بررسی مراحل فنولوژیکی درخت انگور کشمشی و تغییرات انباشت سرمایی آن در ایران

جغرافیای طبیعی

مقاله 3، دوره 12، شماره 46، اسفند 1398، صفحه 31-44   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

طیبه شجاعی¹؛ غلامعباس فلاح قالهری^{* 2}؛ عبدالرضا کاشکی²

¹دانشجوی دکتری اقلیم شناسی کشاورزی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

²دکتری اقلیم شناسی،استادیار گروه ژئوموفولوژی و اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری،سبزوار، ایران.

چکیده

یکی از عوامل حیاتی در تولید موفق محصولات کشاورزی، شرایط اقلیمی می­باشد. عدم توجه به شرایط اقلیمی موجب از بین رفتن محصولات باغی می­گردد.انگور به عنوان یکی از محصولات عمده در ایران، از تغییرات و ناهنجاری­های اقلیمی آسیب می­بیند.با توجه به تغییرات آب و هوایی، سنجش مراحل فنولوژیکی درخت انگور و ارزیابی وضعیت انباشت سرمایی برایتوسعه این گونه خزان کننده و مدیریت پایدار بخش باغبانی حائز اهمیت می­باشد. در مطالعه حاضر،مراحل فنولوژیکی درخت انگور براساس مشاهدات میدانی دردو سال متوالیدر ایستگاه هواشناسی­– کشاورزی گلمکان مشخص شد. برای سنجش وضعیت انباشت سرمایی براساس مدل دینامیکی،از آمار 55 ایستگاه هواشناسی معتبر از سال 1985 تا 2013 در مقیاس زمانی ساعتی و روزانه ارزیابی گردید. جهت بررسی روند تغییرات انباشت سرمایی از روش ناپارامتری من- کندال استفاده شد.نتایج نشان داد انگور هشت مرحله فنولوژیکی برای تکمیل دوره رشد و نمو از اوایل فروردین ماه تا اواخر آبان ماه نیاز دارد. بیشترین نیاز دمایی در مرحله نمو میوه رخ می­دهد. براساس مدل دینامیکی51 تا 91 بخش سرمایی رخ می­دهد. در عرض های بالا سرماهای شدید و در عرض­های پایین ملایم شدن زمستان موجب کاهش انباشت سرمایی برای درخت انگور شده است.بنابراین تغییرات آب و هوایی به صورت کاهش در میزان انباشت سرمایی و عدم کفایت نیاز سرمایی ظهور پیدا کرده است. لذا توجه به ملاحظات اقلیمی در انتخاب گونه­ها و واریته­های سازگار با این کاهش واحدهای سرمایی در دوره رکود درختان خزان کننده، حائز اهمیت می­باشد.

کلیدواژه‌ها

انگور؛ ایران؛ روند؛ مدل دینامیکی؛ مرحله فنولوژیکی

مراجع

- احمدی، حمزه، عزیز زاده، جواد. (1398): هواشناسی کشاورزی تجربی (راهنمای عملی). انتشارات هاوار، چاپ اول.

2-احمدی، حمزه(1396): بررسی اثرات تغییر اقلیم بر روی درخت سیب در ایران، پایان‌نامه دکتری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، گروه آب و هواشناسی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار.

3-احمدی، حمزه، فلاح قالهری، غلام عباس (1394):طبقه‌بندی اقلیم کشاورزی منطقه شمال شرق بر اساس شرایط گرمایی و رطوبتی، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال اول، شماره 3، صص 81-67.

4- برنا، رضا، علیزاده، افسانه. (1395): پهنه‌بندی اقلیمی کشاورزی کشت مرکبات در استان خوزستان با روش تحلیل سلسله مراتبی، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال چهارم، شماره 1، صص 21-12.

5-حیدری، حسن، سعیدآبادی، رشید. (1389):طبقه‌بندی اقلیمی چندمعیاری نواحی کشت انگور در ایران، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 68: 70-59.

6-خوشحال،جواد، رحیمی،داریوش،مجد، مرضیه (1392): تعیین مراحل فنولوژی و محاسبه نیازهای حرارتی گل محمدی منطقة برزگ کاشان،نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی،شماره 4، صص 169 ـ 178.

