ارزیابی نقش طبیعت بر تعاملات همسایگی در مجتمع‌های مسکونی (مورد مطالعه: مجتمع‌ مسکونی اکباتان تهران و مجتمع‌ مسکونی پردیسان قم)

آمایش محیط

مقاله 7، دوره 13، شماره 48، خرداد 1399، صفحه 131-152   

نویسندگان

محمد بهزادپور¹؛ یوسف گرجی مهلبانی^{* 2}؛ جمالدین سهیلی³

¹(دانشجوی دکتری تخصصی گروه معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، گیلان، ایران)

²(دانشیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران)

³(استادیار دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، ایران)

چکیده

 
تأثیرات و کارکردهای متنوعی برای فضاهای سبز و طبیعی شهری برشمرده شده است که یکی از این تأثیرات افزایش تعاملات ساکنان و همسایگان است. اهمیت این موضوع تا حدی است که امروزه توجه به طبیعت و فضاهای سبز شهری و اعمال سیاست‌هایی که مردم شهرها را از مشکلاتی مانند انزوا برهاند و باعث ارتباط ساکنان با یکدیگر شود، از مهم‌ترین وظایف نهادهای شهری است. در این تحقیق دو مجتمع مسکونی اکباتان تهران و پردیسان قم به عنوان نمونه موردی انتخاب شده‌اند و هدف، ارزیابی نقش طبیعت بر روابط همسایگی در این دو مجتمع مسکونی است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی و نتایج به‌دست‌آمده از 383 پرسش­نامه با استفاده از آزمون T نشان می‌دهد در ارتباط با روابط همسایگی، امتیاز مجتمع مسکونی اکباتان برابر با 3.08 و امتیاز مجتمع مسکونی پردیسان برابر با 2.66 حاصل شده است و در ارزیابی رضایت از طبیعت و فضاهای سبز، امتیاز اکباتان 3.81 و پردیسان 2.61 به دست آمده است. در بررسی رابطه دو متغیر طبیعت با تعاملات همسایگی، نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان می‌دهد رابطه مثبت و معناداری بین این دو متغیر وجود دارد به‌طوری‌که ضریب کلی به‌دست‌آمده برابر با 0.669 بوده است. این مقدار در اکباتان 0.684 و در پردیسان 0.516 به دست آمد که نشان از وجود رابطه قوی­تر بین این دو متغیر در مجتمع مسکونی اکباتان است. در نهایت در ارزیابی میزان تأثیرگذاری طبیعت و فضاهای سبز بر تعاملات همسایگی، مقدار ضریب تعیین به‌دست‌آمده برای اکباتان 0.717 و پردیسان نیز 0.384 بوده است. در مجموع ضریب تعیین یافته­های حاصل از 383 پرسش­نامه با مقدار خطای 0.000 برابر با 0.627 حاصل گردید که تأیید کننده تأثیرات مثبت طبیعت و فضاهای سبز بر روابط و تعاملات همسایگی بوده است.
 

کلیدواژه‌ها

طبیعت؛ روابط همسایگی؛ مجتمع مسکونی اکباتان؛ مجتمع مسکونی پردیسان؛ قم و تهران

مراجع

 

