بررسی ادله حرمت نکاح با کفار در فقه امامیه با تأکید بر آموزه‌های قرآنی

فصلنامه مطالعات قرآنی

مقاله 9، دوره 11، شماره 42، تیر 1399، صفحه 193-215   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مجتبی غفاری

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، دکتری فقه و اصول، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهدیشهر، سمنان، ایران

چکیده

یکی از موانع نکاح از منظر فقه اسلامی، بر اساس قاعده نفی سبیل نکاح فرد مسلمان با غیر مسلمان است. این مقاله شامل سه پرسش می‌باشد که بر آن‌ایم تا به این سؤالات پاسخ دهیم. سؤال نخست: اقوال فقهای امامیه در خصوص نکاح با کفار چیست؟ دوم: ادله حرمت نکاح با کفار از منظر فقه امامیه و قاعده نفی سبیل چگونه ارزیابی می‌شود؟ سوم: در تعارض قاعده فقهی نفی سبیل با سایر قواعد چگونه عمل می‌شود؟ در پاسخ پرسش اول این فرضیه متصور است که اقوال فقها در این خصوص مختلف و مهم‌ترین قول ممنوعیت نکاح دائمی با کفار ذمی و جواز نکاح موقت با آنان می‌باشد. در ادامه به نظر می‌رسد مهم‌ترین ادله حرمت نکاح با کفار عبارت‌اند از تسلط کفار بر اموال مسلمین، سست شدن روحیه جهاد، دشواری در تربیت فرزندان و اختلافات خانوادگی زوجین، به خطر افتادن وحدت در جامعه، جلوگیری از جاسوسی و نفوذ دشمن است. در تعارض قاعده نفی سبیل با سایر قواعد، حاکمیت با قاعده نفی سبیل است. در این مقاله بر آن‌ایم که اقوال مختلف فقها در این زمینه بررسی و با توجه به آیات، روایات و عقل به ادله ممنوعیت نکاح با کفار پرداخته و در پایان به چگونگی حاکمیت این قاعده بر سایر قواعد می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

نفی سبیل؛ نکاح؛ اضطرار؛ عسر؛ حرج

مراجع

قرآنکریم.

ابراهیمی، محمد. 1377ش، ازدواجبابیگانگان، تهران: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

ابن اثیر، مبارک بن محمد جرزی. 1422ق، النهایةفیغریبالحدیثوالأثر، بیروت: دار المعرفه.

ابن براج، عبد العزیز. 1408ق، المذهب،سلسلةالینابیعالفقهیة، بیروت: الدار الاسلامیه فقه الشیعه.

ابن حمزه، سید محمود مرعشی. 1408ق، الوسیلة، قم: منشورات مکتبه آیت الله مرعشی.

ابن منظور، محمد بن مکرم. 1416ق، لسانالعرب، چ دوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

ابوزهره، محمد. 1997م، الاحوالالشخصیة، چاپ دوم، قاهره: دار الفکر العربی.

امامی، حسن. 1376ش، حقوقمدنی، چاپ چهاردهم، تهران: کتابفروشی اسلامیه.

انصاری، شریف مرتضی. 1391ش، انتصار، علی بن حسین موسوی، نجف اشرف: المطبعة الحیدریة.

انصاری، محمد علی. 1415ق، الموسوعةالفقهیةالمیسرة، بی جا: مجمع الفکر الاسلامی.

بازگیر، یدالله. 1387ش، حقوقخانواده، تهران: فردوسی.

بجنوردی، سید حسن. 1419ق، القواعدالفقهیة، قم: نشر الهادی.

جصاص، احمد بن علی. بی تا، احکامالقرآن، محمد صادق قمحاوی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

حر عاملی، محمد حسن. بی تا، وسایلالشیعةالیتحصیلمسائلالشریعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

خویی، ابوالقاسم. 1393ش، منهاجالصالحین، چ دوم، تهران: مکتب لطفی.

دهخدا، علی اکبر. 1373ش، لغتنامه، چ دوم، تهران: دانشگاه تهران.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد. 1412ق، مفرداتالفاظالقرآن، بیروت: دار السامیه.

راوندی، قطب الدین سعید بن هیبت الله. 1405ق، فقهالقرآنفیشرحآیاتالاحکام، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.

سبزواری، هادی. 1413ق، مهذبالاحکام،‌ قم: دار الکتب الاسلامیه.

سلار، بن عبدالعزیز. 1414، المراسمالعلویة، بیروت: دار الحق.

شفاهی، محسن. 1335ش، مجموعهقواعدفقه، بی‌جا: چاپ نقش ایران.

شیخ طوسی، محمد. 1400ق، النهایة، بیروت: دار الکتب العربی.

صادقی، محمد. 1389ش، احوالشخصیهاهلسنت(نکاح) درمذهبشافعیوحنفی، چ اول، تهران: انتشارات خرسندی.

صدوق، علی بن محمد بابویه. بی تا، عللالشرایع، بیروت: دار المرتضی.

عمید، حسن. 1372ش، فرهنگفارسیعمید، چ نهم، تهران: امیرکبیر.

فیروز آبادی، محمد بن یعقوب. 1412ق، القاموسالمحیط، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

قرضاوی، یوسف. 1382ش، دیدگاه‌هایفقهیمعاصر، احمد نعمتی، بی جا: احسان.

قریشی، سید علی اکبر. 1367ش، قاموسقرآن، بی جا: دار الکتب الاسلامیه.

قمری، داریوش. 1380ش، تحولناسیونالیسمدرایران، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

قنوچی، سید محمد صدیق. بی تا، نیلالمراممنتفسیرآیاتالاحکام، قم: دار الفکر.

کاتوزیان، ناصر. 1379ش، حقوقمدنیخانواده، چ چهارم، تهران: نشر دادگستر.

کارل، آلکسیس. 1377ش، نیایش، علی شریعتی، تهران: الهام.

کاشف الغطا، محمد حسین. 1960م، اصلالشیعةواصولها، چ نهم، بیروت: دار البحار.

کاظم زاده، علی. 1382ش، تفاوتحقوقزنو مرددرنظامحقوقیایران، تهران: میزان.

کلینی، محمد بن یعقوب. 1367ش، فروعکافی، قم: دار الکتب الاسلامیه.

لنکرانی، محمد فاضل. 1425ق، القواعدالفقهیة، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار.

مازندرانی، محمد صالح. 1421ق، شرحاصولکافی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

مالمپر، محمد ابراهیم. 1386ش، قاعدهنفیسبیلونقشآندرتحققاتحادملیوانسجاماسلامی، کرمانشاه: مؤسسه شیفتگان کمال.

محقق حلی، جعفر بن حسن. 1409ق، شرایعالاسلامفیمسائلحلالوحرام، چ دوم، تهران: انتشارات انقلاب.

مکی عاملی، زین الدین بن علی. 1413ق، مسالکالافهام، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه .

موسوی خمینی، روح الله. 1404ق، تحریرالوسیله، چ دوم، قم: نشر اسلامی التابعه لجماعة المدرسین.

نجفی، محمد حسن. 1981م، جواهرالکلامفیشرحشرایعالاسلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

نوری، میرزا حسین. 1407ق، مستدرکالوسایل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.

 

مقالات

علایی نوین، فروزان. 1389ش، «بررسی حق طلاق زنان در فقه امامیه و حقوق موضوعه»، فصلنامه مطالعات قرآنی، دوره 1، شماره 2.

وطنی، امیر. «قاعدهاضطرار»، مقالات و بررسی‌ها. 81. 6/82، 22، 187-207.