7-خوشخوی، مرتضی، شیبانی، بیژن، روحانی، ایرج، تفضلی، عنایت‌الله (1387): اصول باغبانی، انتشارات دانشگاه شیراز، چاپ هفدهم، شیراز.

8-رسول زادگان، یوسف. (1370):میوه کاری در مناطق معتدله، نوشته، م-ان.وست وود. چاپ اول. انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.

9-رضایی، مهدی (1391): برآورد نیازهای دمایی شش رقم تجاری زردآلوی منطقة شاهرود در شرایط آزمایشگاهی و مزرعه‌­ای،مجله بهزراعی کشاورزی،سال چهاردهم، شماره 1، صص 21 ـ 32.

10-زرین، محمد، فراهانی، حمیدرضا (1394):راهنمای جامع و کاربردی باغبانی، انتشارات آموزش فنی و حرفه‌ای مزرعه زرین، چاپ اول. تهران.

11-سبزی پروری، علی‌اکبر، ولاشدی، رضا نوروز (1394):اثر تغییر اقلیم بر روند تأمین نیاز سرمایی گیاهان خزان‌دار (مطالعه موردی: استان همدان)، نشریه علوم باغبانی (علوم و صنایع کشاورزی)، سال بیست و نهم، شماره 3، صص 367-358.

12-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1396): بررسی روند تغییرات نیازهای سرمایی و طول مراحل فنولوژیک درخت سیب (مطالعه موردی: منطقه کرج)، نشریه هواشناسی کشاورزی، سال پنجم، شماره 1، صص 70-57.

13-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1397):تعیینمراحلفنولوژی و انباشت سرمایی و گرمایی درخت سیب تابستانه تحت شرایط اقلیمی کرج، نشریه پژوهش‌های جغرافیای طبیعی،دوره 50، شماره 1.

14-فلاح قالهری، غلام عباس، احمدی، حمزه (1397): واکاوی الگوی انباشت سرمایی مناطق سردسیر ایران بر اساسمدل‌هایCH،CP و UTAH. جغرافیا و توسعه، شماره 51، صص 120-99.

15-گودرزی، مجید. (1390): تعیین نیاز سرمایی و گرمایی برخی ارقام تجاری انگور (VitisVinifera L). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، گروه علوم باغبانی، دانشگاه بوعلی سینا.

 

16-Alburquerque, N. Garc´Ia-Montiel, F. Carrillo, A. &Burgos, L. (2008): Chilling And Heat Requirements Of Sweet Cherry Cultivars And The Relationship Between Altitude And The Probability Of Satisfying The Chill, Requirement, Environ. Experim. Bot, No. 64, PP. 162-170.

17-Bishnoi, O.P. (2010): Applied Agro Climatology, Oxford Book Company Publisher, London.

18-Egea, J. Ortega, E. Martı́nez-Gómez, P..Ta, F.3): Chilling And Heat Requirements Of Almond Cultivars For Flowering, Environ, Experim. Bot,Vol. 50, No. 1, P. 79-85.

19-Litschmann, T. Oukropec, I. &Krizan, B. (2008): Predicting Individual Phenological Phases In Peaches Using Meteorological Data, Hort. Sci, Vol. 35, No. 2, PP. 65–71.

20-Luedeling, E, Zhang, M, &Girvetz, EH. (2009): Climatic Changes Lead To Declining Einter Chill For Fruit And Tree In California During 1950-2009, Plos One, Vol. 4, No. 7, PP. 61-69.

21-Luedeling, E. Kunz, A. &Blanke, M.M. (2013): Identification Of Chilling And Heat Requirements Of Cherry Trees-A Statistical Approach, Int. J. Biometeorology, Vol. 57, No. 5, PP. 679-689.

22-Rea, R. &Eccel, E. (2006): PhrenologicalModels For Blooming Of Apple In A Mountainous Region, Int. J. Biometeorol. 51:1-16.

23-Ruiz, D. Campoy, J.A. &Egea, J. (2007): ChiilingAnd Heat Requirments Of Apricot Cultivars For Flowering, Environ. Experim. Bot,No. 61, PP. 254-263.