امکان سنجی توسعه فیزیکی بهینه شهر بناب

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 49، اسفند 1398، صفحه 847-868   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ابراهیم سامی¹؛ پوران کرباسی^{* 2}؛ زهرا افضلی³

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

چکیده

امروزه یکی از موارد بسیار مهم و پیچیده برای برنامه‌ریزان شهری، تصمیم‌گیری در مورد مکانه‌ای مناسب جهت گسترش آتی شهر و تعیین اراضی مناسب توسعه می‌باشد که این مهم تنها با نگاهی جامع نسبت به تمام عوامل تأثیرگذار در جهت‌یابی توسعه‌ی فیزیکی شهر ، محقق خواهد شد. در این راستا، پژوهش حاضر که از نوع توسعه‌ای -کاربردی می‌باشد، باهدف تعیین مکان‌ مناسب جهت توسعه شهر بناب، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی پرداخته است. بدین منظور هشت متغیر مرتبط شناسایی شدند ابتدا ‌برای تعیین اهمیت شاخص‌های موردنظر جهت ارزیابی تناسب زمین، هر یک از معیار‌ها با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی در نرم‌افزار ‌‌‌‌Expert Choice ارزش‌گذاری گردید. سپس لایه‌های مذکور توسط نرم‌افزارهای GIS و IDRISI فازی شده و در طیف عددی صفرتا یک قرار گرفتند. در مرحله بعد تمامی لایه‌های فازی شده در هر یک از وزن‌‌های حاصل از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی ضرب و بدین‌صورت لایه‌های وزن‌دار فازی آماده شدند. درنهایت عملگر‌های ضرب، جمع، گامای فازی 7/0، 8/0 و 9/0 روی لایه‌ها انجام‌گرفته و هم‌پوشانی لایه‌ها صورت گرفت. نتایج حاصله نشان داد گامای 9/0 فازی بهترین همپوشانی را دارا است. با تقسیم‌بندی گامای 9/0 مشخص گردید که 66.24 درصد از منطقه موردمطالعه (511.412 کیلومترمربع) در کلاس کاملاً نامناسب و 9.56 درصد از منطقه موردمطالعه (73.8124 کیلومترمربع) در کلاس کاملاً مناسب قرار می‌گیرد. بر اساس نقشه نهایی طبقه‌بندی می‌توان نتیجه گرفت پهنه‌های مساعد جهت توسعه شهر بناب بیشتر در بخش شمال‌شرقی و جنوب‌غربی قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

شهر؛ توسعه فیزیکی؛ امکان‌سنجی؛ مدلAHP/FUZZY؛ بناب

مراجع

Abbaspour, M. & Gharaghoslou, A. (2012). Providing Urban Development Models Using GIS and RS Systems and Environmental Models. Journal of Geosciences, 57, 5461. (In Persian).

Ahadnejad, M., Garakhlo, M., & Zyarei, K. (2010). Modeling the Vulnerability of Urban Buildings against Earthquake by Method of Analytical Hierarchy Process (AHP). Journal Geography and development, 19, 171-198. (In Persian).

Amoateng, P., Cobbinah, P.B., Adade, K.O. (2013). Managing physical development in pier-urban areas of Kumasi, Ghana: A case of Abuakwa. Journal of Urban and Environmental Engineering, 7(1), 96-109.

Anderson, B.N., Howarth, R.W.  & Walker, L.R. (2008). Ecology, planning, and management of urban forests: international perspectives. Berlin: Springer. 467p.

Bagan, H., & Yamagata, Y. (2012). Landsat analysis of urban growth: How Tokyo became the world's largest megacity during the last 40 years. Remote Sensing of Environment, 127, 210 –222.

Batisane, N., &Yarnal, B. (2008), Urbam expansion in Centre County, Pennsylvania: Spatial dynamecs and Landscape transformations. Applied Geography, 29(2), 235-249.

Cohen, B. (2004). Urban Growth in Developing Countries: A Review of Current Trends and a Caution Regarding Existing Forecasts, World Development, 23-51.

Eastman, J.R. (2012). IDRISI Selva Manual (17^th Ed.). Clark Labs: Clark University.

Fanni, Z., (2003). Small cities, another approach in regional development (1th Ed). Tehran: Municipalities of the country Publication. (In Persian).

Ghafari, S.R., Shafaghi, S., & Salehi N. (2010). Evaluation of Urban Land Use Compatibility Using the "Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making" Model. Urban Regional Studies and Research, 6, 59-76. (In Persian).

Ghanavati, E., & Delfani Goudarzi, F. (2013). The Optimal Location regarding urban expansion Emphasis on physical- Natural Parameters (Case Study: Borujerd). Journal of Applied Geomorphology of Iran, 1, 45- 60. (In Persian).

Gharakhlou, M., Davoodi, M., Zandavi, S.M., Yorjani, H.A. (2011). Locate the Optimal Areas for Physical Development of Babolsar City Based on Natural Indicator. Journal of Geography and Development, 23, 99-122. (In Persian)

Ghorbani, M. S., Alimoradi, M., Veysi^, F., Ghorbani^, R. (2018). Analysis the function and role of natural factors in locating and city physical development (Case study: Kamyaran City). Journal of the studies of human settlements Planning, 13(2), 503-525. (In Persian).

