تاثیر محلول پاشی عناصر غذایی آهن و روی بر ترکیبات فرار گیاه دارویی بادرنجبویه(Melissa officinalis L.)

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 10، دوره 12، شماره 42، مهر 1399، صفحه 116-130   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اسفندیار حسنی مقدم^{* 1}؛ مظفر دولتشاه²؛ مهدی شعبان³؛ رضا یاراحمدی²

¹استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

²مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، خرم آباد ، ایران

³باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

چکیده

این تحقیق جهت شناسایی و اندازه‌گیری میزان ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس و بررسی تاثیر سطوح مختلف عناصر غذایی آهن و روی بر میزان اسانس و درصد ترکیبات اسانس گیاه بادرنجبویه در شرایط آب و هوایی خرم آباد مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش یه صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. در ای مطالعه فاکتور Aکود سولفات آهن (در سه سطح، 2 در هزار، 5 در هزار و شاهد (بدون کود)، و فاکتور B کود سولفات (در سه سطح، 2 در هزار، 5 در هزار و شاهد (بدون کود) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که 28 ترکیب در روغن اسانس بادرنجبویه وجود دارد. این ترکیبات شامل ژرانیال (65/66)، ترانس کاریوفیلن (41/8)، کاریوفیلن اکسید (99/4)، وربنول (17/2)، سیترونلول (6/1)، آلفا مورولول (52/1)، ژرماکرین د (38/1) و آلفا کادینول (33/1) با 05/88 درصدکه ترکیبات اصلی اسانس این گیاه را نشان می دهد. با توجه به نتایج به دست آمده از این تحقیق، ترکیب ژرانیال 65/66 درصد از کل ترکیبات اسانس را به خود اختصاص داد که بطور قابل ملاحظه‌ای نسبت به سایر ترکیبات بیشتر می‌باشد ولی ترکیب سیترونلول فقط 6/1 درصد از مواد فرار پیکره رویشی گیاه دارویی بادرنجبویه را تشکیل داد. همچنین نتایج نشان داد اثر تیمار محلول‏پاشی سولفات آهن بر صفات درصد اسانس و درصد کاریوفیلن اکسید معنی‏دار شد و اثر تیمار محلول‏پاشی سولفات روی فقط بر درصد کاریوفیلن اکسید معنی‏دار شد. میزان اسانس بین 22/0 تا 61/0درصد در فاکتورهای م

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ ژرانیال؛ سیترونلول؛ کروماتوگرافی

مراجع

اردکانی، م.ر.، ب. عباس­زاده، ا. شریفی عاشورآبادی، م. ح. لباسچی و ف. پاک­نژاد. 1386. بررسی اثر کمبود آب بر کمییت و کیفیت گیاه دارویی بادرنجبویه. فصلنامه علمی و پژوهشی گیاهان دارویی. جلد 23، شماره 2: 261-251.

اسماعیلی، ا. و ح. امیری. 1385. بررسی تغییرات کمی وکیفی اسانس گیاه آوندول (Smyrnium corditoliom) در پنج منطقه رویشی استان لرستان. فصلنامه گیاهان دارویی. جلد 5، شماره 20: 41- 36.

امید بیگی، ر. 1384.  تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد 3. انتشارات آستان قدس رضوی. 400 ص.

امیدبیگی، ر. 1383. تولید و فراوری گیاهان دارویی. جلد 3. انتشارات آستان قدس رضوی.

آدینه، ج. 1381. مطالعه کشت بافت و تغیرات کمی وکیفی مواد موثره سیترونلول و ژرانیول در اسانس گیاه بادرنجبویه (Melissa officinalis) درشرایطInvitro  و Invivo در منطقه همدان. پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته بیوتکنولوژی کشاورزی دانشگاه بوعلی­سینا.

حدادی، ه.، پ. مرادی و ا. مطلبی. 1395. تأثیر محلولپاشی متانول و سولفات منگنز بر میزان و اجزای اسانس بادرنجبویه. فصلنامه گیاهان دارویی. جلد 15، شماره 2: 88-80.

حیدری ف. 1385. تاثیر عناصر ریز مغذی و تراکم بوته بر فنولوژی، عملکرد و اسانس گیاه دارویی نعناع فلفلی. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته زراعت. دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، 92 صفحه.

خیری، ع.، م. ویسی و م. ثانی خانی. 1396. تأثیر عناصر ریزمغذی آهن، روی و منگنز بر برخی خصوصیات گیاه دارویی گلگاوزبان باغی. مجله اکوفیزیولوژی گیاهی. جلد 9، شماره 29: 183-194.

رمضانی، م.ر.، م.ج. ثقه الاسلامی، م. ح. سیاری زمان و س. غ. موسوی. 1396. اثر شوری و محلولپاشی روی و آهن بر عملکرد و برخی ویژگیهای مورفولوژیکی و کیفی زنیان. مجله تنشهای محیطی در علوم زراعی. جلد 10، شماره 4: 596-604.

