مؤلفه‌های صبر مادر و توان بدرفتاری با کودک: نقش واسطه‌ای نارسانظم‌جویی هیجانی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 6، دوره 16، شماره 63، فروردین 1399، صفحه 311-320   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مرضیه صادق‌زاده^{* 1}؛ فاطمه بهزادی²؛ فرهاد خرمایی³

¹استادیار دانشگاه سلمان فارسی کازرون

²کارشناس ارشد روان‌شناسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

³دانشیار دانشگاه شیراز

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه‌ای نارسا‌نظم‎جویی هیجانی در رابطه بین توان بدرفتاری مادر با کودک و مؤلفه‌های صبر انجام شد. نمونه پژوهش شامل 300 نفر از مادران بوشهری بود که فرزندان آن‌ها در سال تحصیلی 97-1396در مقطع پیش‌دبستانی ثبت‌نام شده بودند. این شرکت‌کنندگان با روش نمونه‌برداری هدفمند انتخاب شدند و مقیاس صبر بزرگسالان (خرمایی، فرمانی و سلطانی، 1393ب)، مقیاس نارسا‌نظم‎جویی هیجانی (برادلی و دیگران، 2011) و سیاهه توان بدرفتاری با کودک‎ـ‎فرم کوتاه (آندرسما، چافینز، مولینز و لی‌برتون، 2005) را تکمیل کردند. برای تحلیل داده‌ها از مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته‌ها بیانگر برازش مطلوب مدل مفروض و واسطه‌گری نسبی مؤلفه‌های نارسا‌نظم‎جویی هیجان در رابطه بین صبر مادر و توان بدرفتاری او با کودک بود. تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم مؤلفه‌های صبر بر بدرفتاری با کودک نیز مورد بحث قرار گرفته است. مدل نهایی پژوهش به‌صورت کلی بر ضرورت توجه به متغیر صبر در آموزش خانواده‌ها به‌ویژه مادران تأکید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

توان بدرفتاری با کودک؛ صبر؛ نارسانظم‎جویی هیجانی

مراجع

امین‌آبادی، ز.، دهقانی، م. و خداپناهی، م. ک. (1390). بررسی ساختار عاملی و اعتباریابی پرسشنامه تنظیم هیجان شناختی. مجله علوم رفتاری، 5(4)، 371 -365.

آقایوسفی، ع.، ترخان، م. و فرمانی، ا. (1395). نقش پنج عامل بزرگ شخصیت در پیش‌بینی راهبردهای تنظیم شناختی هیجان با واسطه‌گری مؤلفه‌های صبر به منظور ارائه مدل. فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی، 7(26)، 63 -43.

بهبودی، ه. (1385). کودک‌آزاری. فصلنامه تعلیم و تربیت استثنایی، 2، 6 -3.

خدابخش، م. ر. و کیانی، ف. (1395). نقش واسطه‌ای مشکلات تنظیم هیجان در رابطه ناگویی خلق با رفتارهای خوردن آشفته در بین دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی. مجله دانشگاه علوم پزشکی قم، 10(2)، 51 -44.

خرمایی، ف. و آزادی ده‌بیدی، ف. (1396). تبیین اهمال‌کاری تحصیلی دانشجویان براساس سازه دینی‎ـ‎اخلاقی صبر (ارائه مدل معادلات ساختاری). فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 7(1)، 97 -77.

خرمایی، ف. و فرمانی، ا. (1393). بررسی نقش پنج عامل بزرگ شخصیت در پیش‌بینی صبر و مؤلفه‌های آن. فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه شاهد، 21(11)، 24 -11.

خرمایی، ف.، آزادی ده‌بیدی، ف. و حق‌جو، ش. (1395). مدل ساختاری رابطه فضیلت اخلاقی صبر با مشکلات تنظیم هیجانی در دانشجویان. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی، 10(1)، 31 -21.

خرمایی، ف.، فرمانی، ا. و سلطانی، ا. (1393الف). نقش صبر به‌عنوان یک فضیلت اخلاقی و شخصیت در پیش‌بینی ناامیدی دانشجویان. فصلنامه اخلاق پزشکی، 7(28)، 199 -167.

خرمایی، ف.، فرمانی، ا. و سلطانی، ا. (۱۳۹۳ب). ساخت و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس صبر. فصلنامه انداز‌ه‌گیری تربیتی، 5(17)، 99 -83.

زارع، ح. و فرمانی، ا. (1396). نقش مؤلفه‌های صبر در پیش‌بینی رویکردهای یادگیری با واسطه‌گری انعطاف‌پذیری شناختی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 13(45)، 20 -1.

شکوفه‌فرد، ش. و خرمایی، ف. (1391). صبر و بررسی نقش پیش‌بین مؤلفه‌های آن در پرخاشگری دانشجویان. روان‌شناسی و دین، 5(2)، 112 -99.

