تأملی بر حج گزاری ایرانیان در قرن های دهم و یازدهم با تأکید بر روابط صفویان و عثمانیان

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 7، دوره 14، شماره 54، خرداد 1398، صفحه 1-1   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علیرضا فلاحتی^{* 1}؛ شهربانو دلبری²؛ اردشیر اسدبیگی³

¹دانشجوی دکتری الهیات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران . [e-mail]

²استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران. [e-mail]

³استادیار گروه تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران. [e-mail]

چکیده

با روی کار آمدن صفویان(907-1135ه.‎ق)و فراگیر شدن تشیع در ایران، دوران منازعه و اختلاف شدید با عثمانیان سنی مذهب(1299-1922م/698-1340ه.ق) آغاز گردید. یکی از مسائلی که همواره زمینه دشمنی دو کشور را تشدید می‎نمود، مسأله حج و نحوه برخورد عثمانیان با حجاج ایران بود. از آنجا که سرزمین حجاز تحت سیطره عثمانیان بود و حجاج ایران برای عزیمت به حج می‎بایست از قلمرو آنان عبور می‎کردند، در طی مسیر و در سرزمین حجاز، با دشواری‎های بسیاری مواجه می‎شدند. به گونه‎ای که حتی گاهی از انجام حج منع می‎شدند. در این دوره، اختلاف این دو دولت، حج را به عرصه اختلاف میان شیعه و سنی تبدیل کرده بود. هر دو دولت تلاش داشتند تا با تکیه بر مسأله حج از این مراسم مذهبی بهره‎برداری سیاسی کنند. در این پژوهش با بهره‎جستن از روش توصیفی تحلیلی، به بررسی چگونگی حج ایرانیان با تأکید بر روابط صفویان و عثمانیان پرداخته می‎شود و به این مسأله پاسخ داده می‎شود که آیا روابط این دو دولت بر حج‎گزاری ایرانیان تأثیر داشته یا فریضه حج ورای کشمکش‎های سیاسی و مذهبی انجام می‎شده است؟یافته‎های این پژوهش نشان می‎دهد که حج‎گزاری ایرانیان در قرن‎های دهم و یازدهم تحت‏الشعاع روابط سیاسی صفویان و عثمانیان بوده‎است.

کلیدواژه‌ها

«حج»؛ «ایرانیان»؛ «قرن دهم و یازدهم»؛ «صفویان»؛ «عثمانیان»

مراجع