شناسایی کارکرد بهینه شهری الشتر در راستای توسعه پایدار با تاکید بر ارتقاء شاخص‌های انسانی

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 6، دوره 8، شماره 32، بهمن 1398، صفحه 81-96   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهتاب ساکی¹؛ بیژن رحمانی^{* 2}؛ مجید شمس³

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران

²دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر

³دانشیار رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

چکیده

دستیابی به توسعه پایدار شهری به منظور بهره-برداری مناسب از منابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن میان انسان، اجتماع و طبیعت، هدف آرمانی برنامه‌ریزان و مدیران توسعه شهری می‌باشد. این پژوهش با هدف کارکرد بهینه شهری الشتر و توسعه پایدار با تاکید بر ارتقاء شاخص‌های انسانی است، این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی است. شاخص‌های منتخب در دو مرحله از طریق مطالعه سوابق( طرح‌های تحقیقاتی، آمارنامه‌ها، کتب) و بهره‌گیری از آراء خبرگان( بهره‌گیری از تکنیک دلفی و استخراج نظر نظریه‌پردازان دانشگاهی و مدیران سازمان‌های مرتبط) گردآوری شده است با استفاده از روش دلفی ادغام گردیدند. پس از استخراج شاخص‌ها با استفاده از دو مدل TOPSIS و AHP- FUSSY وزن‌بخشی و تجزیه و تحلیل شدند، در انتها به وسیله نرم افزار GIS و استفاده از تحلیل semivariogram درون‌یابی گردیدند؛ نتایج تحقیق نشان می‌دهد؛ که شهر الشتر با داشتن توانایی نسبی در زمینه کشاورزی در توسعه منطقه‌ای خود می‌تواند نقش موثری را ایفا نماید همچنین نتایج بخشی برای بررسی وضعیت مناطق شهری الشتر از نظر دسترسی به شاخص‌های توسعه پایدار نشان می‌دهدکه در بین گزینه‌های تحقیق ارزش وزنی شاخص‌های توسعه پایدار نشان می‌دهد: منطقه 3 با ارزش وزنی 627/0 بالاترین رتبه را دارد، بعد از آن به ترتیب مناطق 2، 4 و 1 به ترتیب با ارزش وزنی 602/0، 578/0 و 541/0 اولویت‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند

کلیدواژه‌ها

کارکرد بهینه؛ توسعه پایدار؛ شاخص‌های توسعه انسانی؛ الشتر

مراجع

1. ازکیا، مصطفی، غلامرضا، غفاری،(1382)، جامعه شناسی توسعه، تهران: انتشارات کیهان، ص59

2. اصلانی، رضا،(1380)، توسعه­ی پایدار، تاریخچه، تعاریف و دیدگاه­ها، مجله­ی مسکن و انقلاب، شماره93 ، ص44

3. بزی، خدارحم، کیانی، اکبر، جواخری، عباس، (1391)، ارزیابی شاخص­های پایداری محله­های مسکونی مطالعه موردی: شهر مأمونیه- استان مرکزی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 27 ، شماره چهارم، زمستان ، شماره پیاپی 107، صص225-245

4. بشیرزادگان، فرشاد،(1377)، محیط­زیست و توسعه­ی پایدار، فصلنامه­ی محیط زیست، سال ششم، شماره36، ص4

5. تقوایی، مسعود، صفرآبادی، اعظم،1390، نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه­ی پایدار گردشگری شهری مطالعه موردی شهر کرمانشاه، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال اول، شماره چهارم، تابستان، صص35-52

6. چادهاری، انیس، کالین­کریک، پاتریک، (1381)، برنامه­ریزی و سیاست توسعه، ترجمه علی اکبر هرندی و داریوش حسنوند، مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، ص 85

7. حسینی، مهدی، برقچی، معصومه، باقرزاده، فهیمه، صیامی، قدیر،(1394)، ارزیابی تأثیرات زیست محیطی گسترش بی رویه شهرها؛ مطالعه موردی: پروژه مسکن مهر شهر طرقبه، فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، سال پنجم، شماره 81 ، تابستان، صص 43-58

