زبان و اسلوب‌های بیانی در داستان‌های قرآنی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 1، دوره 10، شماره 40، اسفند 1398، صفحه 9-37   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یوسف مقدسی¹؛ جمال طالبی قره‌قشلاقی²؛ عسگر بابازاده اقدم³

¹استادیار الهیات، دانشگاه فرهنگیان- تهران

²استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه فرهنگیان- تهران

³استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن- قم

چکیده

اگر زبان دین و اسلوب‌های بیانی آن رمزدار و معماگونه باشد، هدف آن که همانا هدایت و انتخاب و رشد و تکامل است، صعب الوصول خواهد بود. این مقاله با داده‌های قرآنی و تحلیل فلسفی مفردات در جست‌وجوی ژرفای ماندگاری اسلوب‌های قرآنی در ازمنه طولانی است و هدف آن استفاده مطلوب از اسلوب‌های مکشوف از قرآن در متون امروزی است. روش به کار گرفته شده مطالعه کتابخانه‌ای و استفاده از آیات قرآن و متون اصیل دینی به شیوه توصیفی و کیفی است. آموزه‌های شناخت زبان قرآن به طور عام می‌تواند نقش کلیدی در مبانی معناشناسی و زبان‌شناسی وحیانی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

زبان قرآن؛ اسلوب؛ داستان؛ هنر؛ فطرت

مراجع

قرآن کریم.

نهج البلاغه.

ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم. بی تا، لسان العرب، المجلد الخامس، بیروت: دار صادر.

ابن منظور، جمال الدین ابوالفضل. 1996م، لسان العرب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابوزهره، محمد. 1379ش، المعجزة الکبری، ترجمه محمد ذبیحی، چاپ دوم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

اشرفی، عباس. 1380ش، اسلوب‌های بیان در داستان سرایی قرآن، صحیفه مبین، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.

باقری، محمود. 1379ش، زبان و اسلوب قرآن، صحیفه مبین، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.

حسین، طه. بی تا، آینه اسلام، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، چاپ سوم، قم: نشر رسالت.

خرمشاهی، بهاء الدین. 1370ش، اسلوب هنری حافظ و قرآن، چاپ دوم، مرکز نشر دانشگاهی.

درّاز، محمد عبدالله. 1390ش، النبأ العظیم، کویت: دار القلم.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1374ش، ترجمه مفردات الفاظ با تفسیر لغوی و ادبی آن، تهران: مرتضوی.

رافعی، مصطفی صادق. 2005م، اعجاز القرآن والبلاغة النبویة، الطبعة الثالثة، بیروت: دار الکتاب العربی.

رمضان البوطی، محمد حسین. 1975م، من روائع القرآن، دمشق: مکتبة الفارابی.

الزرکشی، بدرالدین محمد بن عبدالله. 1994م، البرهان فی علوم القرآن، چاپ دوم، بیروت: دار المعرفة.

زمخشری، جار الله ابوالقاسم محمد بن عمر. 1421ق، الکشاف عن حقائق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، الطبعة الثالثة، بیروت: دار الکتاب العربی.

سید قطب. 1360ش، آفرینش هنری در قرآن، ترجمه محمد مهدی فولادوند، چاپ دوم، تهران: بنیاد قرآن.

سید قطب. 1412ق، فی ظلال قرآن، ط17، بیروت- قاهره: دار الشروق.

سیوطی، جلال الدین عبدالرحمان. 1363ش، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی، تهران: امیرکبیر.

سیوطی، جلال الدین. 1431ق، اسباب النزول، الطبعة الثانیة، بیروت: مؤسسه الریات.

السیوطی، جلال الدین. الباب النقول اسباب النزول، ضبطه وصحّحه احمد عبدالشافی، بیروت: دار الکتب العلمیه.

شایب، احمد. 1946م، اصول النقد الأدبی، قاهره: بی نا.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380ش، صور خیال در شعر فارسی، تهران: انتشارات آگاه.

طباطبائی، علامه محمدحسین. 1366ش، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، چاپ دوم، تهران: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی.

عبدالعال، محمد قطب. 1410ق، من جمالیات التصویر فی القرآن الکریم، مکه: بی نا.

علوی مقدم، محمد. 1364ش، جلوه جمال، بی جا: انتشارات بنیاد قرآن.

فاضلی، محمد. 1382ش، پژوهش در برخی از شیوه‌های بیان قرآن کریم، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.

فخر رازی، محمد بن عمر. 1371ش، تفسیر کبیر مفاتیح الغیب، ترجمه علی اصغر حلبی، تهران: اساطیر.

فراستخواه، مقصود. 1376ش، زبان قرآن، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

قرشی بنایی، علی اکبر. بی تا، قاموس قرآن، ج 4، چاپ 6، تهران: دار الکتب الاسلامیه.

قزوینی، خطیب. 1971م، الایضاح فی علوم البلاغه، محمد عبدالمنعم خفاجی، چاپ سوم، بی جا: دار الکتب اللیفانی.

معرفت، محمد هادی. 1414ق، التمهید فی علوم القرآن، ج 5، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.

مغینه، محمد جواد. 2009م، التفسیر الکاشف، چاپ چهارم، بیروت: دار الأنوار.

میبدی، ابوالفضل رشید الدین. 1361ش، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تصحیح علی اصغر حکمت، چاپ چهارم، ج3، تهران: امیرکبیر.

الهاشمی، احمد. 1388ش، جواهر البلاغه، ترجمه حسن عرفان، چاپ دهم، قم: نشر بلاغت.

هگل، فردریش گئورگ. 1364ش، مقدمه‌ای بر زیبایی شناسی، ترجمه محمود عباسیان، بی جا: نشر آوازه.

یاسوف، احمد. 1994م، جمالیات المفردة القرآنیة، الطبعة الاولی، دمشق: دار المکتبی.

 

مقالات

فضیلت، محمود. 1386ش، «جلوه‌هایی از هنر تصویرآفرینی در قرآن»، صحیفه مبین، شماره 40.