بازنمایی مسلمانان در سینمای هالیوود ‏(مطالعه موردی فیلمهای تیکن ۱ و تیکن ۲)‏

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 3، دوره 11، شماره 41، اسفند 1398، صفحه 45-62   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pir.2020.672617

نویسندگان

سعید رضایی^{* 1}؛ علیرضا گلشنی²؛ محمدرضا قائدی³

¹دانشجوی دکتری علوم ارتباطات، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، شیراز، ایران

²گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا،ایران

³استادیار گروه علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران ‏

چکیده

امروزه سینما به غیر از سرگرم‌کردن مردم، نقش اساسی در فرهنگ‌سازی و آموزش دارد و گاهاً این کارکرد بر دیگر جنبه‌های کاربردی ‏سینما رجحان دارد. سینمای هالیوود به‌عنوان قطب سینمای دنیا شناخته می‌شود و در پیشبرد اهداف فرهنگی غرب و اقناع افکار ‏عمومی، در مسائل مختلف از جمله مسائل سیاسی و مذهبی و اقتصادی و… نقش مهمی دارد. یکی از استفاده‌های غرب از سینمای ‏هالیوود در پیشبرد اهداف اسلام‌هراسی بوده است. در این پژوهش فیلم‌ها با استفاده از روش کیفی تحلیل نشانه‌شناختی مورد تحلیل و ‏تجزیه قرار گرفته و تلاش شده با بررسی تولیدات هالیوود، برخی از ویژگی‌های بازنمایی‌شده برای مسلمانان مورد بررسی قرار بگیرد. ‏این پژوهش دنبال پاسخ به این سوال است که هالیوود چهره مسلمانان را چگونه توصیف می‌کند. هدف از این پژوهش شناخت ‏رویکرد سینمای هالیوود و به تبع آن ایالات متحده آمریکا نسبت به اسلام و مسلمانان است. در یافته‌های تحقیق به این می‌رسیم که از ‏جمله ویژگی‌های بازنمایی‌شده از مسلمانان در فیلم‌های هالیوود می‌توان به تروریست، وحشی و بی‌رحم، خشن، بی غیرت و ‏بی‌اخلاق، بی منطق، نامرد، بی قانون، شهوت‌ران، جانی، کینه‌توز و انتقام‌جو و… اشاره کرد. البته برخی از ویژگی‌های خوب از جمله ‏خانواده‌دوستی نیز در مورد مسلمانان به کار برده شده است.‏‎ ‎

کلیدواژه‌ها

"بازنمایی"؛ "مسلمانان"؛ "اسلام هراسی"؛ "نشانه شناسی"؛ "سینمای هالیوود"

مراجع

 آسا برگر، آرتور (۱۳۸۵)، نقد فرهنگی، ترجمة حمیرا مشیرزاده، تهران: انتشارات مرکز بازشناسی اسلام و ایران. 

الهی، الهیار؛ سلطانلو، عباس؛ سلطانی، علیرضا (۱۳۹۲)، «سینمای سیاسی و سیاست خارجی امریکا در قبال ایران پس از ۱۱ سپتامبر»، دانشنامه حقوق و سیاست، شمارة ۲۰. 

برژینسکی، زبیگینو (۱۳۸۶)، انتخاب: سلطه یا رهبری، امیرحسین نوروزی، تهران: نشر نی. 4. بیچرانلو، عبدالله (۱۳۸۹)، «تصویرسازی و کلیشه‏سازی هالیوود از مسلمانان (بازنمایی مسلمانان در سینمای هالیوود)»، رسانه، سال بیستم، شمارة ۳. 

جعفری‏نژاد مسعود، قائدی محمدرضا (۱۳۹۲)، «عملیات روانی هالیوود در گسترش موج اسلام‏هراسی»، فصلنامه مطالعات عملیات روانی، سال دهم، شمارة ۳۷. 

چندلر، دانیل (۱۳۸۶)، مبانی نشانه‏شناسی، ترجمه: مهدی پارسا، تهران: نشر سوره مهر. 

دفلور، ملوین و اورت ای. دنیس (۱۳۸۳)، شناخت ارتباطات جمعی، ترجمة سیروس مرادی، تهران: دانشکده صداوسیما. 

رامین، علی (۱۳۸۳)، فلسفه تحلیلی هنر، تهران: فرهنگستان هنر. 

زیباکلام، صادق؛ بیات، جلیل (۱۳۹۳)، «سینما و قدرت نرم؛ سیاست تطبیقی امریکا و چین»، مطالعات میان‏‏فرهنگی، سال دهم، شمارة ۲۴. 

سجودی، فرزان (۱۳۸۷)، نشانه‏شناسی کاربردی، تهران: نشرعلم. 

سروری مجد، محمد (1387)، بازنمایی ایران در سینمای هالیوود، تحلیل نشانه‏شناختی و تحلیل گفتمان هفت فیلم، پایان‏نامه کارشناسشی ارشد مدیریت رسانه، دانشکده صداوسیما. 

