ارزیابی کیفی ریخت شناسی میدان شهری بر اساس دو مدل HSE و AGE

آمایش محیط

مقاله 9، دوره 13، شماره 48، خرداد 1399، صفحه 173-198   

نویسندگان

حمید دانش پژوه¹؛ حمید ماجدی^{* 2}؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی³

¹(دانشجوی دکترای گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

²(استاد گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران)

³(دانشیار گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران)

چکیده

 
بنا بر ماهیت اجتماعی انسان، فضا‌های شهری مانند میدان به عنوان مهمترین نمود گره‌های اجتماعی در زندگی شهری محسوب می‌شوند. این میادین زمانی که شکل تاریخی به خود می‌گیرند، از اهمیت مکانی و زمانی خاصی برخوردار می‌شوند که مستند سازی شناختی این پدیده به عنوان رکن اصلی فضا‌های شهری، می‌تواند در شناخت کیفی میادین و عرصه‌های عمومی که نهاد تعاملات اجتماعی هستند، کارا بوده و به منظور داشتن دانش ارزیابی ریخت شناسانه آنها برای بیان اصول طراحی، مورد نظر متخصصان علم طراحی شهری قرار گیرد. ارزیابی سنتی فضای یک میدان، با توجه به ابعاد خاص کیفی موجود در آن، بیشتر به عنوان یک قضاوت کیفی مطرح می‌شد که غالباً دچار وقوع ضریب خطای بالایی در بررسی بوده است، به‌طوری که بیشتر پژوهش‌ها، عموماً شکل کیفی و بر پایه تحلیل صرف روان‌شناختی انسان و با فرم غیر تخصصی انجام می‌گیرد که نتایج کاربردی را در عرصه طراحی وارد نمی‌گرداند. هدف پژوهش جاری شناخت پدیدارشناسانه و تحلیل کیفی فضای میدان است که با استفاده از چند روش ترکیبی، ابتدا عنصر میدان در ماتریس ارزیابی شناخت کیفیت و نیز معیار‌های شش گانه ولفروم که حاصل از بررسی نظریات اندیشمندان عرصه طراحی شهری، تبیین شده و تعداد شانزده میدان شهری از دسته میدان‌های اروپایی، انتخاب شده و در مرحله اول با تحلیل به روش ارزیابی ذهنی انسانی و خروجی گراف کیفیت عددی انباشته و بعد با تحلیل به روش ارزیابی هندسه خودرو انجام شده که نهایتاً با بررسی همبستگی این دو روش منجر به نتیجه‌گیری لازم در مسیر نحوه سنجش کیفی این عناصر شهری شده است که نهایتاً می‌توان نتایج حاصله از پژوهش جاری را به‌صورت مستقیم در اختیار محققان قرار داده تا بتوان ضوابط و معیار‌های طراحی فضای میدان شهری را، استخراج نمایند.
 
 

کلیدواژه‌ها

میدان شهری؛ ماتریس ارزیابی شناخت کیفیت؛ روش ارزیابی ذهنی انسانی؛ روش ارزیابی هندسه خودرو

مراجع

 

1-     توسلی، م. 1371. طراحی فضای شهری- فضا‌های شهری و جایگاه آنها در زندگی و سیمای شهر. جلد اول. چاپ اول. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. 77 صفحه.

2-     حقیریان، ش.، سجادزاده، ح.، کریمی مشاور، م.1395. اولویت بصری میدان‌های شهری از منظر کاربران ( نمونه موردی: میدان‌های شهر همدان)، فصلنامه آمایش محیط، شماره35: 23-43 .

3-     فاطمی، ن. و طبیبیان، م.1398. رهیافتی بر معیار‌های بازآفرینی فضا‌های عمومی با تأکید بر رفتار اجتماعی شهروندان(نمونه موردی: خیابان‌های شاخص حوزه میانی غربی شهر مشهد) فصلنامه آمایش محیط، شماره46: 177- 197.

4-     گل، ی،.1387.زندگی در فضای میان ساختمان‌ها، ترجمه شیما شصتی، تهران، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی تهران. 198 صفحه.

5-     علیپور، د. و شهابیان، پ.1398. ارزیابی عوامل مؤثر بر رضایتمندی از کیفیت محیطی محلات مسکونی، فصلنامه آمایش محیط، شماره46: 21-39.

6-      Bacon, E. N.1977.Design of Cities, London 1992, p. 19.; Bahrdt, Hans Paul: Die moderne Großstadt. Sozio-logische Überlegungen zum Städtebau, Reinbek bei Hamburg 1961, p. 39.; Mumford, Lewis: The City in History: Its Origins, Its Transformations, and Its Prospects (1961), San Diego, New York, London 1989, pp. 114–118.; Sebald, W.G.: Vertigo, New York 2000, p. 52.; Sennett, Richard: The Fall of Public Man, (1974), Cambridge, London, Melbourne, pp.38–41.

7-      Benjamin, W.1936. ‘The Work of Art in the Age of Its Technical Reproducibility’, in: Benjamin, Walter: Selected Writings,3: 1935–1938

8-      Corbusier, L.1931.Towards a new architecture, Courier Corporation.pp. 40-43

9-      Deutinger, T.2014. Pedro Rey Antón: ‘Squares’, in Mark 48 (2014), pp. 44–45.

10-  Hahn, A.2011. ‘Das Entwer- fen’, in Architekturtheorie, Vienna 2008, pp. 178–206.

11-  Klaus, H.2011.Theorien des Performa- tiven. Sprache –Wissen– Praxis, Eine kritische Bestandsauf- nahme, Bielefeld, p. 44.

12-  Hillier, B., Hanson, J.1984.The social logic of space. Cambridge University Press. p. 45

13-  Hoesli, B.1968.‘Transpa-rente Formorganisation als Mittel des Entwurfes’ (1982), in Colin Rowe and Robert Slutzky (eds), Transparenz, Zurich, p. 91.

14-  Isaacs, R.2000.The urban picturesque: an aesthetic experience of urban pedestrian places. J. Urban. Des. 5(2):145–180

15-  Jiang, B., Claramunt, C.2002.Integration of space syntax into gis: new perspectives for urban morphology. Trans. GIS. 6(3):295–309

16-  Lefebvre, H.1974.The Production of Space, Oxford 1992 (La production de l’espace, Paris 1974). p. 211

17-  Maak, N.2014.‘Stehen lassen’ in Frankfurter Allge- meine Sonntagszeitung, 26. 8. 2012, p. 23, as quoted by Christopher Dell: Das Urbane, Berlin, p. 10.

18-  Plessner, H.1975.Die Stufen des Organischen und der Mensch, Berlin, New York 1975, 292.

19-  Sitte, C.1986.City planning according to artistic principles. Rizzoli

20-  Taylor, N.2009.Legibility and aesthetics in urban design. J. Urban. Des. 14(2):189–20

21-  Wolfrum, S. 2015, Squares, Urban Spaces in Europe, Birkhäuser Verlag GmbH, Basel, Switzerland.