زارع، د. س.، ز. اسرار و م. مهربانی. 1386. اثر فلز روی بر رشد و برخی از شاخصهای فیزیولوژیکی و بیوشیمایی در گیاه نعناع. مجله زیست شناسی ایران. جلد20، شماره3: 241-230.

زرگری، ع. 1369. گیاهان دارویی. جلد2. انتشارات دانشگاه تهران. 923 صفحه.

سپهری، ع.، ا. چیت ساز، ن. قره باغی و م. ثمن. 1396. اثر سولفات روی و آهن بر عملکرد و محتوای کامفرول گیاه دارویی کاسنـی  تحت تنش خشکی. فن آوری تولیدات گیاهی. جلد7، شماره1: 111-99.

سفید کن، ف و ف. عسگری. 1382. مقایسه کمی و کیفی اسانس پنج گونه آویشن. مجله پژوهش و سازندگی. جلد 59، شماره6: 7-2.

شریفی عاشورآبادی، ا.، م. برازنده، م. ح. لباسچی، م. میرزا، و ب. عباس­زاده. 1383. تاثیر کاربرد کود نیتروژن به­صورت رایج، کند رهاشونده و محلول­پاشی بر ترکیبات روغن اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه. خلاصه مقالات دومین همایش گیاهان دراویی. دانشگاه شاهد. 5 صفحه.

عباس­زاده، ب.، ا. شریفی عاشورآبادی، م. ر. اردکانی، م. ح. لباسچی، ف. صفی­خانی، م. نادری و ح. ب. کندی. 1385. بررسی تاثیر روش مصرف کود نیتروژن بر بازده و درصد ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه تحت شرایط مزرعه. فصلنامه علمی و پزوهشی گیاهان دارویی. جلد 22، شماره 3: 230-222.

عزیزی، ع. 1381. مطالعه کشت بافت گیاه دارویی افسننطین Artemisia absinthum در بررسی تغییرات کمی و کیفی متابولیت­های ثانویه اسانس آن در شرایطInvitro  و Invivo؛ پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه بوعلی­سینا، دانشکده کشاورزی. 99 صفحه.

عسگری، ف.، و. نادری و ف. سفیدکن. 1383. مقایسه کمی و کیفی  اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه از مناطق مختلف. فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر. جلد 2، شماره 7: 237-229.

علیمدد، م. 1375. بررسی مواد و ترکیبات متشکله اسانس گیاه دارویی بادرنجبویه. پایان­نامه کارشناسی ارشد شیمی تجزیه دانشگاه تهران. 231 صفحه

قهرمان، ا. 1380. فلور رنگی ایران. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. جلد9، شماره3: 106-95. 

لایق حقیقی، م.، م. حسن پور اصیل و ب. عباس زاده. 1395. تأثیر نانو کلات آهن بر کمیت و کیفیت اسانس گل محمدی. وماهنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. جلد 32، شماره 1: 147-138.

محمد نژادگنجی س. م.، ح. مرادی، ع. قنبری و م. اکبرزاده. 1396. کمیت و کیفیت متابولیت‏های ثانویۀ گیاه اسطوخودوس تحت تأثیر عامل بوم‏شناختی ارتفاع از سطح دریا. یافته‏های نوین در علوم زیستی. جلد 4، شماره 2: 172-166.

محمدیان، ع.، ر. کرمیان و پ. هاشمی. 1391. مقایسه میزان کمی و کیفی اسانس اکوتیپ­های مختلف مریم نخودی (Teucrium polium ) در رویشگاه­های استان لرستان. فصلنامه علمی پژوهشی یافته، جلد 14، شماره 2: 56-51.

میرانصاری، ه.، ع. مهرآفرین و ح. نقدی بادی. 1394. پاسخ‏های مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی شوید به محلولپاشی سولفات آهن و سولفات روی. فصلنامه گیاهان دارویی. جلد14، شماره2: 30-15.

نصیری ی.، س. زهتاب سلماسی ص. نصراله‏زاده و ک. قاسمی گلعذانی. 1389. تاثیر محلول پاشی آهن و روی بر روی صفات مورفولوژیک و عملکرد گل بابونه آلمانی. یازدهمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. صفحه 199.

یادگاری، م و ف. قربانی. 1391. اثر عناصر ریزمغذی آهن و روی بر ترکیبات اسانس و عملکرد گیاه آویشن باغی. مجله پژوهشهای به زراعی. جلد4، شماره3: 277-265.

یادگاری، م و ر. برزگر. 1389. تأثیر گوگرد و تیوباسیلوس بر قابلیت جذب عناصر غذایی، رشد رویشی و تولید اسانس در بادرنجبویه. فصلنامه داروهای گیاهی. جلد 10، شماره 1: 40-35.

Daigel, D.J. and E.J Conkerton. 1982. High-performance liquid chromatography of 34 selected flavonoid. Journal of chromatography. 240: 202-205.

Derosion, A and A. B. Eutler. 2002. The review of natural product, First ed, facts and comparison USA. pp: 293.

