اولویت‌بندی مؤلفه های ایمن‌سازی بافت‌ فرسوده شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونه موردی: بافت فرسوده منطقه یک کلان شهر اهواز)

فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس

مقاله 7، دوره 11، شماره 42، بهمن 1398، صفحه 145-121   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مسعود صفایی پور^{* 1}؛ ندا پیوند^{* 2}

¹استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز

²کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

امروزه بافت فرسوده شهری به‌عنوان یکی از نگرانی­های اصلی مدیران شهری به‌ویژه در زمان وقوع بحران‌های طبیعی و انسانی است. کلان‌شهر اهواز نیز به علت موقعیت ارتباطی، اقتصادی و مرزی خود و داشتن 11 کانون بافت فرسوده با 1102 هکتار اهمیت موضوع استفاده از رهنمودهای پدافند غیرعامل نیز به عنوان مجموعه‌ای از اقدامات جهت به حداقل رساندن آسیب‌پذیری جهت ایمنی بخشی به بافت فرسوده آن را روشن نموده است. هدف این پژوهش اولویت‌بندی ایمن‌سازی بافت فرسوده منطقه یک شهر اهواز با رویکرد پدافند غیرعامل می‌باشد. روش تحقیق بر اساس هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری اطلاعات کتابخانه­ای و تحقیقات انجام شده بوده و جهت تحلیل اطلاعات از نرم‌افزار (Arc GIS) استفاده شده است. مدل به کار رفته منطق فازی(Fuzzy Logic) است که از عملگر گاما(Gamma) 0.9 در همپوشانی15 مؤلفه استفاده شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که در منطقه یک، 8 محله درگیر بافت فرسوده بوده که پس از تحلیل مشخص گردید که کوی یوسفی در اولویت اول و محلات 60 پاره، صابئین مندائی و بازار عبدالحمید در اولویت پنجم قرارگرفته‌اند. علت آسیب‌پذیری بالای بافت فرسوده کوی یوسفی را می‌توان در ریزدانگی بالا، تراکم بالای جمعیت(800-400 نفر در هکتار)، بافت با مصالح سست، نفوذناپذیری بالا و کاربری غالب مسکونی که ازنظر پدافند غیرعامل یک کاربری با آسیب‌پذیری بالا بوده، دانست. در مقابل از دلایل قرارگیری بافت فرسوده محله بازار عبدالحمید در اولویت پنجم را می­توان غلبه بالای بافت نوساز، کاربری غالب تجاری، تراکم پایین جمعیت(کمتر از 100 نفر در هکتار) و نفوذپذیری بالا دانست و درمجموع می‌توان گفت که ازجمله عوامل مهم افزایش آسیب‌پذیری بافت فرسوده منطقه یک شهر اهواز را می‌توان در تراکم بالای جمعیت، ریزدانگی بالای بافت، جنس مصالح سست و نفوذپذیری پایین بافت جهت امدادرسانی بهتر در زمان وقوع بحران نام برد.

کلیدواژه‌ها

ایمن سازی؛ بافت فرسوده؛ پدافند غیرعامل؛ مدل منطق فازی؛ شهر اهواز