نگرشی تطبیقی از منظر محتوایی به غدیریه‌های علاء الدین حلّی و شهریار

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 5، دوره 14، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 109-137   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

علی تاری قرطاول¹؛ رسول دهقان ضاد²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²عضو هیأت علمی دانشگاه قم

چکیده

علاءالدین حلّی(786م) و سید محمد حسین بهجت تبریزی(1285ش) هر دو از شاعران نامور زبان و ادب عربی و فارسی به شمار می­آیند که همواره ارادت خاصّه خود را نسبت به اهل بیت‌(ع) ابراز داشته­اند. در پژوهش حاضر، نگارندگان با هدف تطبیق غدیریه­های فارسی و عربی(موردپژوهی غدیریه دو شاعر) و با روش توصیفی- تحلیلی به جنبه‌های مشترک در موضوع غدیر و مسأله امامت و خلافت به حق ایشان و مدح امام علی(ع) و بیان دلاوری‌ها و رشادت‌های آن حضرت، و همچنین جایگاه ادبیات ملتزم نزد دو شاعر پرداخته­اند. از نتایج مهم پژوهش حاضر می­توان به بررسی موشکافانه حادثه غدیر خم نزد هر دو شاعر و تأکید بر حقانیت امامت علی ابن ابی طالب، دفاع از مظلوم و دعوت به آگاهی مردم، بسامد تشبیه و استعاره در غدیریه، دلاوری­های علی(ع) در جنگ بدر و اُحُد و ذکر حوادث کربلا اشاره کرد که در شعر شهریار و علاء الدین حلّی نمایان است.

کلیدواژه‌ها

غدیریه؛ علاءالدین حلی؛ شهریار؛ ادب متعهد؛ تشیع

مراجع

قرآن کریم.

ابن بابویه، محمد بن علی. 1380ش، علل الشرایع، ترجمه محمد جواد ذهنی تهرانی، قم: مؤمنین.

امینی نجفی، عبدالحسین. 1389ش، الغدیر، ترجمه محمد شریف رازی، چاپ سوم، تهران: بعثت.

انصاری، نرگس. 1389ش، عاشورا در آیینه شعر معاصر، تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.

انیس، ابراهیم. 1981م، موسیقی الشعر، مصر: مکتبة الأنجلو.

ترنس، هاوکس. 1377ش، استعاره، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر مرکز.

جرجانی، عبدالقاهر. 1987م، دلائل الإعجاز فی علم المعانی، تصحیح: محمد عبده و محمد محمود الترکزی الشنقیطی، بیروت: دار المعرفة.

شبر، جواد. 1989م، ادب الطف أو شعراء الحسین، بیروت: دار المرتضی.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1380ش، صور خیال در شعر فارسی، تهران: انتشارات آگاه.

شمیسا، سیروس. 1376 ش، کلیات سبک شناسی شعر فارسی، تهران: نشر فردوس.

شهریار، محمد حسین. 1366ش، کلّیات دیوان شهریار، چاپ هفتم، تهران: انتشارات زرّین.

ضیائی، عبدالحمید. 1384ش، جامعه شناسی تحریفات عاشورا، تهران: هزاره ققنوس.

طباطبایی، محمد حسین. 1370ش، تفسیر المیزان، چاپ پنجم، تهران: بنیاد علمی و فرهنگی علامه طباطبایی.

طبرسی، ابو منصور احمد بن علی. 1410ق، الاحتجاج، تعلیق سید محمد باقر موسوی خراسانی، چاپ سوم، بیروت: مؤسسة الاعلمی.

عصفور، جابر. 1992م الصورة الفنیة فی التراث النقدی والبلاغی، بیروت: المرکز الثقافی العربی.

فضل، صلاح. 1996م، بلاغة الخطاب وعلم النص، القاهرة: دار نوبار للطباعة.

کاویانپور، احمد. 1379ش، زندگانی ادبی و اجتماعی استاد شهریار، تهران: اقبال.

کلینی، یعقوب بن اسحاق. 1369ش، اصول کافی، ترجمه و شرح سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: انتشارات کتابفروشی علمیه اسلامیه.

لؤلؤیی، کیوان. 1384ش، صدای پای برف، تهران: ندای ضحی.

محمد بن نعمان مفید. 1364ش، امالی، ترجمه حسین استادولی، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

نیک اندیش، بیوک. 1377ش، در خلوت شهریار، تبریز: آذران.

ویس، احمد محمد. 1416ق، الإنزیاح بین النظریات الأسلوبیة والنقد العربی القدیم، سوریه: دانشگاه حلب.

یعقوبی، ابن واضح. بی تا، تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار الطباعة والنشر.

مقالات

انصاری، نرگس. 1392ش، «شعر شیعی فارسی و عربی در گذر تاریخ»، فصلنامه ادبیات دینی، دوره 2، شماره 4، صص 167-194.

بهجت تبریزی، شهرزاد. 1386ش، «یادمان: شهریار ملک ادب(به مناسبت یکصدمین سال تولد استاد شهریار)»، کتاب ماه ادبیات، شماره‌ 5، صص 111-110.

ممتحن، مهدی و حسین محمدیان و محمد امین رودینی. 1390ش، «دین در اندیشه جواهری و شهریار»، دانشگاه آزاد جیرفت، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، سال چهارم، شماره پانزدهم، صص 143-164.