رتبه‌بندی جایگاه‌های پمپ بنزین از منظر شهروندان با استفاده از مدل Vikor (مطالعه موردی: شرق کلانشهر اهواز)

آمایش محیط

مقاله 3، دوره 13، شماره 48، خرداد 1399، صفحه 41-62   

نویسندگان

رضا شوشتری¹؛ عباس معروف نژاد^{* 2}

¹(دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماه‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماه شهر، ایران)

²استادیار،گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماه شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماه‌شهر، ایران

چکیده

با افزایش جمعیت در شهرهای ایران و به‌خصوص شهرهای بزرگ، حجم تقاضا برای خدمات عمومی افزایش یافته است. همچنین نیاز به استفاده از خودرو و به تبع آن ایجاد جایگاه‌های سوخت متعدد نسبت به گذشته بیشتر احساس می‌شود. به‌رغم آن‌که کشور ایران دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی در جهان است؛ اما مدت‌هاست که از بنزین و گازوئیل مانند اکثر کشورهای دنیا به عنوان دو سوخت متداول خودرو بهره‌ گرفته می‌شود. با توجه به اختلاف ظرفیت تولید و میزان مصرف بنزین در کشور، بخش عمده‌ای از این سوخت از خارج تأمین می‌شود که بار مالی فراوانی را بابت خرید، حمل و پخش در پایانه‌های سوخت به اقتصاد کشور وارد می‌کند. پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و روش به کار رفته در آن توصیفی- تحلیلی است که طی آن با استفاده از منابع اسنادی و برداشت میدانی- پرسشنامه‌ای از یازده جایگاه پمپ بنزین واقع در شرق کلان شهر اهواز و با لحاظ 7 شاخص و استفاده از تکنیک Vikor مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.نتایج نشان داد که در بین 11 جایگاه پمپ بنزین در شرق کلان شهر اهواز به ترتیب جایگاه پمپ بنزین فتوحی با Qi صفر در رتبه‌ی اول و جایگاه پمپ بنزین پنج شرکتی با Qi 931/0 در رتبه‌ی یازده‌ام و آخر قرار گرفته است؛ لذا جهت رسیدن به توزیع فضایی و ایجاد تعادل نسبی در توزیع خدمات باید در جهت تقویت و افزایش سطح 7 شاخص مورد ارزیابی اقدامات لازم صورت پذیرد.
 
 

کلیدواژه‌ها

رتبه بندی؛ جایگاه پمپ بنزین؛ شهروندان؛ مدل ویکور؛ شرق کلان شهر اهواز

مراجع

 

1-     بهشتیان، م. ۱۳۸6، ساماندهی سیستم حمل و نقل همگانی(سیستم اتوبوسرانی)جهرم و حومه. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران. 135صفحه.

2-     توکلی­مقدم،ر.، نجفی، ا.، یزدانی، م. 1391. انتخاب مدیر پروژه با به کارگیری یک رویکرد ترکیبی دلفی- ویکور فازی، فصلنامه پژوهش­های مدیریت در ایران،4(16):44- 19.

3-     حنفی زاده، پ،. موسوی، س ح،. نایبی، م الف. 1388. ارائه مدلی برای ارزیابی و رتبه‌بندی جایگاه‌های سوخت زنجان با فرایند رتبه‌بندی سلسله مراتبیAHP. ماهنامه مدیریت توسعه و تحول،2(1) :56-35.

4-     داهی‌فر، س.1390. مکان‌یابی بهینه جایگاه‌های عرضه سوخت(مطالعه موردی مناطق22گانه شهر تهران)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی،تهران.

5-     رحمانی، م.1395. پهنه بندی تصادفات جاده‌ای با هدف تعیین نقاط حادثه خیز با استفاده از GIS (نمونه موردی مسیر همدان- ملایر). فصل نامه آمایش محیط. 34(9): 175-155.

6-      اجزاءشکوهی، م،. شاداب مهر،هو.1394. مطالعه تطبیقی موقعیت مکانی پمپ بنزین‌های شهر مشهد، فصل نامه آمایش محیط. 28(8): 82-67.

7-     شهرداری اهواز.1395. سالنامه آماری شهر اهواز، انتشارات شهرداری اهواز.78 صفحه.

8-     ضرابی، ا،. ایزدی، م. 1392. تحلیلی بر توسعه منطقه­ایی استان­های کشور، فصلنامه برنامه‌ریزی فضایی، 1(3): 116-101.

9-     نصیری،ع.1389. معیارها و استانداردهای اجرای طرح‌های گازرسانی. جزوه آموزشی کاربردی شرکت ملی گاز ایران، مجتمع فنی و مهندسی نفت اصفهان. 45 صفحه.

10- نظریان، ا،. گودرزی، د.1392. ساختار فیزیکی- کالبدی شهرها و نقش آن در ترافیک شهری (مطالعه موردی: شهر بروجرد). فصل نامه آمایش محیط. 23(6): 50-27.

11- نوبخت، ش. 1390. مکانیابی بهینه جایگاه‌های عرضه سوخت با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی و سیستم اطلاعات جغرافیاییGIS، مطالعه موردی شهر مشهد فصلنامه مهندسی حمل و نقل. 2(2): 180-171.

12- ولی پور، م،. بهرامی، م،. رحیم آبادی، ا،. کریمی، ا. 1393. مکان یابی پمپ بنزین‌های شهر بروجرد با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصل نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم انداز زاگرس. 20(6): 179-161.

13- یعقوب زاده, ن،. بالارستاقی، ف. ۱۳۹۴. مکانیابی بهینه جایگاه‌های عرضه سوخت پمپ‌بنزین مطالعه موردی: شهرگرگان، اولین همایش ملی علوم زمین و توسعه شهری، تبریز.18-1.

14-  Chang, C and Hsu, C.2009. Multi-Criteria analysis via the VIKOR method for prioritizing land-use restraint strategies in the Tseng-Wen reservoir watershed. Journal of Environmental Management, 90(11). 3226-3230.

15-  Chen, L. Y and Wang, T. C .2009. Optimizing partner's choice in IS/IT out sourcing projects: the strategic decision of fuzzy VIKOR. International Journal of Production Economics, 20(1): 232-242.

16-  Chen, L. Y and Wang, T. C .2009. Optimizing partner's choice in IS/IT out sourcing projects: the strategic decision of fuzzy VIKOR. International Journal of Production Economics, 20(1): 232-242.

17-  Chu, M. T., Shyu, J., Tzeng, G. H and Khosla, R .2007. Comparison among three analytical methods for knowledge communities group-decision analysis. Expert Systems with Applications, 33(4), 1011–1024.

18-  Cram D. S., Baker T. T., Boren J. C.2006.Wildland fire effects in silviculturally treated vs. untreated stands of New Mexico and Arizona. Fort Collins Co. Arizona: USDA Forest Service.

19-  Malchfsky J. 2006.GIS and Multicriteria Decision Analysis. USA: John Wiley & Sons;1-392.

20-  Opricovic. S and Tzeng, GH. 2004.Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research; 156(2): 445-455.

21-  Rao, R. V.2008. A decision making methodology for material selection using an improved compromise ranking method. Materials and Design, 29(10), 1949-1954.

22-  Weant, Robert A.2001.Parking Garage Planning and Operation, The Eno Foundation for Transportation, Inc, Westport, CT, Transportation Research Part A: General, 13(4), 145-158.

23-  Wei, J and Xiangyi, L.2008. The Multiple Attribute Decision- Making VIKOR Method and Its Application, Wireless Communications, Networking and Mobile Computing. WICOM '08. 4th International Conference, Chain.