1. ایمانی،ب.، فیروزی مجنده،ا.،کانونی،ر.1395.پراکنش مکانی فضاهای سبز و اولویت‌بندی تناسب اراضی با هدف مکان یابی بهینه­ی پارک (مطالعه موردی، شهر اردبیل). فصلنامه آمایش محیط،37(10):98-65.
2. باباپور،ه.1378. بررسی راه­های نگه داشت و توسعه باغ‌ها و فضاهای سبز شهری.مجله شهرداری‌ها،5(1):72-60.
3. بهرام سلطانی،ک.1381.مجموعه مباحث و روش‌های شهرسازی، محیط‌زیست.چاپ اول. انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.247 صفحه.
4. توسلی،غ.1362.مشارکت اجتماعی در شرایط جامعه آنومیک، رابطه آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی با مشارکت اجتماعی تهران. چاپ اول.انتشارات دانشگاه تهران.374 صفحه.
5. خالقی­نیا،س.1388.بهره­برداری از اصول معماری سبز با رویکرد به مفاهیم معماری سنتی ایران در طراحی خانه مسکونی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته معماری.دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قزوین.279 صفحه.
6. رهنمایی،م.1382.توان‌های محیطی ایران.چاپ اول.مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.392 صفحه.
7. سوزنچی،ک.،تریوه،س.1390.بازطراحی بوستان­های محله­ای با تأکید بر توسعه روابط اجتماعی میان ساکنان محله.فصلنامه نقش جهان،1(1):129-107.
8. صادقیان،ن.1383.محله سالم، اساس رعایت توسعه پایدار شهری.چاپ اول.اسرار.214 صفحه.
9. صالحی، ا. ۱۳۸۶. نقش برنامه‌ریزی و طراحی محیطی در پارک‌های شهری امن.سومین همایش ملی فضای سبز و منظر شهری.سازمان شهرداری‌ها و دهداری‌های کشور. جزیره کیش.4 اسفند.79-66.
10. صدیق سروستانی،ر.1391.جامعه‌شناسی شهری.چاپ اول.انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.246 صفحه.
11. گلابی،ف.، زارع­زاده­اردشیر،ل.1392.روابط همسایگی و احساس امنیت اجتماعی (مطالعه شهروندان شهر تبریز).فصلنامه دانش انتظامی آذربایجان شرقی،12(4):36-19.
12. محمدی،ع.، ارژنگی،ح.،سیدحسینی،م.1395. رتبه­بندی توسعه­یافتگی محلات شهری از نظر شاخص­های فضای سبز عمومی با استفاده از مدل­های تصمیم­گیری چندمعیاره در محیط GIS.فصلنامه آمایش محیط،43(11):146-125.
13. مطلبی،ق.1383.رویکرد انسانی به توسعه پایدار محله­ای. اولین همایش توسعه محله­ای، مفاهیم و رویکردهای نظری توسعه محله‌ای.دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.15 اسفند.121-108.
14. میرمقتدایی،م.1388.معیارهای سنجش امکان شکل­گیری، ثبت و انتقال خاطرات جمعی در شهر، مطالعه موردی: تهران.هنرهای زیبا،37:16-5.
15. نظم­فر،ح.،عشقی چهاربرج،ع.،عمرانی،م.1395.تحلیل بافت شهری با استفاده از روش ترانسکت، نمونه موردی: شهر ارومیه.فصلنامه آمایش محیط،47(12):66-45.
16. نوذری،ش.1383.تأثیر طراحی فضاهای باز مسکونی متناسب با شرایط سالمندان در توسعه اجتماع محله. اولین همایش توسعه محله­ای، مفاهیم و رویکردهای نظری توسعه محله‌ای.دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.15 اسفند.66-50.
17. وبر،م.1375.شهر در گذر زمان.شیوا کاویانی.چاپ سوم.انتشارات شرکت سهامی انتشار. 366 صفحه.
18. وب­سایت شهرک اکباتان (www.shahrak-ekbatan.ir).
19. وب‌سایت شهرداری قم (www.qom.ir).
    1. Araya,R.,Dunstan,F.,Playle,R.,Thomas,H.,Palmer,S.,Lewis,G.2006. Perceptions of social capital and the built environment and mental health.Social science & medicine.62(12):3072-3083.
    2. Dalgard,O.S.,Tambs,K.1997.Urban environment and mental health: A longitudinal study.British Journal of Psychiatry.171:530-536.
    3. Dines,N.,Cattell,V.,Gesler,W.,Curtis,S.2006.Public spaces, social relations and well-being in East London. First Edition.Joseph Rowntree Foundation Press.43P
    4. http://greenacrepark.org
    5. https://en.wikipedia.org/wiki/Washington_Square_Park
    6. https://tclf.org/landscapes/greenacre-park
    7. Mass,J.,Sonja,M.E.,Robert,V.,Peter,G.2009.Social contacts as a possible mechanism behind the relation between green space and health.Health & Place 15(2):586-595.
    8. Sampson,R.J.2003.Neighborhood-level context and health: Lessons from sociology.First Edition.Oxford University Press.164P.
    9. Scotland Greenspace (2008). Health Impact Assessment of greenspace: A Guide.First Edition.published by greenspace scotland.74P.
    10. Weich,S.,Blanchard,C.,Prince,M.2002.Mental health and the built environment: Cross-sectional survey of individual and contextual risk factors for depression.British Journal of Psychiatry.180:428- 433.