بازتاب فرّ در عتبه‌الکتبه و تاریخ جهانگشا

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 6، دوره 12، شماره 42، خرداد 1399، صفحه 115-141   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حجت رشیدی^{* 1}؛ احمد حسنی رنجبر(نویسنده مسئول)²؛ شروین خمسه²

¹دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی

²هیئت علمی دانشگاه آزاد

چکیده

هدف مقاله‌ی حاضر، تحلیل و تبیین جلوه‌های فرّ در دو کتاب عتبه‌الکتبه و تاریخ جهانگشای جوینی است. این دوکتاب، از جمله آثار مهم و ارزشمند زبان فارسی می‌باشند که علاوه بر فواید تاریخی، از باب اطلاعات فراوان ادبی و اجتماعی در شمار معتبرترین و سودمندترین کتاب‌های فارسی به شمار می‌روند. اسطوره‌ی فرّ یا فرّه، از مهم‌ترین ارکان اندیشه‌ی سیاسی ایران باستان و یکی از مؤلّفه‌های اصلی مفهوم شاه آرمانی است. فرّ، نشان تأیید الهی است و فروغی است که بر دل هرکس بتابد از همگنان برتری می‌یابد. به سبب تابش این فروغ است که شخص می‌تواند به پادشاهی برسد و شایسته‌ی تاج و تخت گردد. اسطوره فرّ از دوران باستان به بعد، دچار تغییرات و دگرگونی‌هایی در کیفیّت و کارکرد خود شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد، فرّه باوری در دو کتاب مورد نظر، در جریان رویدادهای کلان مربوط به شاهان و بعضی خصوصیّات و رفتارهای آنان، جلوه می‌کند. در این تحقیق، پژوهشگر جلوه‌های فرّ را در چهار زمینه‌ی استعمال صریح واژه‌ی فرّ، نمودهای بصری فرّ، خویشکاری فرّ و نمود فرّ به شکل تأیید الهی به شیوه‌ی تحلیل محتوایی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای نشان داده است.

کلیدواژه‌ها

عتبه‌الکتبه؛ تاریخ جهانگشا؛ شاه آرمانی؛ فرّه

مراجع