تحلیل اثرات سرمایه اجتماعی بر بهبود تاب‌آوری روستاییان پیرامون مدیریت بحران زلزله (مطالعه موردی: دهستان ازومدل شمالی، شهرستان ورزقان)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 9، دوره 15، شماره 1 - شماره پیاپی 50، فروردین 1399، صفحه 117-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

وکیل حیدری ساربان^*

استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری و روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، ادربیل، ایران

چکیده

هدف این مقاله مطالعه و تحلیل اثرات سرمایه اجتماعی در بهبود تاب‌آوری روستاییان پیرامون مدیریت سانحه زلزله در مناطق روستایی شهرستان ورزقان می‌باشد. این تحقیق از لحاظ هدف توسعه‌ای، و از لحاظ ماهیت، پیمایشی و نیز از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه روستاهای آسیب دیده دهستان ازومدل شمالی و خانوارهای ساکن در این روستاها به تعداد 398 خانوار است که از این میان تعداد 196 نفر با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در این تحقیق روش گرد‌آوری داده‌ها برای پاسخ‌گویی به سئوالات تحقیق، به دو صورت اسنادی (داده‌های ثانویه) و پیمایشی (داده‌های اولیه) و ابزار مورد استفاده در روش پیمایشی پرسش‌نامه و مصاحبه بوده است. روایی صوری پرسش‌نامه توسط پانل متخصصان مورد تایید قرار گرفت. مطالعه راهنما در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد30 پرسش نامه صورت گرفت و با داده‌های کسب شده و استفاده از فرمول ویژه آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS، پایایی بخش‌های مختلف پرسش‌نامه تحقیق72 /0 الی 88/0 بدست آمد. در نهایت، نتایج، یافته‌های استنباطی تحقیق نشان داد که به جز دو متغیر میزان انسجام اجتماعی و رضایتمندی بین تمامی متغیرهای تحقیق با بهبود تاب‌آوری روستاییان در مناطق روستایی شهرستان ورزقان رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد و در خاتمه، با توجه به تحلیل نتایج پیشنهادات کاربردی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

سانحه؛ سرمایه اجتماعی؛ تاب آوری سوانح؛ استان آذربایجان شرقی

مراجع

Ahern, N. R., Kiehl, E. M., Sole, M. L., & Byers, J. (2010). A review of instruments measuring resilience. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing, 2(9), 103-125.

Arnesen, A.(2013). Resilience, social capital, and well-being:A cross-sectional study in a context of adversity, Journal of Psychosomatic Research, 6(1), 213-219.

Barrett, C. B., and Constas, M., (2015), “Towards a theory of resilience for international development applications.” Paper presented at IFPRI Policy Seminar, Washington, DC, and August 2.

Berman, R., C. Quinn, and   Paavola. J.(2015). “The role of institutions in the transformation of coping capacity to sustainable adaptive capacity.” Environmental Development,  2 (5),86–100.

Boyd, E. H., Osbahr, P. J., Ericksen, E. L., Tompkins, M., (2010), “Resilience and ‘climatizing’ development: examples and policy implications.”  Environmental Development, 51 (3), 390–396.

Cutter, S. L., Barnes, L., Berry, M., Burton, C., Evans, E., Tate, E.(2010). A place-based model for understanding community resilience to natural disasters. Global Environmental Change, 18(4),598-606.

Duit, A., V. Galaz, K., Eckerberg, P., Ebbesson, J. (2013). “Governance, complexity, and resilience.” Global Environmental Change 20 (3), 363–368.

Einali, J., Farahani, H., & Jafari, N.(2014). assessment of social capital role on decreasing effects earthquake adventure in Sejaroud Dehstan, Khodabandhe County, Applied Research on Geographic Sciences,  2(3),93- 115.

Feigenberg, B., E. M., Field, F., and   Pande, R., (2013), Building social capital through Microfinance. Working Paper 16018. Cambridge, MA, US: National Bureau of Economic Research.

