خانواده گرایی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ‌ایران با الهام از آموزه‌های قرآنی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 8، دوره 10، شماره 40، اسفند 1398، صفحه 191-216   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا کیان پور¹؛ علی اکبر گرجی ازندریانی²؛ بختیار نصیری اوانکی³

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد هشتگرد

²عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی

³عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

چکیده

قانون اساسی به عنوان سندی بنیادین و بالادستی شناخته می‌شود که با الهام از آموزه‌های قرآنی‌، حاوی حقوق و آزادی‌های مردم است که توجه به توسعه و تقویت نهاد خانواده نیز از نگاه قانونگذار دور نمانده است، و اصولی از جمله اصل 10 قانون اساسی دولت را ملزم به قانونگذاری و برنامه ریزی به منظور تسهیل، تشکیل و تحکیم مبانی خانواده و حفظ قداست آن نموده است؛ البته اگرچه خانواده حیطه خصوصی است، اما برخی تصمیم‌گیری‌ها درباره آن ابعاد اجتماعی دارد. در چنین مواردی حمایت قانونگذار ضروری می‌شود. بدیهی است این حمایت نباید هرگز به دخالت منجر شود.

کلیدواژه‌ها

خانواده؛ قانون اساسی؛ قانون مدنی؛ آموزه‌های قرآنی

مراجع

قرآن کریم.

قانون اساسی جمهوری اسلامی ‌ایران.

قانون مدنی.

اعزازی، شهلا. 1387ش، جامعه شناسی خانواده با تأکید بر نقش، ساختار و کارکرد خانواده در دوران معاصر، چاپ چهارم، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.

امینی، ابراهیم. 1386ش، آئین همسرداری یا اخلاق خانواده، چاپ هفدهم، قم: نشر اسلامی.

آزاد ارمکی، تقی. 1388ش، خانواده و آسیب شناسی مطالعات خانواده در ایران، چاپ دوم، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.

آزاد ارمکی، تقی. 1393ش، جامعه شناسی خانواده ایرانی، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.   

آزاد ارمکی، تقی. 1395ش، تغییرات، چالش‌ها و آینده خانواده ایرانی، چاپ اول، تهران: انتشارات تپسا.

بستان، حسین و همکاران. 1374ش، اسلام و جامعه شناسی خانواده، چاپ اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

بهنام، جمشید. ۱۳۵۲ش، ساخت‌های خانواده و خویشاوندی در ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات خوارزمی.

تقوی، نعمت الله. 1385ش، جامعه شناسی خانواده، چاپ دوم، تهران: دانشگاه پیام نور.

حسینی بهشتی، سید محمد. مشروح مذاکرات تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ‌ایران، تهران: دبیرخانه مجلس خبرگان قانون اساسی.

خویی، سیدابوالقاسم. بی تا، مصباح الاصول، قم: مکتبة الداوری.

راسخ، شاپور. 1347ش، تعلیم و تربیت در جهان امروز، چاپ اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.

رحمت الهی، حسین و امید شیرزاد. 1396ش، کمال‌گرایی و بی‌طرفی و آثار آن در ساختار قدرت و حقوق عمومی، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد.

رحمت الهی، حسین. 1388ش، تحول قدرت، دولت و حاکمیت از سپیده دمان تاریخ تا عصر جهانی شدن، چاپ اول، تهران: نشر میزان.    

روشن، محمد. ۱۳۹۱ش، حقوق خانواده، چاپ دوم، تهران: انتشارات جنگل.

ساروخانی، باقر. 1393ش، مقدمه‌ای بر جامعه شناسی خانواده، چاپ بیست ویکم، تهران: انتشارات سروش.      

سروش محلاتی، محمد. 1386ش، دینودولتدراندیشهاسلامی، چاپ دوم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

سریع القلم، محمود. ۱۳۸۰ش، روش تحقیق در علوم سیاسی و روابط بین الملل، چاپ اول، تهران: نشر فرزان روز. 

شمس، عبدالله. 1381ش، آیین دادرسی مدنی، چاپ سوم، تهران: دراک.

