نماد عرفانی رنگ و نور در نقاشی و معماری دوره گوتیک

عرفان اسلامی

مقاله 3، دوره 17، شماره 63، خرداد 1399، صفحه 41-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

پیمان علیزاده اسکویی¹؛ اسماعیل بنی اردلان^{* 2}؛ کامران افشار مهاجر^{* 3}؛ محمدرضا شریف‌زاده⁴؛ محمد جواد صافیان⁵

¹دانشجوی دکترای فلسفه هنر، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکزی‌، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.

²دانشیار دانشکده هنر، دانشگاه هنر تهران. نویسنده مسئول اول: [e-mail]

³دانشیار دانشکده هنر، دانشگاه هنر تهران. نویسنده مسئول دوم. [e-mail]

⁴دانشیار گروه هنر و معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران مرکزی،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.

⁵دانشیار دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.

چکیده

عرفان عبارت است از علم به حضرت حق از حیث اسماء و صفات و مظاهرش، همه اسماء الهی به نوعی با هنر و زیبایی همپیوندد مانند جمیل، بدیع، مصور وغیره. نماد تجلی کثرت در وحدت را می توان رنگ دانست از آنجا که نور، که خود نماد کامل وحدت است، ذات مجردش با رنگ تجسم می یابد و رنگ عاملی برای تجلی و ظهور نور می‌شود. در هنر، رنگ‌ها جنبه تمثیلی داشته و هر رنگ معنا و مفهومی را در بر می گیرد. به طور مثال: رنگ سبز حالت عرفانی داشته و رنگ سفید نماد وجود مطلق است. معماری گوتیک با هدف ایجاد فضاهای وهم آلود و عجیب و غریب با ترکیبی از نورها و سایه‌ها و رنگ‌های درخشان سعی در ایجاد فضاهای مرموز نموده تا گویی حضور عنصر مقدس را در آن مکان بتوان احساس نمود. هدف اصلی این پژوهش، بررسی چگونگی و کارکرد بازتاب وجود رنگ و نور در معماری و نقاشی گوتیک است. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی بوده و با استدلال استقرایی و روش کتابخانه­ای به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که معماری و نقاشی دوره گوتیک با مفاهیم مذهبی سعی دارد تا حضور خداوند را لابلای فضاهای مرموز با ترکیبی از نورها و رنگ‌ها در صورت متجلی سازد.

کلیدواژه‌ها

نور؛ رنگ؛ گوتیک؛ معماری؛ نقاشی

مراجع