8. ربیعی­فر، ولی­اله، زیاری، کرامت الله، حقیقت نایینی، غلامرضا،(1392)، ارزیابی توسعه پایدار شهر زنجان از دیدگاه زیست­محیطی بر پایه تکنی سوات، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای سال چهارم، شماره شانزدهم ، بهار، صص105-130

9. رفیعیان، مجتبی، محمودی، مهران، (1391)، ارزیابی الگوی مکا نگزینی شهرهای جدید منطقه شهری تهران با استفاده از روش ارزیابی چند متغیره، جغرافیا و توسعه شماره 36 پاییز، صص109-122

10. رهنمایی، محمد تقی، پورموسوی، سید موسی،(1385)، بررسی ناپایداری­های امنیتی کلان شهر تهران بر اساس شاخص­های توسعه پایدار شهری، پژوهش های جغرافیایی  شماره 57 ، پائیز، صص177-193

11. زیاری، کرامت الله، (1378)، برنامه­ریزی شهرهای جدید، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول، ص 17

12. زیاری، کرامت الله، (1383)،  مکتب­ها، نظریه­ها و مدل­های برنامه و برنامه­ریزی منطقه­ای، دانشگاه یزد، ص 22

13. سلطانی، علی، نامداریان، احمدعلی(1390)، تحلیل نقش فضاهای شهری در دستیابی به توسعه پایدار شهرها، تبیین پارادایم ارتباط، فصلنامه علمی-پژوهشی مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی باغ نظر شماره هجدهم، سال هشتم، پاییز، ص 3-12

14. ضرابی، اصغر، قدمی. ﻣﺼﻄﻔﻲ، کنعانی. ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ، (1391)، ارزیابی سکونتگاه­های شهری با رویکرد شهر سالم در استان مازندران، فصلنامه علمی  پژوهشی رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره47، ص 132

15. عامرى سیاهویى، حمیدرضا، رستم گورانى، ابراهیم، بیرانوندزاده، مریم، (1389)، سکونتگاههاى غیر رسمى، امنیت و توسعه پایدار شهرى مطالعه موردى شهربندرعباس، فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعى، صص 38-60

16. عندلیب، علیرضا، ثابت قدم، سید محمد علی، (1388)، نقش درآمدهای پایدار توسعه شهری در برنامه ریزی فضایی – کالبدی، نشریه هویت شهر، سال سوم، شماره5 پاییز و زمستان، ص88

17. لطیفی، غلامرضا، (1382)، توسعه شهری پایدار توسعه فرهنگی، فصلنامه علوم اجتماعی(ویژه برنامه ریزی شهری)، شماره 22، ص 138

18. لقایی، حسنعلی، محمدزاده تیتکانلو، حمیده، (1378)، مقدمه­ای بر مفهوم توسعه­ی شهری پایدار و نقش برنامه­ریزان شهری، نشریه هنرهای زیبا، شماره 6، تهران، ص33

19. محمدی ده چشمه، مصطفی، (1393)، سنجش نفوذ پذیری بافت شهری کرج در برابر مخاطرات، فصل نامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، شماره 18، صص52-77

20. محمودی، وحید، ماجد، وحید،(1391)، برنامه­ریزی توسعه پایدار شهری با رویکرد برنامه­ریزی هسته­ای؛ پیشنهادی برای برنامه­ریزی توسعه پایدار شهری تهران، فصلنامه راهبرد، سال بیست و یکم، شماره64، پاییز، صص 43-72

21. ملکی، سعید، (1390)، درآمدی بر توسعه پایدار شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، ص36

22. ملکی، سعید، دامن باغ، صفیه،(1392)، ارزیابی شاخص های توسعه پایدار شهری با تأکید بر شاخص­های اجتماعی، کالبدی و خدمات شهری(مطالعه موردی؛ مناطق 8گانه شهر اهواز)، فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی شهری، سال اول، شماره ی سوم، پاییز، صص29-54

23. نصیری، اسماعیل، (1381)، ضرورت شکل­گیری شهر سالم، مجله­ی سپهر، شماره44، ص191

24. نقدی، اسداله، صادقی، رسول،(1385)،حاشیه نشینی چالشی فراروی توسعه پایدار شهری با تأکید بر شهر همدان، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره20، صص 213-233

25. کاکا دزفولی، انیس. سعید ملکی. 1394. طبقه‌بندی و تحلیل درجه توسعه‌یافتگی مناطق روستایی استان خوزستان بر اساس شاخص‌های توسعه با استفاده از مدل SAW، همایش بین‌المللی جغرافیا و توسعه پایدار.

