بررسی و تبیین تعاملات ایران با ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 12، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46، فروردین 1399، صفحه 209-228   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی استخراج ازرساله و پایان نامه

نویسندگان

نظامعلی صالحی¹؛ تهمینه دانیالی^{* 2}؛ محمد اخباری³

¹دانشجوی دکترای جغرافیای سیاسی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

²استادیار جغرافیای سیاسی، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران .

³دانشیار جغرافیای سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

چکیده
تحولات سال 1991 میلادی در اتحاد جماهیر شوروی سابق که به جدا شدن کشورهای مشترک المنافع انجامید، جمهوری اسلامی ایران را در یک وضعیت استراتژیک جدید قرار داد و بسترهای جدید و مناسبی را در جهت برقراری تعامل و آینده‏نگری پیش روی جمهوری اسلامی ایران قرار داد که از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌های آن عبارت‌اند از بحث رژیم حقوقی دریای خزر و تأثیر این دریا بر کشورهای ساحلی و نیز برنامه‏های راهبردی جمهوری اسلامی ایران و برنامه‏های کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت در راستای منافع ملی و اتخاذ روشی منطقی و معقول با دیپلماسی فعال و خنثی نمودن نفوذ کشورهای فرامنطقه‏ای. لذا با توجه به مطالب یاد شده، بسیاری از صاحب ‌نظران علوم راهبردی معتقدند، توسعه همکاری منطقه‏ای و بین‌المللی ایران و کشورهای آسیای مرکزی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف این مقاله بررسی و تبیین تعاملات ایران با ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی است. سوال اصلی مقاله این است که مهم ترین فرصت‌ها و تهدیدات تعاملات ایران با ترکمنستان و کشورهای آسیای مرکزی کدام اند؟ در این پژوهش از روش سوات برای تحلیل موضوع پژوهش استفاده می­شود در این راستا اهداف جمهوری اسلامی ایران در راستای توسعه همکاری با کشورهای آسیای مرکزی که دسترسی آن‌ها به جهان آزاد و به ویژه آب‌های گرم که تنها از طریق ایران میسر است و خاک کشورمان به‌عنوان دروازه‏ی ورود این کشور به موارد پیش گفته محسوب می‏شود مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد؛ که این بررسی عبارت‌اند از: شناخت کشورهای آسیای مرکزی در ابعاد گوناگون اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و حتی نظامی بررسی منافع کشورهای منطقه‏ای و فرامنطقه‏ای در توسعه همکاری با آسیای مرکزی، تبیین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در عرصه‏های گوناگون در روابط با آسیای مرکزی و برعکس و شناخت فرصت‏ها و چالش‏ها، تحولات آتی مؤثر بر امنیت ملی و نتیجه‌گیری و تبیین اهداف در جهت توسعه همکاری ایران و کشورهای آسیای مرکزی به ویژه ترکمنستان که دارای مرزهای طولانی خاکی و آبی با ایران است و با توجه به فرصت‏ها، تهدیدات و موانع، نتایج تحقیق نشان دهنده‏ی آن است که می‏توان با تبیین اهداف مناسب و برنامه‏های صلح و منطقی از قبیل: حسن هم‌جواری، توسعه تعاملات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و تقویت انگیزه‏های ملی بر مبنای هویت اسلامی، همکاری ایران در زمینه‏های مختلف و ایجاد بسترهای لازم با کشورهای آسیای مرکزی بخصوص کشور همسایه‏ی شمالی ایران یعنی ترکمنستان را توسعه داده و در راستای تأمین امنیت و منافع ملی به نحو شایسته و منطقی اقدام کرد.
 

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: آسیای مرکزی؛ همکاری‌های راهبردی؛ جمهوری اسلامی ایران؛ همکاری‏های منطقه‌ای

مراجع

References

Hosseinpour, Akram (1994), The Nature of Developments in Central Asia and the Caucasus », Ministry of Foreign Affairs, 1994.

Sheikh Attar, Alireza (1993), The Roots of Political Behavior in Central Asia and the Caucasus », Ministry of Foreign Affairs, 1994.

Karimipour, Yadollah­ (2001), An Introduction to Iran and its Neighbors (Sources of Stress and Threats), Tehran: Academic Jihad, 2001.

Maleki, Abbas­ (2010), Regional Cooperation on Central Asian Issues », Journal of Central Asian and Caucasian Studies, No. 14, 2010.