Dressing, H., D. Riemann and H. Insomina. 1992. Valerian Melissa combinations of equal value to benzodiazepine. Therapie. 42: 726 - 36.

Evans, W. C. 1996. Pharmacognosy. 14th Edition. Chapter 21. Volatile Oils and Resins. John Wiley, New York. 450 pp.

Evans, W. C. 2002. Pharmacognosy. 15 th. Ed. Wb. Saunders,U.K. pp: 221-253

Grejtovsky, A., K. Markusova and A. Eliasova. 2006. The response of chamomile (Matricaria chamomilla L.) plants to soil zinc supply. Plant Soil and Env. 52: 1-7.

Havalin. J. L., J. D. Beaton, S. L. Tisdale and W. L. Nelson. 2005. Soil Fertility and Fertilizer: An Introduction to Nutrient Management. Upper Saddle River, New Jersey. 515p.

Heidari, F., S. Zehtab -Salmasi, A. Javanshir, H. Aliari and M. R. Dadpoor. 2008. The effects of application microelements and plant density on yield and essential oil of peppermint (Mentha piperita L.). Iranian J. Med. Arom. Plants. 24(1): 1-9.

Karami-chameh, S., S. Behamin and A. Fathi A. 2013. Evaluation of iron foliar application, reduction of salinity on crop damage. National Conference on Sustainable Agriculture Development and Healthy Environment.

Kiani, M. H., A. Mokhtari, H. Zeinali, A. Abbasnejad and L. Afghani-Khoraskan. 2014. Rosmarinic acid and anthocyanin content improvement by foliar application of Fe and Zn fertilizer in Lemon balm (Melissa officinalis L.). Int. J. Adv. Biol. Biomed. Res. 2 (5): 1525- 1530.

Klimek, B., T. Majda and J. Pator. 1998. Investigation of essential oil and phenolic compounds of lemon balm (Melissa officinalis L.) cultivated in Poland. VIIth Conference on the Application of Chromatographic Methods in phytochemical and Biomedical Research Lublin, Poland. Herba Polonica. 44(4): 324 - 331.

Kuo, M. C and C. H. Ka. 2004. Antioxidant enzyme activities are up regulated in response to cadmium in sensitive, but not in tolerant, rice (Oryza sativa L.) seedlings. Bot. Bull. Acad. 45: 291 - 99.

Nasiri, Y., S. Zehtab-Salmasi, S. N. Nasrullahzadeh, N. Najafi and K. Ghassemi-Golezani. 2010. Effects of foliar application of micronutrients (Fe and Zn) on flower yield and essential oil of chamomile (Matricaria chamomilla L.). J. Med. Plants Res. 4(17): 1733 - 37.

Omidbaigi, R and A. Arjmandi. 2002. Effects of NP supply on growth, development, yield and active substances of garden thyme (Thmus vulgarisL.). Acta Hort. 576: 263-265.

Pino, J. A., A. Rosado and V. Fuentes. 1999. Composition of the essential oil of Melissa officinalis L. from Cuba. J. Essential oil Res. 11 (3): 363 - 64.

Rouphael, Y., M. Cardarelli, E. Rea and G. Colla. 2008. The influence of irrigation system and nutrient solution concentration on potted geranium production under various conditions of radiation and temperature. Sci Hortic. 118: 328-337.

Said-Al Ahl, H. A. H and E. A. Omer. 2009. Effect of spraying with zinc and/or iron on growth and chemical composition of coriander (Coriandrum sativum L.) harvested at three stages of development. J. Med. Food Plants. 1(2): 30-46.

Srivastava, N. K., A. Mirsa and S. Sharma. 1997. Effect of Zn deficiency on net photosyntheticrate, 14 Cpartitioning, and oil acuumulationin leavesof -.-peppermint. Photosyn. 33 (1): 71 - 9.

Verma, R. S., A. K. Verma A. K. Yadav and A Chauhan. 2010. Changes in the essential oil composition of rose-scented geranium (Pelargoniumgraveolens L' Herit. ex Ait) due to date of transplanting under hill conditions of Uttarakhand. Indian J Nat Prod Resour. 3: 367-370.

Waraich, E. A., R. A. Saifullah and M. Y. Ehsanullah. 2011. Role of mineral nutrition in alleviation of drought stress in plants. Aust. J. Crop Sci. 5(6): 764- 777.

Welch, R. M., W. H. Allaway, W. A. House and J. Kubota. 1991. Geographic distribution of trace element problems. In: J.J. Mortvedt (ed.) Micronutrients in agriculture (2nd ed.). Soil Sci. Soc. Am. Madison, WI: 7-31.

Yassen, A., E. A. A. Abou El-Nour and S. Shedeed. 2010. Response of Wheat to Foliar Spray with Urea and Micronutrients. J. Americ. Sci. 6 (9): 14 - 22.

Zehtab-Salmasi, S., F. F. Heidari and H. Alyari. 2008. Effect of microelements and plant density on biomass and essential oil production of peppermint (Mentha piperita L.). Plant Sci. Res. 1: 24-28.