پدیدار شناسی ادراک حسی و تجربه ادراکی خانه بومی (مطالعه موردی مدبق خانه‌های منطقه موکریان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 6، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 49، اسفند 1398، صفحه 913-929   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بایزید گلابی¹؛ قادر بایزیدی^{* 2}؛ ارسلان طهماسبی²؛ جلیل سحابی³

¹دانشجوی دکترای معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

²استادیار گروه معماری، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

³استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران

چکیده

پژوهش حاضر به کاوش معنای معماری خانه‌های بومی منطقه موکریان ایران برخاسته از حسیت و تجربه ادراکی می‌پردازد. هدف نهایی پژوهش، نگرش ناب به حس‌و‌خانه در‌جهت کشف رابطه عمیق آن‌ها‌و‌ بیان یک روش علمی برای هویدایی ادراک حسی معماری‌و تجربه ادراکی خانه توام با افشا‌نمودن‌و آشکارگی میزان درگیری حس‌ها با فضا‌و اهمیت خصایص هستندگی مستخرج از تجربه‌ادراکی در خانه‌های موکریان است. پژوهش، ابتدا با رویکرد پدیدارشناسی وسپس به‌روش توصیفی‌تحلیلی انجام‌گرفت و نظام تحلیل آن، روش‌ کیفی‌وکمی است‌و از روش هفت‌مرحله‌ای کلایزی و نرمافزار MAXQDA برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه مقوله هسته و از نرم‌افزار SPSS جهت سنجش آن استفاده شده ‌است. محقق با انجام مصاحبه‌های باز‌و عمیق‌و ثبت تحریرهای میدانی در‌ذیل سرفصل‌های تجربه زیسته و خصائص هستندگی نسبت به گردآوری اطلاعات در خصوص یکی از فضاهای خانه به نام «مدبق(فضای پخت نان)» اقدام نموده و تفاسیر مهم با مشارکت ساکنان و تاکید‌بر "ادراک حسی مدبق " و " ماهیت تجارب انسانی"، تحت 45 عبارت مهم و سپس نهایتا 9 تم معنی شناسایی‌و‌تدوین گردید. سپس، با یکپارچه‌کردن، مقایسه‌و‌تعمق پیرامون معیار‌های به‌دست‌آمده، یک مقوله هسته تحت عنوان " «خانه موکریان»‌‌‌:‌این‌همانی انسان، فضای انسان‌ساخت و محیط" به عنوان معنای حقیقی خاص خانه‌های منطقه موکریان ایران انتخاب گردید. یافته‌های پژوهش مبین این است که توام با حضور آگاهانه انسان در فضا، ادراک نهایی فضا بر اساس گستره آمیزه‌ای ازحس‌ها بدون برتری مشهود هیچ یک از آن‌ها (خصوصا بینایی) اتفاق می‌افتد و نهایتا عملا این شخصیت هستنده است که بر هستی فضای خانه و محیط آن رسوخ می‌کند وبا آن‌ها یکی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

پدیدار شناسی؛ خانه؛ ادراک حسی؛ تجربه ادراکی؛ منطقه موکریان

مراجع

Akbari, A., & Falamaki, M. (2016). Investigating the position of "feeling" and "sensory perceptions" in the phenomenology of built-up space. Journal of Iranian Anthropology Research, 6(1), 7-21. (In Persian).

Arendt, H. (2012). Life of the Mind, Vol. 1: Thinking. Translation by Massoud Oliya, Qoqnoos Publishing, Tehran. (In Persian).

Asghari, M (2015). Merloponty's phenomenological approach to the relationship between art and body. Scientific Journal of Pazhuhesh-e Honar, Isfahan University of Art, 5(10), 1-10. (In Persian).

Bazargan Harandi, A. (2008). Introduction to Qualitative and Mixed Research Methods: Common Approaches to Behavioral Sciences. Didar Publishing, Tehran. (In Persian).

Behzadfar, M., & Shakibamanesh, A. (2014). An Investigation on the Philosophy of the Place of Appearance; An Examination of David Simon's Thoughts on the Concept of a House as a Place. Journal of City Identity, 8(17), 1-14. (In Persian).

Buttimer, A., & Seamon, D. (1980). The Human Experience of Space and Place, Croon Helm, London.

Carmen, T. (2011). Merlo-ponty. Translation by Massoud Oliya, Qoqnoos Publishing, Tehran. (In Persian).

Carmen, T., & Hansen, M. (2012). Merlopenti praises philosophy.. Translation by Haniye Yasseri, Qoqnoos Publishing, Tehran. (In Persian).

Castelles, Manuel. (1977), the Urban Question, Cambridge, the MIT Press.