Mojtahedzadeh, Pirouz­ (2001), Iran and Central Asia », Tehran University Press, 2001.

Nafis Ahmad­ (2010), Turkmenistan's Cultural Situation », University of Tehran Press, 2010.

Higher National Defense University, Office of Strategic Studies and Studies (2011), "Impact of Caspian Sea Legal Regime on Security of Iran", Tehran, Fourth Edition.

Mohammadi, Iraj­ (2005), Economics in Central Asian Countries », Journal of Central Asia and the Caucasus, No. 5, Tehran, Fall 2005.

Jonneidi, Reza­ (2012), Research Journal of Aran Institute of Cultural Studies, Tehran, 2012.

Safari, Mehdi (2005), Security in the Caspian Sea », www.did.ir, Tehran, 2005.

Azer, Edward A. And Chung In Moon (2009), Edward A.'s "Towards Alternative Thoughts". Azer and Chong In, ed., Third World National Security, Translated by the Institute for Strategic Studies, Second Edition.

Buzan, Barry (1999), People, Governments, and Panic, Translated by Institute for Strategic Studies, Tehran: Institute for Strategic Studies.

Buzan, Barry (2009), "People, Governments, and Panic: National Security Problems in the Third World" Edward E. Azer and Chong In, ed., Third World National Security, Translated by the Institute for Strategic Studies, Second Edition.

Tarrif, Terry et al. (2002), "International Relations and National Security Studies" Asghar Honari, Compilation and Translation, Fundamental Stages of Thought in National Security Studies, Tehran: Research Institute, Strategic Studies.

Tarif, Terry et al., 2004, Modern Security Studies, translated by Alireza Tayeb and Vahid Bozorgi, Tehran: Institute for Strategic Studies.

Seifzadeh, Hussein (2004), The Riddle of Security and New Western Challenges, Tehran: Ministry of Foreign Affairs, Office of Political and International Studies.

Schultz, Richard H. (2002), "National Security Studies before the Cold War" Asghar Honorable, Editing, Translating, Fundamental Processes of Thought in National Security Studies, Tehran: Research Institute, Strategic Studies.

Shihan, Michael (2009), International Security, translated by Seyyed Jalal Dehghani Firouzabadi, Tehran: Institute for Strategic Studies.

Lantis, Jeffrey S. (2004), "Strategic Culture and National Security Policy" Translated by Abdollah Ghanbarloo, Research Report, Institute for Strategic Studies.

Moshirzadeh, Homeyra (2005), Transformation in International Relations Theories, Tehran: Position.

McCainlee, Robert D. And Richard Little (2001), Global Security; Approaches and Theories, Translated by Asghar Honari, Tehran: Institute for Strategic Studies.

McLaren, R. January. (2009), "National Security Management: The American Experience and Lessons for Third World Governments" Edward A. Azer and Chong In, ed., Third World National Security, Translated by the Institute for Strategic Studies, Second Edition.

Han, S. Park and Kyung A. Park, 2009, "The Ideology and Security of Self-Sufficiency in China and North Korea" by Edward E. Azer and Chong In, ed., Third World National Security, Translated by the Institute for Strategic Studies, Second Edition.

Wennett, Alexander (2005), Social Theory of International Politics, translated by Homeyra Moshirzadeh, Tehran: Ministry of Foreign Affairs, Office of Political and International Studies.

Booth, Ken (1991) "Security and Emancipation" Review of International Studies, Vol. 17, No. 4.

Campbell, David (1992) Writing Security: United States Foreign Policy and the Politics of Identity, Minneapolis: University of Minnesota.

Gaddis, John Lewis (1982) Strategies of Containment: A Critical Appraisal of Postwar American National Security Policy, Oxford: Oxford University Press.

Mesjasz, Czeslaw (2004) "Security as an Analytical Concept" A paper presented at the 5th Pan-European Conference on International Relations, Hague, ( 9-11 September 2004), Retrieved April 20, 2012, from: www.afes-press.de/pdf/Hague/Mesjasz_Security_concept.pdf.

Schultz Charles L. (1973) "The Economic Content of National Security Policy" Foreign Affairs, Vol. 51, No. 3.

Shaw, Martin (1994) Global Society and International Relations, Cambridge: Polity.

Wolfers, Arnold (1962) Discord and Collaboration: Essays on International Politics, Baltimore: The Johns Hopkins Press.