کشف تناسب اسماء الحسنی در غرض سور مفتوحه با واو سوگند در جزء سی‌ام قرآن کریم

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 5، دوره 11، شماره 41، خرداد 1399، صفحه 89-106   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرزانه میرزارسولی¹؛ شهین ایزدی قهرمانی²؛ فاطمه علایی رحمانی³

¹کارشناس ارشد، دانشگاه الزهراء

²استادیار دانشگاه الزهراء

³دانشیار دانشگاه الزهراء

چکیده

کشف تناسب میان آیات از موضوعات مهم در عرصه مطالعات علوم قرآنی است که در فهم مراد خداوند از نزول آیات و سور مؤثر است، به همین دلیل مفسران و دانشمندان علوم قرآنی از دیرباز به کشف این ارتباط اهتمام ورزیده­اند. با این وجود ویژگی­های خاص این موضوع و گستردگی دامنه این مبحث سبب شده، تبیین موضوع تناسب اسماء الحسنی هر سوره با محوریت غرض آن سوره با ابهاماتی مواجه شود. نوشتار حاضر این نوع از تناسب را در سور مفتوحه با واو سوگند در جزء سی ام قرآن کریم (النازعات، البروج، الطارق، الفجر، الشمس، اللیل، الضحی، التین، العادیات) مورد بررسی قرار داده است، ابتدا معنای لغوی اسماء ذکرشده در هر سوره بیان گردیده، سپس رابطه میان این اسماء با غرض اصلی آن سوره تبیین شده در نتیجه اسماء مذکور در هر سوره از سور مورد نظر و غرض آن هم‌راستا و متناسب هستند.

کلیدواژه‌ها

تناسب؛ اسماء خداوند؛ غرض سوره؛ سور مفتوحه با واو سوگند

مراجع

قرآن کریم.

ابن عاشور محمد بن طاهر. بی تا، التحریر والتنویر، چاپ سوم، بیروت: مؤسسه التاریخ.      

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1414ق، لسان العرب، بیروت: دار صادر.

ارفع، سیدکاظم. 1374ش، اسماء الحسنی، بی جا: انتشارات فیض کاشانی.

بازرگان، عبدالعلی. 1374ش، نظم القرآن، چاپ اول، تهران: انتشارات قلم.

بغدادی، علاء الدین علی بن محمد. 1415ق، لباب التأویل فی معانی التنزیل‏، بیروت: دار الکتب العلمیة‏.

بیهقی، ‌ابوبکر. 1417ق‌، الأسماء والصفات‌، تحقیق عبدالرحمن عمیره‌، بیروت: دار الجیل.

جیلانی، عبدالقادر. بی‌تا، منظومة الأسماء الحسنی، محقق: محمد عبدالرحیم، بیروت: مؤسسه الکتاب الثقافیة.

حجازی، محمد محمود. 1413ق، التفسیر الواضح‏، چاپ دهم، بیروت:‏ دار الجیل الجدید‏‏.     

حمود، خضر موسی محمد. 1426ق، اسماء الله الحسنی المعنی والدلالة، بیروت: عالم الکتب.

دروزه، محمد عزت. 1383ق، التفسیر الحدیث، چاپ دوم، قاهره: دار احیاء الکتب العربیة.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، مفردات ألفاظ القرآن‏، بیروت: دار القلم.

رامیار، محمود. 1369ش، تاریخ قرآن، تهران: امیرکبیر.

رستگار جویباری، یعسوب الدین. 1364ش، تفسیر البصائر، قم: بی جا.

زحیلی، وهبة بن مصطفی. ‏1418ق، التفسیر المنیر فی العقیدةوالشریعة والمنهج‏، بیروت- دمشق:، دار الفکر المعاصر.

زرکشی، بدرالدین. 1410ق، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دار المعرفة.

زمخشری، محمود. 1407ق، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، بیروت‏: دار الکتاب العربی.

سبحانی تبریزی، جعفر. بی تا، اسماء الثلاثة الاله، الرب والعبادة، قم: مؤسسة امام صادق علیه السلام.

سبزواری نجفی، محمد بن حبیب الله. 1406ق،‏ الجدید فی تفسیر القرآن المجید، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.

سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن. 1421ق، الاتقان فی علوم القرآن، ‌بیروت: دار الکتاب العربی.

شاذلی، سید قطب. 1413ق، فی ظلال القرآن، بیروت- قاهره: دار الشروق.

صابونی، محمدعلی. 1421ق، صفوة التفاسیر تفسیر للقرآن الکریم‏، بیروت:، دار الفکر.

صدر الدین قونیوی، محمد بن اسحاق. 1422ق، شرح اسماء الله الحسنی، تنظیم قاسم تهرانی، بیروت: دار ومکتبة الهلال.   

طباطبایی، سید محمد حسین. 1417ق‏، المیزان فی تفسیر القرآن‏، قم: انتشارات اسلامی.

طبرسی، فضل بن حسن. 1372ش، ‏مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: انتشارات ناصرخسرو.

طنطاوی، سیدمحمد. بی تا، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، قاهره: دار نهضة مصر للطباعه والنشر.

طوسی، محمد بن حسن. بی تا، التبیان فی تفسیر القرآن‏، تحقیق: احمد قصیر عاملی‏، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏.

عیاشی، محمد بن مسعود. 1380ق‏، کتاب التفسیر، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی‏، تهران: چاپخانه علمیه‏.

غراب، محمود محمود. بی تا، الفقه عند الإمام الأکبر محی الدین بن عربی، دمشق: دار الکتاب العربی.

فخر رازی، محمد بن عمر. 1420ق، مفاتیح الغیب‏، بیروت‏: دار احیاء التراث العربی. ‏

فخر رازی، محمد بن عمر. بی تا، شرح اسماء الحسنی(لوامع البینات)، قاهره: مکتبة الکلیات الازهریه.

فراهیدی، خلیل بن احمد. 1409ق، العین، ‌قم: دار الهجره.

فیروزآبادی، مجدالدین محمد بن یعقوب. بی تا، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، بی جا: بی نا.

قرائتی، محسن. ‏1383ش، تفسیر نور، چاپ یازدهم‏، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.

قرشی، سید علی اکبر. 1377ش، احسن الحدیث، چاپ سوم، تهران: ‏بنیاد بعثت. ‏

قشیری، عبدالکریم بن هوازن. 1422ق، شرح اسماء الله الحسنی، قاهره: دار الحرم للتراث. 

کفعمی، شیخ تقی الدین ابراهیم بن علی. بی تا، مقام الأسنی فی تفسیر الأسماء الحسنی، تحقیق: فارس تبریزیان، بی‌جا: مؤسسة قائم آل محمد(عج).    

کلینی، محمد بن یعقوب. 1369ش، أصول الکافی، ترجمه مصطفوی، تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه.

مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. ‏1403ق‏، بحار الأنوار، محقق/ مصحح: جمعی از محققان، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی.

محقق، محمدباقر. 1372ش، اسماء و صفات الهی در قرآن، تهران: انتشارات اسلامی.

مدرسی، سید محمد تقی. 1419ق، من هدی القرآن، تهران: دار محبی الحسین.

مسلم، مصطفی. 1426ق، مباحث فی التفسیر الموضوعی، چاپ چهارم، دمشق: دار القلم.

مصطفوی، حسن‏ .1430ق، تحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏، بیروت: دار الکتب العلمیة.

مکارم شیرازی، ناصر. 1374ش، تفسیر نمونه،‏ تهران: دار الکتب الإسلامیة.

هاشم زاده هریسی، هاشم. 1420ق، شناخت سوره‌های قرآن، تهران: بی نا.