شرف‏الدین، سیدحسین؛ گنجیانی، سید مهدی (۱۳۹۲)، «هالیوود و توطئه اسلام‏هراسی با شگرد نفوذ در ناخودآگاه»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال چهارم، شمارة چهارم. 

عبدالهیان، حمید (۱۳۹۰)، «تحلیل تاریخی بر تکوین مفهوم پایان تاریخ در سینمای قرن ۲۱»، مشرق موعود، سال پنجم، شمارة ۱۸. 

عبوعبداللهی، فاطمه (۱۳۹۷)، «آیندة فعالیت‏های رسانه‏ای غرب در مواجهه با اسلام»، راهبرد فرهنگ، شمارة چهل‌ویکم. 

قوام، عبدالعلی؛ اسماعیلی، بشیر (۱۳۹۳)، «سیاست خارجی هالیوود و جریان بازنمایی خاورمیانه پس از ۱۱ سپتامبر»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال دهم، شمارة بیست‏ونهم. 

کالکر، رابرت (۱۳۸۴)، فیلم، فرم و فرهنگ، ترجمة بابک تیرابی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی. 

گزارش شورای روابط اسلام و امریکا (۲۰۰۶). 18

لی، مینگ‏جینگ (۱۳۹۰)، قدرت نرم چین، استراتژی چین در حال ظهور در سیاست بین‏الملل، عسگر قهرمان‏پور بناب، تهران: دانشگاه امام صادق (ع). 

محمدزاده زهرا، محمدتقی کرمی (۱۳۹۵)، «بازنمایی زن دوم در سینمای ایران»، فصلنامه مطالعات رسانه‌‏‌‌های نوین، سال دوم، شمارة 6. 

مقالات همایش اسلام هراسی پس از 11 سپتامبر (1395)، «علل روندها و راه‏حل»، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. دورة 7، شمارة 20. 

مؤذنی، حمید (1386)، بازنگری انتقادی، تهران: انتشارات گلدشت و شروع. 

مهدی‏زاده سید محمد؛ اسماعیلی معصومه (۱۳۹۱)، «نشانه‏شناختی تصویر زن در سینمای ابراهیم حاتمی‏کیا»، زن در فرهنگ و هنر، دورة چهار، شمارة یک. 

مهدی‏زاده، سید محمد (1383)، بازنمایی ایران در مطبوعات غرب، تحلیل انتقادی گفتمان نیویورک تایمز، گاردین، لوموند، دی‏ولت ۲۰۰۰ - ۱۹۹۷ م، رساله دکتری علوم ارتباطات، دانشگاه علامه. 

والکر جان، چاپلین، سارا (۱۳۸۵)، فرهنگ تصویری: مبانی و مفاهیم، ترجمه و نشر: ادارة کل پژوهش‏های صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران. 

هیل، جان و پاملا چرچ گیبسون (۱۳۸۱)، سینمای امریکا و هالیوود، بیژن اشتری، تهران: مؤسسه فرهنگی و هنری الست فردا. 

یوسفیان شهروز (۱۳۸۵)، «مناقشه بازنمایی و خوانش‏های نشانه‏شناسی ساخت‏گرا»، فصلنامه فرهنگستان هنر.

زارعی‏نژاد غلامحسین (۱۳۹۰)، «استعمار فرانو، مکتب اسلام»، سال ۵۱، شمارة ۳. 

سوسور فردیناند، کوروش صفوی (۱۳۸۲)، دورة زبان‏شناسی عمومی، تهران: هرمس.

Dayer, R. (2005). "White, in Film Theory: Critical Concept" in Media and Cultural Studies,3, Routledge.

Dunia, P. T. (2012). Mey, L. Jakop. 1993. Pragmatics: An Introduction. Blackwell: Oxford UK and USA Cambirige Saussure, F. de.(1974). Course in General Linguistics. London:

Fontana. Sudaryanto.(1986). Metode Linguistics ke Arah Memahami. Jurnal Ilmiah Edu Research Vol. I No, 80.

Gardels, N., & Medavoy, M. (2009). American idol after Iraq: competing for hearts and minds in the global media age.

John Wiley & Sons. Hall, S. (1997). The work of representation. Representation: Cultural representations and signifying practices, 2, 13-74.

Kamalipour, Y. (2000). Media images of Arabs, Muslims, and the Middle East in the United States. Civic Discourse and Digital Age Communications in the Middle East, New York: Greenwood Publishing Group, 55-70.

Kilian, M. (2008), imagining the Arab other: how Arab and non-Arabs view each other, editet by Tehran labib, I.B. Tauris Peirce, C. S. 1931–1935. Collected Papers of Charles Sanders Peirce, vols. 1–6. Edited by Charles Hartshorne and Paul Weiss.

Richardson, J. E., & Poole, E. (Eds.). (2006). Muslims and the news media. Stromback, J., Adam, Sh., & Daniela, D. (2008), Framing the Mohammad Cartoons Issue: A Cultural Comparison of Swedish and US press. Global Media Communication.