موانع توسعه سیاسی در ایران معاصر با تاکید بر هویت سیاسی و فرهنگی

فصلنامه تخصصی علوم سیاسی

مقاله 2، دوره 16، شماره 50، اردیبهشت 1399، صفحه 21-38   

نویسندگان

سید محمدرضا موسوی¹؛ سید مصطفی ابطحی^{* 2}؛ مسعود مطلبی³؛ بهرام بیات⁴

¹دانشجوی دکتری تخصصی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران(نویسنده مسئول)

³استادیار گروه علوم سیاسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

⁴استاد گروه امنیت ملی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

فرهنگ سیاسی در هر جامعه‌ای، تابعی از فرهنگ عمومی آن است. از آنجا که توسعه سیاسی نیازمند توجه به الگوهای بومی و مبتنی بر شرایط جغرافیایی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، تاریخی هر کشوری است بنابراین، هم از لحاظ اصولی و هم در عمل می‌بایست با پرهیز از الگوبرداری وارداتی- عمومی و بر مبنای شناخت واقعی از ویژگی‌های ملی و توجه به الگوی خاص باشد. این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی در تلاش است تا با بررسی مفهوم توسعه بر دلایل فرهنگی و سیاسی ضعف توسعه سیاسی در ایران بپردازد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که علی رغم رشد نهادهای جامعه مدنی و گسترش مطالبات توسعه گرایانه در حوزه سیاسی بعد از انقلاب مشروطه ولی ضعف توسعه سیاسی به سبب سیستم متمرکز حکومتی، ضعف زمینه‌های اجماع در میان نیروهای سیاسی، عدم هماهنگی صاحبان ثروت، علم و قدرت و سیاست‌های نامطلوب قومیتی تأثیر منفی بر آن داشته است.

کلیدواژه‌ها

ایرانیت؛ توسعه؛ توسعه سیاسی؛ فرهنگ؛ فرهنگ سیاسی

مراجع

- اخباری، محمد و دیگران (1394). «تبیین توسعه پایدار سیاسی؛ مطالعه موردی: ایران»، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال یازدهم، شماره سوم.

- اخوان کاظمی، مسعود، صادقی، سید شمس الدین، نیکونهاد، ایوب (1397). «روندپژوهی فرآیند توسعه سیاسی در ایران معاصر»، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال 25، شماره 95.

- الهی منش، محمدحسین (بی تا). نقش هویت فرهنگی در توسعه سیاسی، بی جا.

- برزگر، نصرت و دیگران (1398). «نقش سیاست‌های قومی و مذهبی در مشارکت اقوام در امنیت، توسعه همه جانبه و همگرایی با تاکید بر ترکمن‌های شمال و شمال شرق ایران»، فصلنامه جغرافیا (برنامهریزی منطقه ای)، سال نهم، شماره 2.

- بشیریه، حسین (1380). موانع توسعه سیاسی در ایران، تهران: گام نو.

- توحیدفام، محمد (1382). «تنگناهای توسعه سیاسی به مثابه تهدیدی علیه امنیت ملی»، فصلنامه راهبرد، شماره بیست و نهم، پاییز.

- حقمرادی، محمد (1392). «تحلیل انتقادی روابط قدرت و قومیت در ایران»، فصلنامه ژیوار، سال 6، شماره 15-16.

- رحمانی، کامران و دیگران (1395). «اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه سیاسی (84-76)»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین المللی، سال هفتم، شماره بیست و نهم.

- رضا قلی، علی (1386). جامعه شناسی خودکامگی: تحلیل جامعه شناسی ضحاک ماردوش، تهران: نشرنی.

- سریع القلم، محمود (1375). توسعه، جهان سوم و نظام بینالملل، تهران: نشر سفیر.

- شفیعی فر، محمد (1394). «روند توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی»، فصلنامه سیاست، دورۀ 45، شماره 1، بهار.

- قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.

- قاضی مرادی، حسن (1384). نوسازی سیاسی در عصر مشروطه ایرانی، تهران: اختران.

- قاضی مرادی، حسن (1387). ملکم خان؛ نظریه پرداز نوسازی سیاسی در عصر مشروطه، تهران: اختران.

- قاضی مرادی، حسن (1386). کار و فراغت ایرانیان، تهران: نثر اختران.

- مطهری، مصطفی (1393). «فرهنگ سیاسی و ماهیت فرهنگ سیاسی ایران»، قابل دست یابی در آدرس اینترنتی زیر:   https://basirat.ir/fa/news/266304

- موثقی، سید احمد، کرم زادی، مسلم (1390). «بررسی تأثیر ثبات سیاسی بر توسعه»، فصلنامه سیاست، دوره 41، شماره 3، پاییز، صفحات 321-340.

- میرزایی، حسین و رحمانی، جبار (1387). «فرهنگ و شخصیت ایرانیان در سفرنامه های خارجی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، پائیز، شماره 13.

- هانتینگتون، ساموئل (1375). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.

- همایون کاتوزیان، محمدعلی (1380). تضاد دولت و ملت، ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی.