اصلی‌ترین ویژگی‎‌های شعری فرخی یزدی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 7، دوره 12، شماره 42، خرداد 1399، صفحه 142-170   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

محمود صادق زاده^*

استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد ، ایران

چکیده

محمد فرّخی‌یزدی، یکی از چهره‌های برتر ادبیّات سیاسی و از شاخۀ شاعران مردمی دورۀ مشروطیّت و پهلوی اوّل به شمار می‌رود. وی از قالب‌های سنّتی برای مفاهیم آزادی، برابری و وطن‌خواهی بهره می‌برد. هرچند شهرت اصلی وی در غزلیّات سیاسی‌است، رباعیّات سیاسی فی‌البداهه‌اش نیز قابل توجّه است.شیوۀ شاعری فرّخی در بیشتر موارد در محدودۀ سبک بازگشت، یعنی: شیوۀ مرسوم شاعران تا قرن هشتم، به‌ویژه سعدی است که گاه با چاشنی ویژگی شعردورۀ صفوی در می‌آمیزد. شعر فرّخی از لحاظ بیانی، دو نوع اصطلاحات و ترکیبات دارد: یکی، اصطلاحات و ترکیبات زبانی کلاسیک؛ دوم، اصطلاحات و ترکیبات جدید معنایی. هرچند، شعر دورۀ مشروطیّت به دلیل ضرورت پیام‌رسانی، چندان جایی برای صورخیال و آرایه‌های ادبی باقی نگذاشته بود، با این‌حال در شعر فرّخی و بعضی دیگر از شاعران برتر این دوره، همچون: بهار و عشقی به‌طور‌‌طبیعی و تحت تأثیر ذوق سرشارآنان آرایه‌های ادبی و صورخیال زیبایی به کار رفته است. به‌جز این‌ها، اصلی‌ترین ویژگی‌های شعر فرّخی یزدی عبارت است از:شعر روزنامه‌ای و قدرت طبع وی در بدیهه‌سرایی، بیان اندیشه‌های آزادی‌خواهی، استبداد ستیزی، ناسیونالیستی، تجدّد طلبی و نوگرایی،جامعۀ اشتراکی، ادبیّات کارگری، ادبیّات زیر‌زمینی و مضامین پایداری،کاربرد اشارات اساطیری و باستان‌گرایی و شعر زندان که موارد یادشده با تجزیه و تحلیل اشعار دیوان و روزنامه‌های طوفان وی بررسی شده است.

کلیدواژه‌ها

غزلیّات سیاسی؛ سبک فرّخی یزدی؛ آزادی‌خواهی؛ اصطلاحات انقلابی و سوسیالیستی؛ اشارات اساطیری

مراجع