Friborg, O., Hjemdal, O., Rosenvinge., J. H., Martinussen, M., & Flaten, M. A., (2011), Resiliencey as a moderator of pain and stress. Journal of Psychosomatic Research, 6(1), 213-219.

Ghorbani, M., Salari, F., Hamidian, A and Nasri, M. (2016). analysis of community beneficiaries networks for reinforcement resiliency and natural ecosystems sustainable management, (Case Study: Region of Gorgo, Boir Ahmad), Journal of Natural Environment, 6 (9), 469-486.

Heidari Sarban, V., & and Majnoni, A. (2017), the role of livelihood diversity on villagers resiliency around lake Ormia against drought, Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards, 3 (4), 49-70.

Jones, L., S. Jaspars, S., Panvanello, R., Slater, A. ,Arnall, N., (2013) “Responding to a changing climate: exploring how disaster risk reduction, social protection and livelihoods approaches promote features of adaptive capacity.” Working Paper 319. London: Overseas Development Institute.

Kazemi, D., & Andalib, A. (2017). assessment of influencing components of rural settlements community resilience on crisis condition, Journal of Housing and Rural Environment, 1 (58), 131-145.

Keck, M., and   Sakdapolrak, P. (2015). “What Is social resilience? Lessons learned and the way forward.” Erdkunde, 67 (1), 5–19.

Luthans, F., Avolio, BJ.(2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personal Psychology, l (6):138-146.

Minani., B, Rurema, D.G.,  & Lebailly, P. (2015). Rural resilience and the role of social capital among farmers in Kirundo province, Northern Burundi, Agro inform Publishing House, Budapest.

Moore, M.‐L., and   Westley,F. (2015). “Surmountable chasms: networks and social innovation for resilient systems.” ecology and society 16 (1): 5. www. ecologyandsociety. org/ vol16/ iss1/ art5/.

Motahari, Z., & and Rafieian, M. (2017). Explanation of a model in order to promoting crisis management with community-oriented approach, Case Study: Local communities of Tehran, Journal of Architecture & Urban  Design &Urban Planning, 7(1), 389-401.

Nori, H.,& Sepahvand, F. (2016). Analysis of rural settlement resiliency against natural hazards with emphasis on earthquake, (Case Study: Dehstane Shirvan, Bojnord County), the Journal of Rural Research, 7(2), 275- 285.

Pinkerton, J., & Dolan, P., (2013), Family support, social capital, resilience and adolescent coping. Child and Family Social Work, 1(2), 219-228.

Piran, P., Asadi, S., & Dadegar, N. (2017). Survey the role of social resiliency on reconstruction process success, (Case Study: the villagers of Darbe Astanhe and Babapeshman after earthquake 2006 Silakhor, Lorestan Province), Journal of Housing and Rural Environment,  1(57), 87-99.

Schwarz, A. M., C. Béné, G. Bennett, D. Boso, Z. Hilly, C. Paul, R. Posala, S. Sibiti, and Andrew, N. (2011).“Vulnerability and resilience of remote rural communities to shocks and global Changes: Empirical analysis from Solomon Islands.” Global Environmental Change, 21 (3), 1128–1140.

Spielman, D. J., K. Davis, M., Negash,D.,  Ayele,G. (2014). “Rural innovation systems and networks: findings from a study of Ethiopian Smallholders.” Agriculture and Human Values, 28 (2): 195–212. Doi:10.1007/s10460‐010‐9273‐Y.

The World Bank. (2013). Measuring the dimensions of social capital, accessed on the 08/Aug/2013. http://web.worldbank.org.

Virgone, K., and Cairns, L. (2010). Social capital: A definition and its importance in disaster management, http://porto.polito. it/view/ full/ none/ 2007.authors_string.html.

Wolf, J., W. N. Adger, I., Lorenzoni, V., Abrahamson, Y., and Raine, R. (2013). “Social capital, individual responses to heat waves and cimate change adaptation: An empirical study of two UK cities.” Global Environmental Change, 20 (1), 44–52.