نگاهی به مکتب سور رئالیسم و جلوه‌هایی از آن در شعر قیصر امین‌پور

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقاله 21، دوره 14، شماره 53، فروردین 1399، صفحه 485-509   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

عسگر بابازاده اقدم¹؛ یعقوب نوروزی²

¹استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ماکو، دانشگاه آزاد اسلامی، ماکو، ایران

چکیده

سور رئالیست‌ها معتقد به «نگارش خودکار»اند و بر این باورند که شاعر، باید حواس خود را مختل کرده و در حالت خلسه و ناخودآگاهی شعر بسراید. به رؤیا و خواب اهمیت می‌دهند و از دیدگاه آن‌ها اثر هنری باید رؤیاگونه باشد. آن‌ها ویژگی‌های فرا‌واقعی به اشیاء و پدیده‌ها نسبت می‌دهند. در دوره معاصر ادبیات فارسی نیز با تأثیر از ادبیات اروپا، از این مکتب تأثیر پذیرفته و شاعران جریان‌های شعری «موج نو» و «حجم» تحت تأثیر آراء شاعران این مکتب بودند. در کنار این دو جریان شعری، شاعران مستقلی نیز همچون سپهری از این مکتب تأثیر پذیرفته و شگردها و بوطیقای خاص این مکتب را در شعر خود وارد کرده و منطبق با تئوری‌های پذیرفته شده این مکتب شعر سروده‌اند. در شعر قیصر نیز بارقه‌هایی از تأثیر این مکتب دیده می‌شود که در مقاله حاضر نمونه‌هایی از این تأثیر ذکر شده و مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. اگرچه قیصر شاعری سور رئالیست نیست ولی تأثیر این مکتب در برخی از اشعار وی، انکار‌ناشدنی است.

کلیدواژه‌ها

سور رئالیسم؛ شعر معاصر فارسی؛ سهراب سپهری؛ قیصر امین پور

مراجع

سید حسینی، رضا. 1384ش، مکتب‌های ادبی، چاپ سیزدهم، تهران: نگاه.

آدونیس، علی احمد سعید. 1380ش، تصوف و سور رئالیسم، ترجمه حبیب الله عباسی، تهران: روزگار.

امین پور، قیصر. 1363ش، تنفس صبح، تهران: هنر و اندیشه اسلامی.

امین پور، قیصر. 1372ش، آینه‌های ناگهان، تهران: انتشارات افق.

امین پور، قیصر. 1375ش، به قول پرستو، چاپ اول، تهران: انتشارات وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی.

امین پور، قیصر. 1378ش، گزینه اشعار، تهران: انتشارات مروارید.

امین پور، قیصر. 1380ش، گل‌ها همه آفتابگردان‌اند، تهران: مروارید.

امین پور، قیصر. 1387ش، دستور زبان عشق، چاپ 7، تهران: مروارید.       

امین پور، قیصر. 1388ش، مجموعه‌ کامل اشعار، چاپ 1، تهران: مروارید.

انوشه، حسن. 1376ش، فرهنگنامه ادب فارسی، چاپ اول، تهران: نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

براهنی، رضا. 1371ش، طلا در مس، جلد1، تهران: نویسنده.

بقلی شیرازی، روزبهان بن ابی نصر. 1385ش، شرح شطحیات، تصحیحی هنری کربن، چاپ سوم، تهران: طهوری.

بیگزبی، سی.و.ای. 1375ش، دادا و سور رئالیسم، مترجم: ح افشار، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.

پولیتزوتی، م. 1383ش، سرگذشت سور رئالیسم(مصاحبه با آندره برتون)، تهران: نشر نی.

ثروت ،منصور. 1385ش، آشنایی با مکتب‌های ادبی، تهران: سخن.

الجیوسی، سلمی خضراء. 2007م، الإتجاهات والحرکات فی الشعر العربی الحدیث، ترجمه عبد الواحد لؤلؤ، الطبعة الثانیة، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیة.

خویی، اسماعیل. 1352ش، از شعر گفتن، چاپ1، تهران: سپهر.

راغب، نبیل. 2003م، موسوعة النظریات الأدبیة، الطبعة الاولی، بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.

ریچاردز،آی.ای. 1382ش، فلسفه بلاغت، ترجمه علی محمدی آسیا آبادی، تهران: قطره.

سپهری، سهراب. 1381ش، هشت کتاب، تهران: طهوری.

سهروردی، شهاب الدین. 1375ش، قصه‌های شیخ اشراق، ویرایش جعفر مدرس صادقی، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.

سید حسینی، رضا. 1376ش، مکتب‌های ادبی، جلد 2، تهران: نگاه.

شمیسا، سیروس. 1382ش، نگاهی به سپهری، چاپ 8، تهران: انتشارت صدای معاصر.

غنیمی هلال، محمد. 1997م، النقد الأدبی الحدیث، بیروت: دار الحدیث.

گودرزی، مرتضی. 1381ش، بررسی و تحلیل هنر معاصر جهان، تهران: انتشارات سوره مهر.

لنگرودی، شمس. 1387ش، تاریخ تحلیلی شعر نو، چاپ5، تهران: مرکز.

میتوز، جی.اچ. 1375ش، آندره برتون، ترجمه کاوه عباسی، چاپ اول، تهران: انتشارات کهکشان.

میر صادقی، جمال و میرصادقی، میمنت. 1387ش، واژه نامه هنر داستان نویسی، چاپ دوم، تهران: نشر مهناز.

نوری، نظام‌الدین. 1385ش، مکتب‌ها، سبک‌ها و جنبش‌های ادبی جهان تا پایان قرن بیستم، چاپ سوم، تهران: زهره.

یونگ، کارل گوستاو. 1384ش، انسان و سمبل‌هایش، ترجمه محمود سلطانیه، چاپ پنجم، تهران: نشر جامی.

 

مقالات

حسین پور، علی. 1382ش، «شعر موج نو و شعر حجم گرای معاصر فارسی»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره 188، صص 157- 180.

زارعی، علی اصغر و مظفری، علیرضا. 1392ش، «مکتب سور رئالیسم و اندیشه‌های سهروردی»، دو فصلنامه ادبیات عرفانی الزهرا، سال پنجم، شماره9، پاییز و زمستان 1392، صص135-105.

موسوی شیرازی، سید جمال. 1387ش، «تأثیر سور رئالیسم بر تفکر معاصر»، نشریه پژوهش‌های زبان‌های خارجی، شماره50، زمستان 1387، صص 147- 157.