26. لطفی، صدیقه. مرتضی شعبانی. 1392. ارائه مدلی تلفیقی جهت رتبه‌بندی توسعه منطقه‌ای مطالعه موردی: بخش بهداشت و درمان استان مازندران، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال سیزدهم، شماره 28.

27. نظم‌فر، حسین. بهزاد پادروندی. 1392. بررسی و تحلیل سطح برخورداری شهرستان‌های استان چهارمحال و بختیاری از شاخص‌های توسعه با استفاده از مدل تاپسیس فازی، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال چهاردهم، شماره 14.

28. میره‌ای، محمد. هادی علیوردیلو و سهراب امیریان و محمود علیوردیلو. 1396. تحلیلی بر نابرابری­های توسعه بهداشتی و سلامت در منطقه البرز جنوبی، مجله آمایش جغرافیایی فضا، فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه گلستان، سال هفتم، شماره مسلسل بیست و ششم، زمستان.

29. Brandon, P. Foreword. , 2002, In Sustainable Urban Development: The Framework and Protocols for Environmental Assessment; Curwell, S., Deakin, M., Symes, M., Eds.; Routledge: New York, NY, USA. P31

30. Brownhill, D.; Rao, S. A. , 2002, Sustainability Checklist for Developments: A Common Framework for Developers and Local Authorities; BRE Press: London, UK.

31. Chiesura, A., 2004,"The role of urban parks for the sustainability city". Landscape and urban planning.(68), P 130

32. Foley, B.; Daniell, A.; Trevor, M.A. , 2004,  Sustainability tool for intrasectoral and intersectoral water resources decision making. Aust. J. Water Resour8, 11-19.

33. Frazier,j.c.,1997, Sustainable Development: modern elixier or sack dress? Journal of Environmental Concervation, vol.24,pp.182- 193

34. Hemphill, L.; Berry, J.; McGreal, S. , 2004 An indicator-based approach to measuring sustainable urban regeneration performance. Urban Stud, 41, 725-755.

35. Hindle, P., White, P., Minion,k.,2000, "Achieving  real environmental  improvement  using value : Impact assessment ", Long Range planning , P 37

36. Koen Hollander, Anneloes van Iwaarden, 2012, Activities of the European Union on sustainable urban development, Rein Zwart, Ries Kamphof LL.M, MA,September:pp1-15

37. Luke, T. W.,2005,  Neither sustainable nor development: Reconsidering sustainability in development. Sustainable Development,13:228:238.

38. Rao,P.K., 2000, Sustainable development economics and policy. Blackwell. Massachusetts University Press, P 58

39. Scipioni, A., Mazzi,A ., Mason,M., Manzardo,A.,(2009)."The dashboard of sustainability to measure the local urban sustainable : The case study of padua Municipality". Ecological Indicator.(9) , P 364

40. Singh, R.K.; Murty, H.R.; Gupta, S.K.; Dikshit, A.K. An overview of sustainability assessment methodologies. Ecol. Indicat. 2009, 9, 189-212.

41. Teriman, S.; Yigitcanlar, T.; Mayere, S. Urban sustainability and growth management in South-East Asian city-regions: The case of Kuala Lumpur and Hong Kong. Plann. Malays. 2009, 7, 47-68

42. Umberto Pisano, Katrin Lepuschitz & Gerald Berger, 2014,Urban Sustainable Development Approaches of Three Different Cities: Copenhagen, Newcastle, Vienna ESDN Case Study N°16 European Sustainable Development Network, pp 1-12

43. WCED.(Word Commisssion on Environment and development ).,1987, Our Common Future (Bruntland Report). Oxford  University press. Oxford, P 44

44. Yigitcanlar, T.; Fabian, L.; Coiacetto, E. , 2008,Challenges to urban transport sustainability and smart transport in a tourist city: The Gold Coast, Australia. Open Transport. J, 1, 19-36.