مطالعۀ انتقادی اَصالتِ سند روایت حفص از قرائت عاصم

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 5، دوره 26، شماره 67، شهریور 1399، صفحه 99-124   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

حامد شریفی نسب^*

دانش‌آموختۀ دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

در عصر حاضر از یک سو قرائت عاصم بن ابی‌النجود به روایت حفص بن سلیمان در بسیاری از بلاد اسلامی رواج یافته، و از سوی دیگر، ادعا شده که سند این قرائت از طریق ابوعبدالرحمان سُلَمی به علی (ع) متصل است. از نگاه مورّخانه جا دارد پرسیده شود چه شواهدی بر این اتصال سند می‌توان یافت؛ آیا سند قرائت حفص از عاصم سندی تشریفاتی و ساختگی است که برای متصل جلوه دادن این قرائت و ممتاز نمودن آن از سایر قرائات وضع شده، یا به‌راستی حاکی از انتقال دقیق این قرائت از عصر صحابۀ پیامبر اکرم (ص) به ادوار بعد است. بدین منظور، در مطالعۀ حاضر اصالت سندِ این قرائت را با تکیه بر شواهد تاریخی مختلف ارزیابی خواهیم کرد؛ شواهدی که از گزاره‌های رجالی در احوال راویان، وضعیتِ روایت از حیثِ انفراد و تعارض با دیگر روایات، رویکرد عمومی به پذیرش یا طرد قاری و راوی، تعدّد استادها و راویانِ قرّاء و شرائط عمومی حاکم بر عصر قاریان به دست می‌آیند.

کلیدواژه‌ها

قرائت علی (ع)؛ نقد قرائات؛ جعل سند قرائات؛ قرائت حفص از عاصم

مراجع