. کلمن، جیمز. اس (1380). توسعه سیاسی تدریجی. ترجمه غلامرضا خواجه‌سروی. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

22. لاندل، کریستر (1389). عوامل موقعیتی گزینش نظام انتخاباتی: مطالعة مقایسه‌‌ای کلان. ترجمة علیرضا عیاری. تهران: مرکز پژوهش‌‌های مجلس.

23. مرکز تحقیقات شورای نگهبان (1394). مجموعه نظرات شورای نگهبان در مورد مصوبات دوره ششم مجلس شورای اسلامی (خرداد 1379 تا خرداد 1383). تهران: انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان.

24. مصفا، نسرین (1375). مشارکت سیاسی زنان در ایران. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.

25. مهدی‌‌خانی، علیرضا (1380). مروری اجمالی بر توسعۀ سیاسی و اقتصادی. تهران: انتشارات آرون.

26. نیومن، لارنس (1390). روش‌‌های پژوهش اجتماعی: رویکرد کمی و کیفی. ترجمه ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز. تهران: انتشارات ترمه.

27. هاشمی، سید ضیاء؛ فولادیان، مجید؛ فاطمی امین، زینب (1388). بررسی عوامل اجتماعی و روانی موثر بر مشارکت سیاسی مردم شهر تهران. پژوهشنامه علوم سیاسی، 5(17): 226-199.

28. الهام، غلامحسین (1389). مرز امور تقنینی و اجرایی در ایران. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات شورای نگهبان.