بررسی مفاهیم هیدرولوژیکی باران در قرآن با تکیه بر نهج البلاغه

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 7، دوره 11، شماره 42، تیر 1399، صفحه 149-166   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سید علی هاشمی خانعباسی¹؛ رضا نوروز ولاشدی²

¹استادیار گروه معارف دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

²استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

پیشرفت علوم در ذهن هر انسان منصفی این پرسش را تداعی می‌کند که چگونه در کتاب آسمانی قرآن و نهج‌البلاغه، باران به ‌طور دقیق، علمی و شیوا بیان شده است. این بدان معنی است که این کتب، آیات و سخنان مطابق سطح دانش و درک موضوعات علمیِ زمان خود، به تشریح عناصر طبیعی پرداخته‌اند. لذا در این پژوهش با بهره‌گیری از آیات قرآن و تفسیر گهربار حضرت علی(ع) در خطبه 115 کتاب نهج ‏البلاغه به بررسی علوم موجود در این خطبه در باب بارش نزولات جوی و درخواست آن از خالق هستی پرداخته شده است. هدف از این پژوهش مقایسه عبارات دقیق حضرت علی(ع) در خطبه باران با علم روز آب و هواشناسی در مورد مکانیزم شکل‌گیری، حرکت، و اشکال مختلف بارش در کره زمین است. در نهایت با بررسی دقیق خطبه حضرت به انواع مختلف باران و نظریه تشکیل قطرات باران(هم‌آمیزی و برژرون) و باران مؤثر اشاره می‌شود.

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ خطبه؛ دعا؛ حضرت علی(ع)؛ هواشناسی؛ هیدرولوژی

مراجع

قرآن کریم.

نهج ‌البلاغه. ترجمه علی‌اصغر فقیهی.

نهج ‌البلاغه. ترجمه محمّد دشتی.

نهج ‌البلاغه. ترجمه و شرح سیّد علی‌نقی فیض‌ الإسلام.

نهج ‌البلاغه. شرح و ترجمه محمّدتقی جعفری.

بی‌آزار شیرازی، عبدالکریم. 1360ش، مجموع قرآن و طبیعت، تهران: مؤسسه انتشارات بعثت.

شریف رضی، محمّد بن حسین. 1387ش، نهج‌ البلاغه، ترجمه حسین استادولی، چاپ چهارم، قم: انتشارات اسوه.

طبرسی، فضل بن حسن. 1368ش، جوامع الجامع فی تفسیر القرآن المجید، تهران: چاپ دانشگاه تهران.

علی زاده، عمران. 1360ش، واژه‌های نهج البلاغه، قم: انتشارات شفق.

علیزاده، امین. 1386ش، اصول هیدرولوژی کاربردی، چاپ بیست و دوم، بی جا: انتشارات آستان قدس رضوی.

 

مقالات

پازوکی کربلایی، علی. 1391ش، «حکمت بلایا با تکیه بر آیات و احادیث»، سراج منیر، دوره 3، شماره 7، صص 47-74.

حاجی‌خانی، علی و سعید جلیلیان. 1395ش، «واکاوی عوامل معنوی بارش باران از نگاه قرآن»، پژوهشنامه معارف قرآنی، دوره 7، شماره 25، صص 33-54.

خالقی، نوشین. 1394ش، «مقایسه روش‌های برآورد بارش مؤثر در کشاورزی»، مجله علمی ترویجی آب و توسعه پایدار، دوره 2، شماره 2، صص 51-58.

رستمی، محمد حسن. 1389ش، «باران در روایات»، مجله علمی پژوهشی علوم حدیث، دوره 15، شماره 4، صص 160-173.

سعیدی رضوی، بهزاد. 1393ش، «دیدگاه قرآن و نهج البلاغه در مورد کره زمین»، سراج منیر، دوره 5، شماره 15، صص 89-104.

مسبوق، مهدی و مرتضی قائمی و رسول فتحی مظفری. 1394ش، «تعادل واژگانی و اهمیّت آن در فهم دقیق متن(موردکاوی پنج ترجمه‌ فارسی از خطبه‌های نهج ‌البلاغه)»، دوفصلنامه پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، دوره 5، شماره 12، صص 40-13.