Copelston, Frederick Charles. (2009). The History of Philosophy.  Vol. 9. Translation by Abdolhossein Azarang and Seyyed Mohammad Yousef Sani, Fourth Edition, Elmi Farhangi Publishing Co, Tehran. (In Persian).

Diprose, R. (2012). Corporeal Generosity: On Giving with Nietzsche, Merleau-Ponty, and Levinas. New York: State University of New York Press.

Dovey, K. (1985), Home and homelessness In: Irwin, A and W. Carol (eds.) Home environments, Springer. 33-50.

Ebrahami Dinani, G. (2002). Fiction and Art. Journal of khiyal. 1(2), 6-11. (In Persian).

Ebrahimi Asl, H., Panahi, S., & Froutan, M. (2017). Understanding the parallax component and its rooting in Steven Hall's philosophy of design (Case Study: Helsinki Museum, Inside Exploration and Time Taking). Journal of Bagh- e Nazar. 14(50), 65-74. (In Persian).

Falahat, M., Kamali, L., & Shahidi, S. (2017). The role of the concept of the sense of place in improving the quality of architectural protection. Journal of Bagh- e Nazar, 14(46), 22-15. (In Persian).

Fish, W. (2012). The philosophy of sensory perception. Translation by Yaser Pourasmaeil, Hekmat Publishing, Tehran. (In Persian).

Flick, E. (2008), Income on qualitative research. Translated by Hadi Jalili, Nashreney Publishing. Tehran. (In Persian).

Frederick C, B. (2014). Navalis. Translation by Seyyed Mohammad Javad Seyedi, Ruzbehan Publishing, Tehran. (In Persian).

Friesen, N. & Henricksson, C. & Saevi, T. (2012). Hermeneutic Phenomenology in Education. Rotterdam: Sense Publishers.

Hall, Edward. T. (2013). Hidden next. Translated by Manouchehr Tabibian, Seventh Edition. Tehran University Press. Tehran. (In Persian).

Hopp, W. (2012). “Perception”. The Routledge Companion to Phenomenology. Edited by Sebastian Luft and Soren Overgaard, New York and London: Routledge.

Kim, Y. (2013). Recovering sensory pleasure through spatial experience. Unpublished master’s thesis. Cincinnati: University of Cincinnati.

Lawson, B. (2012). Space and Human Dimensions. Translation by Ali Reza Einifar, Fouad Karimian, Tehran University Press, Tehran. (In Persian).

Merleau-ponty, M. (2012). Phnomenology of perception, trans.Landes, D.A.A bingdon and New Yourk: Rotledge.

Mostafavi, S. (2012), Heidegger and Phenomenology of Hermeneutics of Art.  Journal of Kimiya-ye-Honar. 3. 47-54. (In Persian).

Pakzad, J., & Bozorg, H. (2012). Alphabet of Environmental Psychology for Designers. Armanshahr Publishing, Tehran. (In Persian).

Pallasmaa, J. (2013). The intellectual hand, the wisdom of being embodied in architecture.  Translation by Ali Akbari, Parham Naghsh Publishing, Tehran. (In Persian).

Pallasmaa, J. (2014). Skin eyes, architecture and sensory perceptions. Translation by Ramin Ghods, Correction of Ali Akbari, Parham Naghsh Publishing, Tehran. (In Persian).

Piravi Vanak, M. (2010). Phenomenology for Merloponty.  Porsesh Publishing, Abadan. (In Persian).

Pirovolakis, E. (2013). “Derrida and Husserl’s Phenomenology of Touch: “Inter” as the Uncanny Condition of the Lived Body”. Word and Text, the Journal of Literary Studies and Linguistics 2, 99-118.

Saegert, Susan (1985). The role of housing in the experience of dwelling.in .Altman. I and c. Werner (Eds). Home environments. Plenum press. 287-319.

Saunders, Peter Robert (1990), A Nation of Home Owners, Unwin Hyman, London.

Sebti, S., & Khabbazi Konari, M. (2016). Body in the phenomenology of Husserl, Merloponty and Levinas. Journal of Hekmat and Philosophy Magazine, 12(3), 75-98. (In Persian).

Stefanovic, L. (2015) Phenomenology, philosophy, and Praxis. Environmental and Architectural Phenomenology, 25(3):40.

Strauss, A., & Carbine, J. (2013). Principles of qualitative research, techniques and stages of the field theory). Translated by Ibrahim Afshar, Third Edition. Nashreney Publishing. Tehran. (In Persian).

Tsai, S (2012), Place attachment and tourism marketing: Investigating international tourists in Singapore, International Journal of Tourism Research, 14(2), 139-152.

Zumthur, Peter. (2015). Thesis architecture. Translation by Ali Reza Shlouiri, Herfeh-Honarmandr Publishing, Tehran. (In Persian).