Ghorbani, R., Mahmoodzadeh, H., Taghipour, A.K. (2013). Lands Suitability Analysis for Urban Development in the Metropolitan Area of Tabriz; Using the Analytical Hierarchy Process (AHP). Journal Management System, 8, 1-14. (In Persian)

Ghorbani, Ra, Novshad, S. (2008). Clever Development Strategy in Urban Development; Principles and Strategies. Geography and Development, 12, 180-163. (In Persian).

Hosseini, S. A. (2010). Principles and Principles of Urban and Rural Planning. Rasht: Marine Knowledge Publications. (In Persian).

Hosseini, S. A., Pourahmad, A., Veysi, R. (2013). Emplacement of physical development optimal ways of Rasht using AHP. Journal of the studies of human settlements Planning, 8(23), 55-72. (In Persian).

Lee, S., (2007). Application and verification of fuzzy algebraic operators to landslide susceptibility mapping. Environ Geol, 52, 615–623.

Malczewski, J. (2006). Ordered weighted averaging with fuzzy quantifiers: GIS-based Multicriteria evaluation for land use suitability analysis. International journal of applied earth observation and geo information, 8(4), 270-277.

Mehrvz Moghanloo, K., Feizenya, S., Ghaniman, J., Ahmadi, H. (2005). Investigation of quaternary deposits suitable for floodwater spreading through the remote sensing and geographic information system Case Study: Paying Plain. Journal of Rangeland and Desert Research. 4, 437-467. (In Persian)

Mirkatouli, J., Hosseini, S.M.H. (2014). Internal lands suitability assessment for interior development in Gorgan city using AHP & GIS. Journal of Urban Studies, 9, 69-80. (In Persian)

Movahed, A, Alizadeh, H & Shojaeen, A. (2014). Urban Development Capacity in Natural Substrates Using Fuzzy Operators and FAHP Model in Ghafar Basin. Applied Geosciences Research, 14(35), 231-251. (In Persian).

Murgante, B., Borruso, G., & Lapucci, A. (2009). Geocomputation and Urban Planning. Springer. 280 p.

Nazarian, A. (2010). Dynamics of the Iranian Urban System (1th Ed). Tehran: mobtakeran Publications. (In Persian)

Openshaw, S., & Abrahart, R. J. (2000). Geocomputation. London: Taylor and Francis.

Pakzad, J. (2010). Feast of Thoughts in Urbanism. Tehran: Publications of the Civil Society of New Towns. (In Persian).

Park, S. Y., Jeon, S., Kim, S., & Choi, C. (2011). Prediction and comparison of urban growth by land suitability index mapping using GIS and RS in South Korea. Journal of landscape and urban planning, 99(2), 104-114.

Portage County (Wis). Planning Dept. (2007). Stevens Point Urban Area Sewer Service Plan 1983-2003. Stevens Point Urban Area Sewer Service Advisory Committee.206 p.

Rahnama, M, & Abbaszadeh, G. (2008). Principles, Foundations and Modeling Formulas for the Form of the City (1th Ed). Mashhad: Mashhad University Press. (In Persian).

Regmi, N. R., Giardino, J. R., Vitek, J.D. (2010). Assessing susceptibility to landslides: Using models to understand observed changes in slopes. Geomorphology, 122(2), 25–38.

Saberifar, R. (2012). The Study of Physical Development of Birjand City Regarding the Environmental Hazards. Journal of urban ecology researches, 3(6), 93-102. (In Persian).

Sanders M. H., & Clark P. D. (2010). Geomorphology: Processes, Taxonomy and Applications. Nova Science Publishers, Inc. 216 P.

Sarvar, H., Kheirizadeh, M, & Lalehpour, M., (2014) The Role of Environmental Factors in the Feasibility of optimal physical development of Malekan city. Research and urban planning, 5(18), 95-114. (In Persian).

ShahmariArdejani, R. (2015). The Position of Geomorpholog Maps in Physical Development of Settlements of Astara County. Journal of the studies of human settlements Planning, 10(30), 85-98. (In Persian).

Shakuey, H. (2006). New approaches in urban geography. Tehran: samat press. (In Persian)

Shen, Z. (2012). Geospatial Techniques in Urban Planning. Springer. 393 p.

Shieh, I. (2006). Introduction to the Basics of Urban Planning in Iran (1th Ed). Tehran: Iran University of Science and Technology. (In Persian).

Teimouri, A.,  Rabieifar, V.,  Hadavi, FM, &  Hadavi, M. (2014). Evaluating and Predicting Horizontal Expansion of the City of Qazvin Emphasizing the Land-Use Changes from 1986 to 2011. Journal of Urban Economics and Management, 2(5), 15-27. (In Persian).

Tofigh, F., (1993). Multi-criteria evaluation in physical planning, Journal Abadi, 11, 41-43. (In Persian).

Tolga, E., Demircan, L., Kahraman, C. (2005). Operating system selection using fuzzy replacement analysis and analytic hierarchy process. Journal Production economics. 97(1), 89-117.

Zaeri Amiri, A., & Sufyanian, A. (2012). Survey of land cover changes in Isfahan city, the first national conference on geography and tourism in the third millennium, Najafabad, Islamic Azad University, Najaf Abad. (In Persian).

Zhao, P. (2010). Sustainable urban expansion and transportation in agrowing megacity: Consequences of urban sprawl for mobility on the urban fringeof Beijing. Habitat International, 34(2), 236-243.