قاری سید فاطمی، سیدمحمد. ۱۳۹۳ش، حقوق بشر در جهان معاصر، جستارهایی تحلیلی از حق‌ها و آزادی‌ها، چاپ اول، تهران: شهر دانش.

قرائتی، محسن. 1389ش، تفسیر نور، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.

کاتوزیان، ناصر. 1386ش، توجیه و نقد رویه قضایی، چاپ پنجم، تهران: پایدار.    

کاشف الغطاء، جعفر. بی تا، کشفالغطاءعنمبهماتالشریعةالغراء، چاپ شانزدهم، اصفهان: مهدوی.    

گاردنر، ویلیام. 1392ش، جنگ علیه خانواده، معصومه محمدی، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.

مجتهد شبستری، محمد. 1381ش، نقدی بر قرائت رسمی ‌از دین(بحران‌ها، چالش‌ها، راه حل‌ها)، چاپ دوم، تهران: انتشارات طرح نو.

محقق داماد، سید مصطفی. ۱۳۸۷ش، بررسی فقهی حقوقی خانواده، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات علوم اسلامی.

محمدی گرگانی، محمد. ۱۳۹۳ش، جستاریبرقانوناساسیجمهوریاسلامی ‌ایران، چاپ دوم، تهران: انتشارات شهر دانش.     

محمودیان، محمدرضا و همکاران. ۱۳۸9ش، دانش خانواده، چاپ دوازدهم، تهران: انتشارات سمت.

مطهری، مرتضی. 1364ش، مجموعه آثار، چاپ دهم، تهران: صدرا.       

منتظری، حسینعلی. 1409ق، دراسات فی ولایة الفقیه وفقه الدولة الاسلامیة، چاپ سوم، قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیة.

موحد، محمد علی. 1392ش، در هوای حق و عدالت از حقوق طبیعی تا حقوق بشر، چاپ چهارم، تهران: نشر کارنامه.

موسوی بجنوردی، سیدمحمد. ۱۳۸۹ش، اندیشه‌های حقوقی حقوق خانواده، چاپ دوم، تهران: مجمع علمی ‌فرهنگی مجد.

موسوی خمینی، سید روح الله. 1385ق، الرسائل، مجتبی تهرانی، چاپ اول، قم: اسماعیلیان. 

مهدوی، سید محمدصادق. 1388ش، آسیب شناسی و بایسته‌های خانواده، مندرج در «مجموعه مقالات آسیب شناسی خانواده»، چاپ اول، تهران: دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.      

واعظی، احمد.1380ش، حکومت دینی، چاپ پنجم، تهران: مرصاد.     

کتب انگلیسی

Pierre Bourdieu, (1987). The Force of Law: Toward a Sociology of the Juridical Field, Hastings Law Journal, 1987, Vol. 38, p. 814.

 

مقالات

حبیبی تبار، جواد. 1388ش، «طلاقولایحهحمایتازخانواده»، مطالعات راهبردی زنان، ش34.

راسخ، محمد و رفیعی، محمدرضا. 1393ش، نسبت حکومت با زندگی مطلوب، ارزیابی رویکردهای بی‌طرف و کمال‌گرا، مندرج در کتاب «مجموعه مقالات در تکاپوی حقوق عمومی‌»، تدوین دکتر علی اکبر گرجی، تهران: انتشارات جنگل.

علاسوند، فریبا. 1392ش، «مداخلهحکومتاسلامی ‌دربارهحقوقخانواده»، مطالعه راهبردی زنان، سال شانزدهم، شماره 62، صص 103-65.

مرتضوی، سیدضیاء. 1395ش، «قلمرو اختیارات دولت در مسائل خانواده در نگاه علامه طباطبائی»، مطالعه جنسیت و خانواده، سال چهارم، شماره اول، صص 35-13.

مهدوی زاهد، مهدی.۱۳۹۰ش، «تأثیر تحولات نهادهای اجتماعی بر امکان دولت قانونمند در ایران»، مجله دولت پژوهی، سال دوم، شماره ۵، صص 25- 47.