ارزیابی تاب آوری اجتماعی و اقتصادی منطقه 3 شهرداری شیراز در برابر زلزله

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 18، دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 49، اسفند 1398، صفحه 1133-1147   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پریسا مشک سار¹؛ یعقوب پیوسته گر^{* 2}؛ علی شمس الدینی³

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

²استادیار گروه شهرسازی و معماری، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

³استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران

چکیده

امروزه جوامع محلی در تلاش برای دست‌یابی به شرایطی هستند که در صورت وقوع بحران، بازگشت سریع آن‌ها را به وضعیت پیش از بحران فراهم سازد. بنابراین دیدگاه غالب از تمرکز بر روی کاهش آسیب‌پذیری به افزایش تاب‌آوری در مقابل سوانح تغییر کرده است. تاب‌آوری به ظرفیت سیستم‌های اکولوژیکی برای جذب اختلالات و حفظ ساختارهای لازم سیستم اطلاق می-شود. شهر شیراز در منطقه لرزه‌خیز زاگرس قرار گرفته که دارای استعداد لرزه‌خیزی بالایی می‌باشد. با توجه به اهمیت کاربری-های موجود در منطقه 3 شهرداری شیراز، هدف این پژوهش سنجش میزان تاب‌آوری اجتماعی- اقتصادی در برابر زلزله در این منطقه است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه انجام، توصیفی- تحلیلی است. بدین صورت که با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای همه معیارهای مورد ارزیابی مناسب این منطقه استخراج گردید. سپس جهت بررسی تجزیه و تحلیل چند متغیره بین متغیرها و همچنین برآورد متوسط متغیر وابسته(تاب‌آوری اجتماعی- اقتصادی) براساس مقادیر متغیرهای مستقل(متغیرهای زمینه‌ای اجتماعی- اقتصادی) مدل رگرسیون خطی چندگانه به کار رفته است. نهایتا برای تعیین "سهم مولفه-های تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی در تبیین میزان تاب‌آوری خانوارهای این منطقه " از مدل شبکه عصبی مصنوعی، استفاده شده است. با توجه به نتیجه‌ی رگرسیون خطی با کاهش میزان درآمد صرف ضروریات میزان تاب‌آوری افزایش می‌یابد. از میان شاخص‌های مورد مطالعه مولفه سرمایه اجتماعی و مهارت مهم‌ترین و مولفه‌های میزان و شدت خسارت و توانایی بازگشت به شرایط شغلی و مالی مناسب کم اهمیت‌ترین متغیر در پیش‎بینی تاب‌آوری کل برخوردارند. بنابراین مولفه‌های اجتماعی در این مطالعه تاثیر بیش‌تری در میزان تاب‌آوری دارند.

کلیدواژه‌ها

تاب‌آوری اجتماعی؛ تاب‌آوری اقتصادی؛ زلزله؛ شبکه‌های عصبی مصنوعی؛ منطقه 3 شهرداری شیراز

مراجع

Abounoori, E., Lajevardi, H. (2017). Estimating Composite Vulnerability and Resilience Index of Iranian Economy, 7(28), 1- 29. (in Persian)

Adger, W., Neil, H., Terry, P., Folke, C., Carpenter, S R., Rockström, J. (2005). Social-Ecological Resilience to Coastal Disasters. Science, 5737.

Askari, A. (2016). Modeling the Social- Psychological Effects of an Earthquake in Tehran. Journal of Anthropology Research, 5(2), 287- 311. (in Persian)

Campbell-Sills, L., Cohan, S. L., Stein, M. B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44, 585-599. doi:10.1016/j.brat.2005.05.001

Carpenter, S., Walker, B., Anderies, J. M., Abel, N. (2001). From Metaphor to Measurement: Resilience of What to What? Ecosystems, 4(8), 765–781, DOI: 10.1007/s10021-001-0045-9.

Chelleri, L. (2012). From the Resilient City to Urban Resilience. Analisi Geografica, 58(2).

Eslamlou, M., Mirmoghtadaee, M. (2017). Evaluation of Urban Resiliency in Physico-Structural Dimension of Karaj Metropolis. Space Ontology International Journal, 6(1).

Gall, M. (2013). From Social Vulnerability to Resilience: Measuring Progress toward Disaster Risk Reduction. Interdisciplinary Security Connections, 13.

Holling, C. S. (1999). Engineering Resilience versus Ecological Resilience. The National Academy of Sciences, 31-43.

Jabareen, Y. (2013). Planning the Resilient City: Concepts and Strategies for Coping with Climate Change and Environmental Risk. Journal of Cities, 31.