شمشیری، ب. و شیروانی شیری، ع. (1390). مفهوم صبر در قرآن و دلالت‌های فلسفی و تربیتی آن. مجله تربیت اسلامی، 6(13)3، 98 -79.

صادق‌زاده، م.، شاملی، ل. و خرمایی، ف. (1397). صبر مادر و پرخاشگری کودک: نقش میانجی استرس والدگری. همایش ملّی روان‌شناسی و سلامت (با محوریت خانواده و زندگی سالم)، دانشگاه شیراز.

محمدی، ط.، مظاهری، م. ع. و حیدری، م. (1393). حافظه تاریخچه شخصی و طرحواره‌های اولیه در کودکان آزاردیده: پیش‌بینی کیفیت زندگی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 11(41)، 30 -19.

مرحمتی، ز. و خرمایی، ف. (1395). بررسی اثر دینداری، صبر و امید بر بهزیستی فضیلت‌گرا. پژوهش‌نامه روان‌شناسی اسلامی، 2(5)، 66 -34.

مرحمتی، ز. و خرمایی، ف. (1397). رابطه دینداری و امید: نقش واسطه‌ای صبر. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 14(56)، 444 -435.

 

Alan, S., & Ertac, S. (2015). Patience, self-control and the demand for commitment: Evidence from a large-scale field experiment. Journal of Economic Behavior and Organization, 115, 111-122.

Baumeister, R. F., Vohs, K. D., DeWall, C. N., & Zhang, L. (2007). How Emotion Shapes Behavior: Feedback, Anticipation, and Reflection, Rather Than Direct Causation. Personality and Social Psychology Review, 11(2), 167-203.

Bettinger, E., & Slonim, R. (2007). Patience among children. Journal of Public Economics, 121(3), 343-363.

Bradley, B., DeFife, J. A., Guarnaccia, C., Phifer, J., Fani, N., Ressler, K., & Westen, D. (2011). Emotion dysregulation and negative affect: association with psychiatric symptoms. Journal of Clinical Psychiatry, 72(5), 85-91.

Curry, O. S., Price, M. E., Price, J. G. (2008). Patience is a virtue: Cooperative people have lower discount rates. Personality and Individual Differences, 44(3), 780-785.

Dittrich, K., Boedeker, K., Kluczniok, D., Jaite, C., Hindi Attar, C., Fuehrer, D., … Bermpohl, F. (2018). Child abuse potential in mothers with early life maltreatment, borderline personality disorder and depression. The British Journal of Psychiatry, 213(1), 412-418.

Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York, NY: Guilford Press.

Lavi, I., Manor-Binyamini, I., Seibert, E., Katz, L. F., Ozer, E. J., & Gross, J. J. (2019). Broken bonds: A meta-analysis of emotion reactivity and regulation in emotionally maltreating parents. Child Abuse and Neglect, 88, 376-388.

Okeke, C. I. (2014). Effective home-school partnership: Some strategies to help strengthen parental involvement. South African Journal of Education, 34(3), 1-9.

Ondersma, S. J., Chaffin, M. J., Mullins, S. M., & LeBreton, J. M. (2005). A brief form of the child abuse potential inventory: development and validation. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 34(2), 301-311.

Runyan, D., Wattam, C., Ikeda, R., Hassan, F., & Ramiro, L. (2002). Child abuse and neglect by parents and other caregivers. In E. G. Krug, L. L. Dahlberg, J. A. Mercy, A. B. Zwi & R. Lozano (Eds.), World report on violence and health (pp. 57-86). Geneva, Switzerland: World Health Organization.

Schnitker, S. A. (2012). An Examination of Patience and Well-being. The Journal of Positive Psychology, 7(4), 263-280.

Schnitker, S. A., Ro, D. B., Foster, J. D., Abernethy, A. D., Currier, J. M., vanOyen Witvliet, C., … Carter, J. (2019). Patient patients: Increased patience associated with decreased depressive symptoms in psychiatric treatment. The Journal of Positive Psychology, 1-14.

Schnitker, S., & Emmons, R. A. (2007). Patience as a virtue: Religious and psychological perspectives. Research in the Social Scientific Study of Religion, 18, 177-208.

Shipman, K. L., & Zeman, J. (2001). Socialization of children's emotion regulation in mother-child dyads: A developmental psychopathology perspective. Development and Psychopathology, 13(2), 317-336.

Smith, A. L., Cross, D., Winkler, J., Jovanovic, T., & Bradley, B. (2014). Emotional dysregulation and negative affect mediate the relationship between maternal history of child maltreatment and maternal child abuse potential. Journal of Family Violence, 29(5), 483-494.

Stevens, J. R., Hallinan, E. V., & Hauser, M. D. (2005). The ecology and evolution of patience in two New World monkeys. Biology Letters, 1(2), 223-226.