بررسی تعارض مابین اصل حاکمیت اراده و حق طلاق در حقوق خانواده

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 5، دوره 13، شماره 48، شهریور 1399، صفحه 83-98   

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2020.672840

نویسندگان

حاتم سلطانی^{* 1}؛ یوسف مولایی²؛ رضا قیاسی³

¹دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

²استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران /نویسنده مسئول/

³استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران.

چکیده

حق طلاق یعنی اختیار شخص در مطلقه کردن طرف مقابل بدون قید و شرط، بر اساس احکام شرعی، نظریات فقهی موخر و قوانین قدیم التصویب، تنها برای مرد در نظر گرفته شده بود که در حال حاضر مورد بازبینی و اصلاح قرارگرفته که منطبق بر نظریات فقهی و حقوقی معاصر و الزامات حقوق بشری می‌باشد. در نتیجه در حال حاضر این حق هم برای مرد با قید و شرط و هم برای زن پذیرفته شده است. اگر تنها، حق طلاق را برای مرد متصور باشیم میان این حق و اصل حاکمیت اراده زن که به واسطه آن عقد نکاح را منعقد نموده است، تعارض از نوع واقعی برقرار است ولی با توجه به اصلاحات قانونی مانند ماده 1133 قانون مدنی و پذیرش حق طلاق با شرایطی برای زنان و استفاده با قید و شرط حق طلاق برای مردان، نمی توان تعارضی میان این دو قائل شد.در واقع در ابتدا نوعی تعارض ظاهری میان این دو دیده می شود که از نوع تزاحم احکام بوده و در نتیجه قاعده تقدم اهم بر مهم می تواند این تزاحم را حل نماید؛ بدین مفهوم که میان اصل حاکمیت اراده طرف مقابل و استفاده کننده از حق طلاق هرکدام قانونی تر و مهم تر باشد آن مقدم تر است و بدان عمل می شود یا به استناد حق طلاق طرف مقابل مطلقه می گردد یا به استناد اصل حاکمیت اراده طلاق منتفی و اراده طرف مقابل در ادامه و عدم انحلال عقد نکاح محقق می گردد.

کلیدواژه‌ها

حق طلاق؛ حاکمیت اراده؛ تعارض ادله؛ تزاحم احکام

مراجع

قرآن‌کریم

- بیگدلی، عطاءالله (1394). حاکمیت اراده در فقه امامیه، نظام رومی-ژرمنی و حقوق ایران، پژوهشنامه حقوق اسلامی، 16(41): 150-125.

- بیهقی، احمدبن‌علی (1375). تاج‌المصادر، تهران، عالم‌زاده.

- تقوی، سیدحسین و کرامتی، داود (1396). تبیین حق طلاق زوجه در قوانین موضوعه با تأکید بر ماده 1133 قانون مدنی، مجله فقه و حقوق، 3(2): 91-83.

- جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (1392). وسیط در ترمینولوژی حقوق، چاپ پنجم، تهران، گنج‌دانش.

- زورکی، سهراب و نعمتی، مسعود (1396). طلاق در فقه امامیه و قوانین موضوعه، مجله فقه و حقوق، 3(1): 108-92.

- سیدخاموشی، سیدمهدی و ملیحی، حمیدرضا (1396). نگرش آیات و روایات به اصل حاکمیت اراده در اعمال حقوقی، مجله پژوهش دینی، (34): 96-83.

- صفایی، سیدحسین (1384). حقوق خانواده، جلد دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

- کاتوزیان، امیرناصر (1391). اعمال حقوقی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات سهامی انتشار.

- کاتوزیان، امیرناصر (1374). حقوق خانواده، چاپ دوم، تهران، انتشارات به نشر.

- محمدی، ابوالحسن (1388). مبانی استنباط حقوق اسلامی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

- مظفر، محمدرضا (1403). اصول‌الفقه، جلد دوم، قم، موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.