برنامه‌ریزی کالبدی-اجتماعی در شهرک‌های گردشگری مطالعه موردی : شهرک گردشگری امیرکبیر اراک

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

مقاله 1، دوره 9، شماره 34، خرداد 1399، صفحه 1-26   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

کاوه امین¹؛ اصغر نظریان^{* 2}

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

²استاد جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای دانشگاه تربیت معلم

چکیده

شهرک‌های گردشگری به عنوان نوع خاصی از تلاش‌های بشر در سال‌های اخیر برای تلفیق اسکان و گذران فراغت، نیاز جدیدی را در عرصه نظریه و عمل برنامه‌ریزی شهرها به وجود آورده‌اند. در گونه‌شناسی برنامه‌ریزی، هنوز یک اجماع کلی بر رده‌بندی این نوع خاص به وجود نیامده است؛ لذا در این نوشتار تلاش بر این خواهد بود تا بررسی نظریه‌های مطرح در برنامه‌ریزی به صورت عام و برنامه‌ریزی شهری و گردشگری به صورت اخص، به یک رویکرد نظری در رابطه با نظریه‌ی برنامه‌ریزی شهرک‌های گردشگری منجر گردد. از سوی دیگر با اولویت دادن به مسائل کالبدی و اجتماعی موجود در شهرک‌های گردشگری، به دلیل رابطه‌ی متقابل کالبد و اجتماع، با استفاده از یک زمینه‌ی تحقیقی از این گونه موارد در شهرها، تلاش شده است تا جهت‌گیری کلی به سمت و سوی «برنامه‌ریزی کالبدی-اجتماعی» شهرک‌های گردشگری باشد. در ادامه برای ایجاد ارتباط میان کالبد و روابط اجتماعی در شهرک‌های گردشگری، فرآیند تبدیل احساس محیط به کنش اجتماعی در محیط کالبدی مورد بررسی قرار گرفته است. در نهایت با ملاک قرار دادن شهرک گردشگری امیرکبیر در شهر اراک، یافته‌های پژوهش در خصوص ارتباط کالبد شکل‌گرفته و اجتماع حاضر در این نمونه، مورد مطالعه قرار گرفته است. برای به سامان رسیدن این پژوهش که از نوع بنیادی و با هدف تبیین راهکارهای اجرایی انجام شده است، از روش «توصیفی- تحلیلی» در کنار جمع‌آوری اطلاعات کتابخانه‌ای استفاده شده است. در پایان نیز اطلاعات جمع‌آوری شده با «مشاهده مشارکت آمیز» محقق به صورت «قیاسی» به سنجش گذاشته شده است.

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی کالبدی-اجتماعی؛ شهرک گردشگری؛ نظریه برنامه‌ریزی؛ شهرک گردشگری امیرکبیر

مراجع

1. اجتهادی, م. (1383). دامنه‌ی کنش متقابل اجتماعی. پژوهش نامه علوم انسانی (31-32), 1-12.
2. بنتلی, ا. (1387). محیط‌های پاسخده. (م. بهزادفر, مترجم) تهران: دانشگاه علم و صنعت.
3. پیرس،, ف. ل. (1391). رفتار گردشگر : بن مایه‌ها و طرح‌های مفهومی. (ح. ض. بروجنی, مترجم) تهران: مهکامه.
4. جعفر هزارجریبی, ملکمحمد نجفی. (1389). اعتماد اجتماعی و توسعه گردشگری. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای (7), 53-70.
5. جهانشاه پاکزاد, حمیده بزرگ. (1393). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان. تهران: آرمانشهر.
6. رحیم سرور, مهدی امینی. (1392). راهنمای تحلیل اجتماعی از شهر. تهران: تیسا.
7. سولسو, ر. (1381). روانشناسی شناختی. (ف. ماهر, مترجم) تهران: رشد.
8. عبدی دانشپور, ز. (1390). درآمدی بر نظریه‌های برنامه‌ریزی با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
9. گنجی, ح. (1388). روانشناسی عمومی. تهران: ساوالان.
10. لینچ, ک. (1392). مدیریت حس منطقه. (ب. مرجان, مترجم) تهران: آرمانشهر.
11. ماتلاک, ج. (1379). آشنایی با طراحی محیط و منظر. (م. آ. تهران, مترجم) تهران: سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران.
12. محمد رضا پور جعفر, مریم علوی. (1391). استخراج معیارهای هماهنگی و ناهماهنگی نماهای ساختمان با دستگاه بینایی انسان با توجه به اصل بوم شناسی بصری. نشریه علمی پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران (4), 5-18.
13. مک اندرو, ف. ت. (1387). روانشناسی محیط. (غ. محمودی, مترجم) تهران: زرباف اصل

 

14. Alexander, E. (1992). Approaches to Planning: Introducing Current Planning Theories, Concepts and Issues. Philadelphia: Gordon and Breach.
15. Bracken, I. (1981). Urban Planning Methodes - Research and Policy Analysis. London and New York: Methuen.
16. Gifford, R. (1997). Environmental Psychology; principles and practice. saanich: University of Victoria.
17. Los, M. (1981). Some Reflections on Epistemology, Design and Planning Theory. London and New York: Methuen.
18. Mondschein, A. (2005). Cognitive Mapping, Travel Behavior and Access to Opportunity. 85th Annual Meeting of the Transportation Research Board.