معرفی نسخه خطی حق الیقین استرآبادی و سیری سبک شناسانه در آن

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 15، دوره 14، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 355-376   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

رؤیا امیرپور¹؛ مریم محمودی²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

²دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

چکیده

«حق الیقین» یکی از معروف‏ترین آثار استرآبادی(متوفی 1316) است که علاوه بر مباحث اصول دین، مشتمل بر مطالب اخلاقی است و آن را در زمره ادبیات عرفانی دوره قاجار نیز آورده‏اند. اهمیت «حق الیقین» به عنوان نسخه خطی به جهت آن است که تنها یک نسخۀ منحصر به فرد از آن در دست است. امید است این پژوهش، راهگشای پژوهش‌های دیگر درباره این نویسنده باشد که علاوه بر علوّ مقام دینی از بزرگان اهل معنا و عرصه عرفان به شمار می‌رود. با عنایت به اینکه کتاب مذکور تا کنون تصحیح نشده معرفی آن می‌تواند باعث شناساندن یکی دیگر از مفاخر ادبی ما در قرن سیزدهم هجری گردد. نگارنده در این پژوهش، ابتدا به معرفی نسخه خطی «حق الیقین» و ویژگی‌های رسم الخطی آن، پرداخته است. در ادامه، ضمن معرفی نویسنده اثر، جایگاه علمی وی را بیان کرده است. نویسنده در پایان، ویژگی‌های سبک‌شناسی این اثر را در سه ساختار زبانی، فکری و بلاغی بررسی کرده است.

کلیدواژه‌ها

نسخه خطی؛ حق الیقین؛ استرآبادی؛ سبک‌شناسی

مراجع

قرآنکریم.

آرین پور، یحیی. 1387ش، از صبا تا نیما؛ تاریخ 150 سال ادب فارسی، تهران: زوار.

بهار، محمد تقی. 1370ش، سبک شناسی، تهران: امیر کبیر.

تهرانی، آقا بزرگ. 1369ش، الذریعة إلی تصانیف الشیعة، به کوشش علینقی منزوی، تهران: خیام.

تهرانی، آقا بزرگ. 1378ش، مصفی المقال، تهران: خیام.

تهرانی، آقابزرگ. 1369، دائرة المعارف تشیع، تهران: نشر مؤسسه دائرة المعارف تشیع.

حبیب‌آبادی، محمدعلی. 1364ش، مکارم الآثار، اصفهان: نفایس مخطوطات اصفهان.

حق شناس، علی محمد. 1376ش، آواشناسی(فونتیک)، تهران: نقش جهان.

داد، سیما. 1385ش، فرهنگ اصطلاحات ادبی، واژه­نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی اروپایی، تهران: مروارید.

سجادی، سید جعفر. 1393ش، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری.

شفیعی کدکنی، محمدرضا. 1372ش، انواع ادبی و شعر فارسی، رشد آموزش ادب فارسی، سال هشتم، شماره 32.

شمیسا، سیروس. 1383ش، انواع ادبی، تهران: فردوس.

شمیسا، سیروس. 1387ش، بیان، چاپ سوم، تهران: نشر میترا.

کاکایی، قاسم. 1381ش، وحدت وجود به روایت ابن عربی و اکهارت، تهران: انتشارات هرمس.

کرمانی، محمّد بن علی ناظم الاسلام. 1362ش، تاریخ بیداری ایرانیان، به اهتمام: علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

مدرسی تبریزی، آقا میرزا محمدعلی. 1374ش، ریحانة الأدبفیتراجم المعروفینبالکنیةاواللقبیاکنیوالقاب، تهران: خیام.

مشکوة الدینی، مهدی. 1384ش، دستور زبان فارسی، تهران: انتشارات سمت.

منزوی، احمد. 1349ش، فهرست نسخه‌های خطی، تهران: انجمن آثار و مفاخر ملی ایران.

میرصادقی، میمنت. 1385ش، واژه نامه هنر شاعری، تهران: کتاب مهناز.

همایی، جلال الدین. 1373ش، معانی و بیان، تهران: نشر هما.

 

مقالات

فریدی، مریم و مهدی تدین. 1392، «از فنا تا وحدت در اندیشه مولانا و ابن فارض»، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی، دوره 7، شماره 27، صص 7- 29.

یلمه‌ها، احمد رضا. 1395ش، «بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم و سیر تطور آن در ایران»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال هشتم، شماره بیست و نهم.