نقش ساختار هندسی در هم‌پیوندی نظام حرکتی از ورودی به محراب در مساجد تاریخی بازار بزرگ اصفهان (الگویی راهبردی در برنامه‌ریزی و توسعه صنعت گردشگری)

فصلنامه علمی و پژوهشی نگرش های نو در جغرافیای انسانی

مقاله 23، دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46، فروردین 1399، صفحه 400-455   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی کاربردی

نویسندگان

نوشین عباسی¹؛ مریم قاسمی سیچانی^{* 2}؛ نیما ولی بیگ³؛ مهدی سعدوندی⁴

¹گروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

²دکتری معماری، گروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

³دکتری مرمت بنا و بافت‌های تاریخی، گروه مرمت بنا و احیاء بافت‌های تاریخی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

⁴دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

چکیده

گردشگری و سفر، پدیده­ای اجتماعی است که در شکل­دهی به واقعیّت­ها و شناساندن ارزش­های نهان فرهنگی سهم به سزایی دارد. در نگرش سنتی، گردشگری عمدتاً دارای ماهیّتی مکان­محور بوده که بر اساس تجربه انسانی از مکان، شکل می­گیرد. بررسی هم­پوشانی جاذبه­های تاریخی-فرهنگی، طبیعی، تفریحی و مراکز اقامتی در شهر اصفهان، تمرکز آن­ها را در هسته تاریخی شهر نشان می­دهد؛ که با توجّه به گسترش جغرافیایی، سازمان شهر نیازمند بازنگری در راستای ایجاد مکان­های جدید و مطلوب است. بدین منظور، این مطالعه با هدف تشخیص نظام حاکم بر لایه­های پنهان کالبد مساجد ارزشمند تاریخی محدوده بازار بزرگ اصفهان، از دیدگاه سازمان شکلی مترتب بر فضاها و مراتب رابط، در پی خوانش ویژگی­های هندسی نهفته در ساختار پلانی مسیر حرکتی نمازگزاران در مساجد بوده است. در ادامه این روند و بر مبنای داده‌های کتابخانه‌ای و میدانی، سنجش هندسی و شکلی اجزاء مسیر از درگاه به محراب صورت گرفته است. یافته­های تحقیق، بر استفاده مکرّر از نسبت عددی مشخص و فرم تکرارشونده مربع در مراتب شکلی مسیر ‌حرکتی، تأکید نموده و از آن به عنوان عاملی اثربخش در ایجاد هم­پیوندی در مراتب حرکتی، یاد کرده است. همچنین، با پیشنهاد بهره از این ساختار در کالبد مساجد نوین، افزون بر آن که بر پیوند میان هندسه و مفهوم «قَدر» به مثابه عاملی در راستای پیوستگی در مراتب تأکید می­کند؛ به سبب پیوند تصور ذهنی گردشگران میان میراث کهن و جاذبه­های جدید شهری، موجب رونق صنعت گردشگری در این شهر خواهد شود

کلیدواژه‌ها

واژگان‌کلیدی‌: هم‌پیوندی؛ مسجد؛ هندسه؛ گردشگری؛ بازار بزرگ اصفهان

مراجع

References

Ahmadi, Farhad. 2012. "Chapter and Connection in Iranian Traditional Architecture." Chemistry of Art (3) 1: 131-135.

Archive of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization, Isfahan Province. 2016. "Archives of Isfahan Province Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization."

Ardalan, Nader and Laleh Bakhtiar. 2001. Sense of unity. First, the translation by Hamid Shahrokh. Isfahan: Khak.

Baiz, Wezha Hawez, Dedar Salam Khoshnaw, and Anjam.H Byze. 2016. “High-Rise Buildings Aspects and Significant Impacts in Urban Areas.” Int. Journal of Engineering Research and Application 6 (10): 20-26.

Baliliyan Asle, Lida. 2008. The effect of interstate space on spatial continuity of architectural and urban elements in Iran. Doctor of Architecture: Islamic Azad University Science and Research Branch (Tehran).

Bemaniyan, Mohammad Reza, Matin Jelvani, and Samira Arjmandi. 2016. "Investigation of the Relationship between Spatial Configuration and Wisdom in Islamic Architecture of Isfahan School Mosques (Case Study: Aghanoor Mosque, Isfahan Imam Mosque, and Sheikh Lotfollah Mosque)." Iranian Journal of Architectural Studies.

Delaviz, Ali and Hossein Keikhaei. 2017. “Investigating the Effectiveness of Advertising in Urban Geography-Based Tourism.” Negaresh hai-e No Dar Joghrafiyai-e Ensani 9 (3): 101-121.

Dideban, Mohammad, Shahram Pourdihimi, and Omid Rismanchian. 2013. “The Relationship between Cognitive Properties and Spatial Environment Configuration.” Two Quarterly. Iranian Architecture, Iranian Architectural Studies 4: 37-64.

Foroozani, M. 1991. "PRINCIPLES OF AESTHETICS IN ISLAMIC ARCHITECTURE." PBRIODICA POLYTBCHNICA SBR. ARCH. 35 (3-4): 189-200.

Ghahraii, Hossein, Keramatollah Ziyari, and Ahmad Pour Ahmad. 2019. "Urban Land Policies and their Impact on Physical Development of Isfahan." Human Geography Research 1 (51): 211-227.