Lak, A. (2013). Urban Resilient Design. Journal of Soffeh, 23(1), 91- 104. i Persian) 

Longstaff, P. H., Armstrong, N. J., Perrin, K., Parker, W. M., Hidek, M. A. (2010). Building resilient communities: a preliminary framework, for assessment. Homeland security affairs, 7(3).

Maab Consulting Engineers. (2003). Review of detailed plan of the 3rd Municipal District of City, Shiraz Municipal. (in Persian) 

Mayunga, J S. (2007). Understanding and Applying the Concept of Community Disaster Resilience: A capital-based approach, social vulnerability and resilience building, Munich, Germany.

Miller, D S., Rivera, J D. (2016). Community Disaster Recovery and Resiliency: Exploring Global Opportunities and Challenges, eBook.

Mohammadi sarin Dizaj, M., Ahadnejad Roshti, M. (2016). The evaluation of the urban fabric resiliency against earthquake risk Case Study: Zanjan, 3(1), 103- 114. (in Persian) 

Namjooyan, F., Razavian, M T., Sarvar, R. (2017). Urban resilience, the frame work for urban future management. Journal of Territory, 14(55), 81- 95. (in Persian) 

Nasrullah, S A., Kakar, K M. (2015). Status of Community Resilience in Disaster Prone Districts of Baluchistan, Pakistan. Open Journal of Earthquake Research, 4(4).

Nazmfar, H., Alavi, S., Eshghi Gaharborge, A. (2016). Assessment the vulnerability of Social - Physical cities against earthquakes (Case Study: West Azerbaijan Counties). Urban Reginal Studies and Research, 7(27), 101- 118. (In Persian) 

Pickett, S. T. A., and Cadenasso, M. L., Grove, J. M. (2004). Resilient cities: Meaning, models, and metaphor for integrating the ecological, socio-economic, and planning realms. Landscape and Urban Planning, 69: 369–384. DOI:     org/10,1016/j.landurbplan.2003,10,035.

Piran P., Asadi S., Dadgar N. (2017). Social Resilience in Reconstruction Process (Case Study: Darb-e-Astaneh and Baba Pashman Villages after the 1385 Lorestan, Silakhor Earthquake). Housing and Rural Environment, 157, 87-100. (in Persian)

Rezaei, M R. (2013). Evaluating the economic and institutional resilience of urban communities to natural disasters Case study: Tehran districts. Journal of Emergency Management, 3, 27- 38. (in Persian)

Rezaie M.R., Bastaminia A., Saraie M.H. (2016). Explaining and Analyzing the Concept of Resiliency and its Indicators and Frameworks in Natural Disasters. Dpmk. 6(1), 32-46. (in Persian)

Rusta, M., Ebrahimzadeh, I., Istgaldi, M. (2017). The Analysis of Physical Resilience against Earthquake in Old Texture of City Zahedan Boarder city. Journal of Geography and Development, 46, 1-18. (in Persian)

Sadeghloo, T. Sojasi Qeidari, H. (2014). Ranking of Effective Factors for Farmer Resilience increasing Against of Natural Hazards (With emphasis on drought) Study area: rural farmer in Ijrud province, 3(10), 129- 154. (in Persian) 

Shaabani, A., Nakhli, S R. (2016). The components of resistance economy in popular literature and in the expression of the Supreme Leader. Journal of Horizens of Security, 25, 55- 88. (in Persian) 

Sungay, B. Cakti, E. Erdik, M. (2012). Discussing Vulnerability, Capacity and Resilience of the Community In The Face of Earthquakes at a Microscale, 15 WCEE, Lisbona.

Thornley, L.,  Ball, J.,  Signal, L.,  Lawson-Te Aho, K.,   Rawson, E. (2015). Building community resilience: learning from the Canterbury earthquakes, New Zealand Journal of Social Sciences Online, 10(1).

Trkulja, Tanja. (2015). SOCIAL Resilience as a Theoretical Approach to Social Sustainability. Defendology, 36, 47- 60.

Zenganeh Shahraki, K., Ziari, K., Pourakrami, M. (2017). Evaluation and Analysis of 12 District of Tehran physical resilience against earthquakes by using FANP and VIKOR. Journal of Geography, 52, 81- 103. (in Persian) 

Zhu, J., Manandhar, B., Truong, N., Jenny, G., Emel, P., Nipesh, D., Rachel A., Mostafavi, A. (2017). Assessment of Infrastructure Resilience in the 2015 Gorkha, Nepal, Earthquake. Earthquake Spectra, 33(1), 147-165.