تأثیر تراکم بوته بر عملکرد کمی و کیفی سه رقم تاج خروس علوفه‌ای در شرایط آب و هوایی گرگان

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 7، دوره 12، شماره 42، مهر 1399، صفحه 81-90   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمد تقی فیض بخش^{* 1}؛ امیررضا صفایی²؛ حسن مختارپور³

¹استادیار بخش زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آمىزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

²استادیار موسسه تحقیقات علوم دامی کشور- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

³استادیاربخش زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران

چکیده

تاج خروس (آمارانت) یکی از گیاهان علوفه‌ای جدید است که تحقیقات کمی در مورد آن در ایران انجام شده است. به‌ همین منظور آزمایشی به‏‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار در تابستان 1396 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان اجرا شد. فاکتور اول ارقام تاج خروس شامل Cim، Loura و Kharkovski و فاکتور دوم فاصله بوته روی خط در سه سطح 5، 10 و 15 سانتی‌متر در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر فاصله بوته روی ردیف و ژنوتیپ بر وزن تر علوفه، عملکرد ماده خشک، درصد پروتیین خام، عملکرد پروتیین خام، الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، عملکرد الیاف نامحلول در شوینده خنثی کیلوگرم در هکتار، درصد لیگنین، کلسیم و فسفر معنی‌دار بود. اثر متقابل فقط بر صفات درصد لیگنین، کلسیم و فسفر معنی‌دار بود. بیش‌ترین عملکرد علوفه تر و خشک از ژنوتیپ Cim و در فاصله ردیف 5 سانتی‌متر (تراکم بالا) به دست آمد. در هر سه ژنوتیپ تاج خروس با افزایش فاصله ردیف (کاهش تراکم) مقادیر لیگنین و کلسیم افزایش یافت اما مقادیر فسفر از روند خاصی پیروی نکرد. همچنین، بیش‌ترین عملکرد پروتیین خام، عملکرد پروتیین خام، عملکرد الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF) و درصد چربی خام در ژنوتیپ Loura مشاهده شد. ژنوتیپ Loura عملکرد ماده خشک کم‌‌تری نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها تولید کرد اما از نظر ویژگی‌های کیفی و تغذیه‌ای علوفه مطلوب بود. لذا جهت دستیابی به علوفه با کیفیت استفاده از این ژنوتیپ مطلوب می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عملکرد علوفه؛ پروتیین؛ الیاف خام؛ گلستان؛ چربی خام

مراجع

آینه بند، ا. 1383. معرفی گیاه علوفه­ای جدید آمارانت برای اولین مرتبه در ایران . مجله علمی کشاورزی . 27 (2): 171-163.

احسانی،پ.، و ح. فضایلی. 1389.  مقایسه عملکرد تولید مواد مغذی و کیفیت پروتئین چهار رقم علف خشک تاج خروس. پنجمین همایش ملی ایده‌های نو در کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشکده کشاورزی.27-28 بهمن ماه 1389.

انصاری اردلی، س.، و م. آقاعلیخانی. 1394. اثر تراکم بوته و مقدار کود نیتروژن بر عملکرد و  کیفیت علوفه تاج خروس زراعی (.Amaranthus cruentus L). مجله علوم زراعی ایران. 17 (1): 45-35.

روحبخش، ن.، س. خاوری‌خراسانی، و س. بختیاری. ۱۳۹۳. بررسی اثرات تراکم گیاهی و الگوی کاشت بر صفات زراعی، عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفه‌ای. دومین همایش ملی گیاهان دارویی و کشاورزی پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه. http://www.civilica.com/Paper-MPSA02-MPSA02_276.html.

زیدی طولابی، ن.ا.، ع.ح. رضائی نژاد، س. دیرکوندی، د. اقبالی، س. رحمتی، و ع. درویشیان. 1391. تأثیر تراکم بوته بر مؤلفه های عملکرد کمی و کیفی ماشک علوفه­ای دیم در شرایط آب و هوایی خرم آباد. فیزیولوژی گیاهان زراعی. 4 (16): 94-81.

صفایی، ا.ر.، م. رضایی، و ع.ا. راهنما. 1395. مقایسه خصوصیات کمی و ارزش غذایی علوفه سه رقم تاج خروس در مزارع استان البرز. فصلنامه تحقیقات کاربردی در علوم دامی. 20: 42-31.

Abbasi, D., and Y. Rouzbehan, and J. Rezaei. 2012. Effect of harvast date and nitrogen fertilization   rate on the nutritive value of amaranth forage (Amarantus hypochondriacus). Animal Feed Sci. Technol. 171: 6-13.

AOAC. 1990. Official methods of analysis 15^thedition Association of Offcial Analytical Chemists. Washington, D.C. 684p

Assefa, G., and I. Leiden. 2004. Effect of variety, soil type and fertilizer on the establishment, growth, forage yield, quality and voluntary intake by cattle of oats and vetches cultivated in pure stands and mixtures. Animal Feed Sci. Technol. 92: 95-111.

Budakli carpici, E., N. Celik, and G. Bayram. 2010. Yield and quality of forage maize as influenced by plant density and nitrogen rate. Turkish J. Field Crops. 15 (2): 128-132.

Casini, P., and F. La Rocca. 2014. Amaranthus Cruentus L. is suitable for cultivation in central Italy: field evaluation and response to plant.densities. 9 (602): 166-175. DOI: 10.4081/ija.2014.602.

Duncan, W.B., 1986. Planting pattern and soybean yield. Crop Sci. 28: 917-980.

Henderson, T., B. Johnson, and A. Schneiter. 2000. Row spacing, plant population and cultivar effects on grain amaranth in the Northern Great Plains. Agron. J. 92: 329-336.

Kumar, S.R., and G.M. Yassin. 2013. Influence of Different Plant Density Levels on Growth and Yield of Grain Amaranthus (Amaranthus hypochondriacus L.). World J. Agric. Sci. 9 (2): 173-177.

Lithourgidis, A.S., K.V. Dahima, I.B. Vasilakoglou, and M.D. Yiakoulaki. 2007. Mixtures of Cereals and Commom Vetch for Forage Production and Their Competition with Weed. In: proceeding of 10 conference genetics and plant breeding society of Greek. Athens. Field Crops Res. 245-256.

Grubben, G.J. 2004. Plant Resources of Tropical Africa. PROTA.Wageningen. Netherlands. Vegetables. 667p.

Gimplinger, D.M., G.S. auf’m Erley, G. Dobos, and H.P. Kaul. 2008. Optimum crop densities for potential yield and harvestable yield of grain amaranth are conflicting. Europ. J. Agron. 28: 119-125.

Kauffman, C.S., and L.E. Weber. 1990. Grain amaranth. pp. 127-139. In: J. Janick and J.E. Simon (eds). Advances in new crops. Timber Press, Portland. OR.

Palada, M., and L. Chang. 2003. Suggested cultural practices for vegetable Amaranth. The World Vegetable Centre (AVRDC), International Cooperators’ Fact Sheet; Shanhua, Taiwan: 3-552. 

 Reta Alemayehu F., M. Bendevis, and S.E. Jacobsen. 2014. The potential for utilizing the seed crop amaranth (Amaranthus Spp.) in East Africa as an alternative crop to support food security and climate change mitigation. J. Agron. Crop Sci. 2014 doi: 10.1111/jac.12108.