Golestani, Saeed, Isa Hojjat, and Mehdi Saadvandi. 2017. "A Survey on the Concept of Space Interconnection and its Trends in Iranian Mosques." Honar hay-e Ziba- Architecture and Urban Development 4 (22): 29-43.

Habibi, Rana Sadat. 2008. "Mental Images and the Concept of Place." Honar hay-e Ziba. 39-50.

Haeri, Mohammad Reza. 2009. The Role of Space in Iranian Architecture. Tehran: Office of Cultural Research Publications.

Hanson, J. 1998. Decoding Homes and Houses. Cambridge: Cambridge University Press.

Heydaripour, Esfandiar, Ahmad Khadem Alhosseini and Amir Gandom Kar. 2012. “Explaining the Evolution and Role of Cultural-Historical Axis of Isfahan City in Sustainable Tourism Development.” Negaresh hai-e No Dar Joghrafiyai-e Ensani 4 (3): 1-18.

Heydaripour, Esfandiar, and more. 2018. “Developing the Components of the 'Creative City of Crafts' in the Cultural-Historical Axis of Isfahan by Content Analysis Method.” Negaresh hai-e No Dar Joghrafiyai-e Ensani 2 (10): 23-39.

Koliji, Hooman. 2016. “Gazing Geometries: Modes of Design Thinking in Pre-Modern Central Asia and Persian Architecture.” Nexus Network Journal: Architecture and Mathematics (Kim Williams Books) 1-28.

Livio, Mario. No date. THE GOLDEN RATIO (The Story of Phi, the World's Most Astonishing Number). New York: BROADWAY BOOKS.

Luque-Martinez, T. 2007. "Modeling a City’s Image: The Case of Granada in Cities." In City Branding and the Olympic Effect: A Case Study of Beijing, by L Zhang and S.X Zhao, 335-352.

Najimi, Najim, Ghasemali Moqaddari and Khodakaram Hatami Bahman Beigluo. 2013. “Investigating the Factors Affecting Tourism Satisfaction (Case Study: Foreign Tourists in Shiraz).” New Attitudes in Human Geography 4 (5): 101-110.

Nasr, Seyed Hassan. 1996. Islamic Art and Spirituality. Translated by Rahim Qasemian. Tehran: Office of Religious Studies.

Navaii, Kambiz, Mahmoud Arzhmand, Kambiz Haji Ghasemi and Mehrdad Ghaiyoomi Bidhendi. 1998. "The Mosque of the Icon of the Perfect Man." Soffeh 26: 54-66.

Noghrehkar, Abdul Hamid. 2014. Human Perceptual Interaction with Spatial-Geometric Ideas in Architecture. Tehran: Amir Kabir.

Noghrehkar, Abdul Hamid, and Mohammad Mannan Raisi. 2012. "Realization of Islamic Identity in Architectural Works." Iranian Journal of Islamic Studies 7: 5-7.

Ranjbariyan, Bahram and Mohammad Ghaffari. 2014. “Identifying Dimensions of Brand Equity in Tourism Destination.” New Attitudes in Human Geography 7 (1): 21-34.

Rezghi, Maryam and Pouyan Shahabiyan. 2019. “Prioritizing Indicators Affecting Brand Commitment in Historical Purposes from the Perspective of Domestic and Foreign Tourists.” Negaresh hai-e No Dar Joghrafiyai-e Ensani 11 (4): 143-157.

Tabasi, Mohsen, and Fahime Fazel Nasab. 2012. "Recognizing the Role and Influence of the Safavid Thoughts on the Formation of Mosque Entrances in Isfahan School." Honar hai-e Ziba 3 (17): 81-90.

Taghvaii, Massoud and Maliheh Izadi. 2012. “An Analysis on the Spatial Distribution of Tourism Services (Case Study: Isfahan City).” Negaresh hai-e No Dar Joghrafiyai-e Ensani 1 (5): 31-44.

Taghvaii, Massoud and Mohsen Moslehi. 2014. “Identification and Prioritization of Indices Affecting the Level of Nowruz Tourist's Satisfaction in Isfahan City.” Negaresh hai-e No Dar Joghrafiyai-e Ensani 2 (6): 21-33.

Taghvaii, Vida. 2007. "The Hidden Spatial System of Iranian Architecture and Its Structure." Honar hai-e Ziba 30: 43-52.

Tavassoli, Mahmoud. 1988. Principles and methods of urban design and residential spaces in Iran. Tehran: Iranian Center for Architecture and Urban Studies.

Tayebi, Amir, and Kamran Zakavat. 2016. "Mental image of domestic tourists from urban spaces of Isfahan with contextual approach." Soffeh 77: 63-78.

Shafaqi, Sirus. 2006. Isfahan Grand Bazaar. Isfahan: Municipality Cultural and Recreational Organization, Isfahan Center for the Study of Nations and House of Nations.

Shams, Majid and Zohreh Bakhtiyari Varasteh. 2015. “Tourism and Ancient Religions in Iran.” Negaresh hai-e No Dar Joghrafiyai-e Ensani 2 (7): 243-262.

Soltanzadeh, Hossein. 1993. Entrance spaces in traditional Iranian architecture. Tehran: Office of Cultural Research.

Varesi, Hamid Reza and Saeed Moayedfar. 2012. “Strategic Planning for Sustainable Tourism in Dry Landscapes (Case Study: Yazd City).” Negaresh hai-e No Dar Joghrafiyai-e Ensani 3 (4): 39-61.